از Τάκη Στρατούλη, Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ

και υπεύθυνου ΕΕΚΕ Εργασίας του ΣΥΡΙΖΑ

Η νέα κρίση στην ευρωζώνη αλλά και στην ΕΕ με την επιδείνωση των ρυθμών ανάπτυξης, που αγγίζουν ακόμη και τις πλούσιες χώρες ,σε συνδυασμό με το απαράδεκτο πλαίσιο δημοσιονομικής πειθαρχίας, με τα ενισχυμένα σύμφωνα σταθερότητας, που επιβάλλουν πολιτικές αιώνιας λιτότητας, εργασιακής απορρύθμισης και κοινωνικής κατεδάφισης, διαμορφώνουν ένα ακόμη πιο ασφυκτικό και ακραίο νεοφιλελεύθερο περιβάλλον, που οξύνει τα προβλήματα των εργαζομένων και των λαών της Ευρώπης.

Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε και θα έπρεπε, εκ των πραγμάτων, να οδηγεί τους λαούς, τα εργατικά συνδικάτα και τα κοινωνικά κινήματα της Ευρώπης σε μεγάλες και συντονισμένες κινητοποιήσεις και συγκρούσεις ενάντια στο οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο της ΕΕ και κυρίως της Ευρωζώνης, στην οποία ηγεμονεύει η άρχουσα τάξη της Γερμανίας. Αυτό, όμως, όσον αφορά τον πανευρωπαϊκό συντονισμό των αγώνων, δεν συμβαίνει, παρότι είχαμε και έχουμε μεγάλους εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες στο επίπεδο των επιμέρους χωρών μελών της ΕΕ.

Στην χώρα μας, όπως και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης, που εφαρμόστηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μνημόνια σκληρής λιτότητας (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία), είχαμε τις μεγάλες κινητοποιήσεις των ετών 2011 - 2012 ενάντια στις μνημονιακές πολιτικές. Αυτές οι κινητοποιήσεις οδήγησαν σε πολιτική ριζοσπαστικοποίηση ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις και σε σημαντική βελτίωση των πολιτικών συσχετισμών - ή ακόμα και σε ανατροπή του πολιτικού σκηνικού – σε αυτές τις χώρες υπέρ των δυνάμεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ, PODEMOS, Sinn Fein, ΚΚ Πορτογαλίας).

Οι μαζικές κινητοποιήσεις δεν έχουν σήμερα την ανάλογη συνέχεια σε αυτές τις χώρες για διάφορους λόγους (επικράτηση λογικών πολιτικής ανάθεσης σε δυνάμεις της Αριστεράς, σκληρές κυβερνητικές κατασταλτικές πολιτικές, οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση των λαϊκών στρωμάτων κλπ). Αντίθετα, κι αυτό είναι πολύ ανησυχητικό, η αντίθεση στη σκληρές πολιτικές λιτότητας της Ευρωζώνης μετατράπηκε σε πολλές χώρες του πλούσιου Ευρωπαϊκού Βορρά, σε ενίσχυση ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων.

Ωστόσο το τελευταίο διάστημα την σκυτάλη των μαζικών λαϊκών κινητοποιήσεων την πήραν τα συνδικάτα και οι εργαζόμενοι στην Ιταλία, στο Βέλγιο και στην ίδια την Γερμανία. Επομένως η έκρηξη των προβλημάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει οδηγήσει και οδηγεί στην ανάπτυξη εργατικών και κοινωνικών αγώνων σε εθνικό επίπεδο, όμως δεν καταγράφει έναν πανευρωπαϊκό συντονισμό τους με κοινούς στόχους, διάρκεια και σταθερότητα.

Μεγάλη πολιτική ευθύνη για την έλλειψη συντονισμού και ανάπτυξης πανευρωπαϊκών αγώνων αναλογεί στην ηγεσία της Συνομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων. Η ηγεσία της ΣΕΣ λειτουργεί ως συνδιαμορφωτής πολιτικών της Ευρωζώνης, τις οποίες αποδέχεται το σύνολο τους, και απλά διαπραγματεύεται με αυτή τις λεπτομέρειες εφαρμογής τους και μάλιστα με πρακτικές λόμπυ και στενής γραφειοκρατικής κάστας και όχι με όρους κινητοποίησης των εργαζομένων της Ευρώπης, παρότι όταν χρησιμοποίησε τέτοιους όρους είχε σημαντική νίκη (οδηγία Μπολκεστάιν).

Παρόλα αυτά οι αντιθέσεις, που εμφανίζονται πρόσφατα ακόμη και στο σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης, μπορεί να είναι αξιοποιήσιμες από τα εργατικά συνδικάτα, τα κοινωνικά κινήματα, τους εργαζόμενους και τους λαούς της Ευρώπης. Χρειάζεται, όμως, η αποφασιστική παρέμβαση της ευρωπαϊκής αριστεράς, για να δημιουργηθούν μεγάλες πολιτικές πρωτοβουλίες και ένα ισχυρό μαζικό κίνημα, σε πανευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, κατά των νεοφιλελεύθερων πολιτικών της ευρωζώνης και της ΕΕ.

Για να αναπτυχθεί ένα τέτοιο λαϊκό μαζικό κίνημα στην Ευρώπη και για να ενισχυθεί η διεθνιστική αλληλεγγύη εργαζόμενων και λαών της Ευρώπης, επείγει η διαμόρφωση, διατύπωση και διεκδίκηση μεγάλων πανευρωπαϊκών αιτημάτων και η αλλαγή στάσης προς ριζοσπαστική – διεκδικητική κατεύθυνση ισχυρών εργατικών συνδικάτων και κοινωνικών κινημάτων μέσα από τις απαραίτητες συμμαχίες.

Ένα τέτοιο θετικό παράδειγμα, που πρέπει να αξιοποιηθεί και να επαναθεμελιωθεί με σύγχρονες μορφές, αιτήματα και στόχους, είναι η λειτουργία και η δράση σε όλη τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας του Ευρωπαϊκού κοινωνικού Φόρουμ.

Αυτό, όπως είναι γνωστό, συγκροτήθηκε κατ’ αρχή από κοινωνικά κινήματα και εν συνεχεία συμμετείχαν σε αυτό και τα πιο ριζοσπαστικά εργατικά συνδικάτα. Σε όλη την διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 21^ου αιώνα κατάφερε να αναπτύξει συντονισμένους αγώνες των λαών της Ευρώπης, να συνθέσει το εθνικό με το ευρωπαϊκό και το ευρύτερο διεθνικό επίπεδο διεκδικήσεων και να διοργανώσει πανευρωπαϊκές διαδηλώσεις, που έμειναν στην ιστορία για την μαζικότητα και μαχητικότητά τους (Φλωρεντία, Γένοβα, Παρίσι, Λονδίνο, Αθήνα κλπ). Επίσης προσπάθησε να επεξεργαστεί και να διατυπώσει μέσα από συλλογικές πανευρωπαϊκές συναντήσεις και δημοκρατικές διαδικασίες εναλλακτικές προτάσεις, κι ως ένα βαθμό τα κατάφερε, ενάντια στις νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση και σε αντιπαράθεση με τις αντικοινωνικές πολιτικές της ΕΕ και της Ευρωζώνης.

Κεντρικός στόχος των συναντήσεων και δράσεων του Ευρωπαϊκού κοινωνικού Φόρουμ ήταν η κινητοποίηση εκατομμυρίων ανθρώπων ενάντια την Ευρώπη του νεοφιλελευθερισμού, του πολέμου και του ρατσισμού με κεντρικά συνθήματα:

• Μία άλλη Ευρώπη χωρίς πολέμους, φτώχεια, ρατσισμό είναι εφικτή.
• Ελπίδα είναι οι αγώνες για ένα άλλο κόσμο, ένα κόσμο που είναι αναγκαίος αλλά και εφικτός.

Η Ευρώπη περιβρέχεται από την ίδια θάλασσα, την Μεσόγειο, με τις αναπτυσσόμενες χώρες της Βόρειας Αφρικής καθώς και τις χώρες της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, που γειτνιάζουν με τη Μέση Ανατολή και τον Αραβικό κόσμο. Επομένως η Αριστερά και τα κινήματα θα πρέπει να έχουν ως προτεραιότητα τον συντονισμό με τους εργαζόμενους, τα συνδικάτα και τους λαούς αυτών των χωρών, που σήμερα σπαράσσονται και ρευστοποιούνται λόγω των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων των ΗΠΑ και των προθύμων συμμάχων τους στην Ευρώπη. Μία τέτοια θετική εμπειρία της προηγούμενης δεκαετίας, που πρέπει να αξιοποιηθεί με βάση τα σημερινά δεδομένα, ήταν η συγκρότηση και η δράση του Μεσογειακού κοινωνικού φόρουμ.

Οι δυνάμεις της Αριστεράς στην Ευρώπη πρέπει να προσπαθήσουν σήμερα όσο ποτέ να συμβάλλουν στην αξιοποίηση της θετικής εμπειρίας της προηγούμενης δεκαετίας, δηλαδή της δράσης του Ευρωπαϊκού αλλά και του Μεσογειακού Κοινωνικού Φόρουμ, برای ανάπτυξη και κυρίως τον συντονισμό των αγώνων των εργαζομένων και των λαών της Ευρώπης και της λεκάνης της Μεσογείου με μορφές και στόχους που θα αναδειχτούν μέσα από διεθνείς συναντήσεις και δημοκρατικές διαδικασίες συνδικάτων και κοινωνικών κινημάτων.

Οι σημερινοί στόχοι διεκδικήσεων ενός τέτοιου ευρωπαϊκού και ευρωμεσογειακού συντονισμού συνδικάτων, κοινωνικών κινημάτων, εργαζομένων και λαών θα μπορούσαν να ξεκινούν από αιτήματα όπως η αντιμετώπιση της ανεργίας, η πλήρης και σταθερή εργασία, η μάχη κατά της εργασιακής επισφάλειας, η προστασία των δημοσίων κοινωνικών αγαθών και η απόκρουση των ιδιωτικοποιήσεων, η υπεράσπιση και διεύρυνση των κοινωνικών εργασιακών συνδικαλιστικών δικαιωμάτων και να συνδέονται με μεγάλους πολιτικούς στόχους όπως η απόκρουση του ευρωπαϊκού συμφώνου σταθερότητας, η αμφισβήτηση, η σύγκρουση και η ανατροπή των νεοφιλελευθέρων πολιτικών λιτότητας και κατεδάφισης κοινωνικών πολιτικών της ΕΕ και ιδιαίτερα της Ευρωζώνης, η διαγραφή του δημοσίου χρέους των χωρών του φτωχού ευρωπαϊκού νότου, η αντιμετώπιση του φασισμού και ρατσισμού, η ακύρωση των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και του πολέμου τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου, η μη υπογραφή της Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Εταιρικής Σχέσης (TTIP) μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ.

Εκτός όμως από τον συντονισμό των κοινωνικών αγώνων στις χώρες της Ευρώπης και της Μεσογείου, υπάρχει σήμερα ανάγκη όσο ποτέ λόγω της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και της αναζωπύρωσης πολεμικών αντιπαραθέσεων να προωθηθεί και ενισχυθεί η διεθνής εργατική αλληλεγγύη σε ευρύτερο διεθνές και πλανητικό κατά το δυνατόν επίπεδο.

Για την ενίσχυση αυτής της μορφής της διεθνούς εργατικής αλληλεγγύης χρειάζεται επίσης να αξιοποιηθεί η θετική εμπειρία της λειτουργίας και δράσης του παγκόσμιου κοινωνικού φόρουμ. Αυτό συγκροτήθηκε από κοινωνικά κινήματα στο Πόρτο Αλέγκρε το 2000 και έδρασε σε όλη την διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Με κεντρικά συνθήματα: «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», «να κάνουμε την φτώχεια και τον πόλεμο παρελθόν» – «Οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη» αντιπαρατέθηκε στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και στους πολέμους, διοργάνωσε παγκόσμιες διασκέψεις και κινητοποιήσεις και διακλαδώθηκε με μορφές φόρουμ σε όλες τις ηπείρους.

Με βάση αυτά τα συνθήματα ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και τον πόλεμο, που παραμένουν και σήμερα δραματικά επίκαιρα, μπορεί και πρέπει με την συμβολή των αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων του σύγχρονου κόσμου να αναπτυχθεί και σήμερα ένα τέτοιο πλανητικών διαστάσεων λαϊκό κίνημα στη βάση και επιμέρους στόχων όπως:

lΚατάργηση ή τουλάχιστον σε πρώτη φάση ριζική μεταρρύθμιση, απεξάρτησή από τις ΗΠΑ, διαφανή λειτουργία και πολιτικά και κοινωνικά ελεγχόμενη δράση των Διεθνών Οικονομικών Οργανισμών (ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΠΟΕ, ΟΟΣΑ).

lΠεριορισμός της ανεξέλεγκτης δράσης των πολυεθνικών εταιρειών.

Πρώτος στόχος πρέπει να είναι η ακύρωση της υπογραφής της Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Εταιρικής Σχέσης (TTIP) μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ, που θα δίνει τη δυνατότητα στις πολυεθνικές, με στόχο την μείωση του λεγόμενου κόστους εργασίας και την αύξηση κερδών, να σύρουν σε διεθνή δικαστήρια κυβερνήσεις για νόμους, που αυξάνουν τα ημερομίσθια, περιορίζουν το χρόνο εργασίας και ενισχύουν τις συλλογικές συμβάσεις, ρήτρες προστασίας του περιβάλλοντος, υψηλά στάνταρντ υγειονομικών ελέγχων, και θα ζητούν αποζημιώσεις για απεργίες.

Η αντίδραση των εργατικών συνδικάτων και των νέων κοινωνικών κινημάτων από το 1995 –1997 στο προωθούμενο στα πλαίσια του ΟΟΣΑ «Σχέδιο Πολυμερούς Συμφωνίας για τις Επενδύσεις του κεφαλαίου» (ΜΑΙ), η οποία θα ανάγκαζε τις εθνικές κυβερνήσεις να αποδέχονται την ασύδοτη και ανεξέλεγκτη δράση των πολυεθνικών την επικράτειά τους, ανάγκασε στα τέλη του 1997 την τότε Γαλλική κυβέρνηση Ζοσπέν, να την καταγγείλει, με αποτέλεσμα να ακυρωθεί η εφαρμογή της σε πλανητικό επίπεδο.

lΠεριορισμός ή διαγραφή του δημοσίου χρέους των υπερχρεωμένων χωρών, που αποτελεί νέα μορφή αποικιοκρατίας.

lΦορολόγηση των διεθνών κινήσεων των κερδοσκοπικών κεφαλαίων.

Το αίτημα επικεντρώνεται γύρω από την επιβολή του λεγόμενου φόρου Τόμπιν ή κάποιας παραλλαγής του. Μάλιστα για την προβολή και την προώθησή του έχει συγκροτηθεί μία διεθνούς χαρακτήρα οργάνωση η ATTAC.

Ο φόρος Tobin δεν αποτελεί πανάκεια, αλλά θα μπορούσε να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για μία μορφή ελέγχου της αχαλίνωτης παγκόσμιας κερδοσκοπίας του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και για την εξεύρεση πολύτιμων πόρων για κοινωνικές πολιτικές και για άμβλυνση των ανισοτήτων στον σύγχρονο κόσμο.

lΚοινωνικές, εργασιακές και περιβαλλοντικές ρήτρες στις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες, δηλαδή παγκόσμια εφαρμογή κανόνων για το περιβάλλον, τις εργασιακές σχέσεις και τα κοινωνικά δικαιώματα.

Η συντονισμένη διεθνοποιημένη δράση των εργατικών συνδικάτων και των κοινωνικών κινημάτων μπορεί συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των εργαζομένων όλου του πλανήτη για την κοινότητα των κοινωνικών – ταξικών συμφερόντων τους, για την ανάγκη συμμαχιών τους με άλλα κοινωνικά στρώματα και για την από κοινού αντιπαράθεσή τους με την διεθνοποιημένη δράση του κεφαλαίου, που ευθύνεται, στο όνομα της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της αύξησης των κερδών του, برای υπερεκμετάλλευση των δυνάμεων της εργασίας αλλά και των φυσικών πόρων και για την καταστροφή του περιβάλλοντος και του ίδιου του πλανήτη μας.

*Αποτελεί την εισήγηση του Τάκη Στρατούλη στο επιστημονικό τριήμερο που οργάνωσε ο ΜΑΧΩΜΕ στην Αθήνα 21, 22 και 23 Νοεμβρίου με θέμα “Ταξική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας – ταξική συνείδηση και πολιτική διαπάλη”