Εισήγηση του Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου του ΑΚΕΛ Νίκου Κατσουρίδη, στο διήμερο Μαρξιστικού Προβληματισμού

Συντρόφισσες, σύντροφοι,

φίλες και φίλοι

Είναι με μεγάλη χαρά που μετέχω στο Διήμερο Μαρξιστικού Προβληματισμού που διοργανώνει ο Μαρξιστικός Χώρος Μελέτης και Έρευνας και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες. Θέλω να ευχαριστήσω για την πρόσκληση και για την ευκαιρία που μου δίνετε, να καταθέσω ορισμένες απόψεις, θέσεις και προβληματισμούς. Είμαι σίγουρος ότι αυτό το διήμερο θα είναι παραγωγικό ώστε μέσα από το διάλογο και την συζήτηση να βγουν χρήσιμα συμπεράσματα και αποτελέσματα.

Σύντροφοι, Συντρόφισσες,

Η γεωπολιτική δεν βρίσκεται απλά στο επίκεντρο των θεμάτων του ευρύτερου χώρου της Μεσογείου, αλλά καθορίζει πάνω απ’ όλα αυτά τα ίδια τα θέματα ολόκληρης της περιοχής.

Οφείλουμε επομένως να μελετήσουμε σοβαρά τα εν λόγω θέματα, δηλαδή την ίδια την Ιστορία, όχι απλώς για να προβληματιστούμε αλλά και για να προσανατολιστούμε, προβάλλοντας ουσιαστικές θέσεις , επιλογές, πρακτικές και πολιτικές προοπτικής ενάντια στα νέα γεγονότα ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας της «νέας τάξης» που σημαδεύουν τις διεθνείς εξελίξεις στη Μεσόγειο - και δη στην Ανατολική Μεσόγειο – και τελικά υπονομεύουν τόσον την ειρηνική συνύπαρξη κρατών, όσον και τη δράση εργατικών και λαϊκών δυνάμεων.

Αναμφίβολα οι γεωστρατηγικοί και γεωοικονομικοι σχεδιασμοί των ΗΠΑ, επιβάλλουν βαθύτερη μελέτη των βασικών γεωπολιτικών στόχων της ηγέτιδας χώρας του ιμπεριαλισμού. Όπως βέβαια και την ανάλογη αξιολόγηση της όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων αλλά και των αλλαγών στις Διεθνείς Ενώσεις. Ειδικότερα αυτή την περίοδο που καταγράφονται εύθραυστες πολιτικές συνθήκες και παρατεταμένη οικονομική ύφεση λόγω της δομικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος.

Προεκτείνοντας, θα έλεγα πως μιλώντας για γεωπολιτική αναδιάταξη στην περιοχή μας οφείλουμε να μελετήσουμε σε βάθος και πιο συστηματικά την παρούσα καπιταλιστική αναδιάρθρωση, την εσωτερική κατάσταση των ηγεμονικών χωρών, ακόμα και τις εσωτερικές αντιθέσεις που παρουσιάζονται τόσο στις καπιταλιστικές μητροπόλεις όσο και στα ισχυρά κράτη της Ε.Ε.

Σε κάθε περίπτωση, γνωρίζοντας πως η πραγματική πορεία της ιστορίας καθορίζεται από οικονομικά κυρίως συμφέροντα και όχι συνήθως από αυτό που επιβάλλει το ηθικό χρέος, οφείλουμε μεθοδολογικά και πολιτικά να διατυπώσουμε ορισμένα ερωτήματα των οποίων οι απαντήσεις βρίσκονται σε συνάρτηση με την κωδικοποίηση των γεωπολιτικών εξελίξεων και αναδιατάξεων.

Τι είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ή/και τα κύρια συστατικά της λεγόμενης «νέας τάξης»;

1) Οι συντονισμένες δράσεις από πλευράς «νέας τάξης» για διεύρυνση των συμμαχιών της με την προσάρτηση «προθύμων» συνεταίρων σε Μεσογειακό, Ευρασιατικό και Μεσανατολικό πεδίο.

2) Εν όψει της δημιουργίας του οικονομικού ΝΑΤΟ, η στόχευση των ΗΠΑ στρατηγικά να «ελαχιστοποιήσουν» ή/και «εκμηδενίσουν» τη ρωσική παρουσία στην περιφέρεια της Ε.Ε., και πιο συγκεκριμένα στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο.

3) Η αντίληψη των ΗΠΑ για την αυτονόητη παρουσία της Τουρκίας μέσα στην TAFTA και έτσι φαίνεται να την βάζουν από την πίσω πόρτα της Ε.Ε., ξεπερνώντας κατά ένα τρόπο και τις αντιδράσεις ορισμένων χωρών (Γαλλίας, Γερμανίας, Αυστρίας κλπ).

4) Ο νεοταξικός στόχος για απεξάρτηση ευρωπαϊκών κρατών από τις ενεργειακές πηγές της Ρωσίας αλλά και τη συστηματική παρεμπόδιση της Κίνας μέσω ενεργειακών διασυνδέσεων που επιχειρεί το Πεκίνο είτε με τη Μόσχα είτε με χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής.

5) Η μελέτη του γραφείου Γεωπολιτικής Έρευνας των Η.Π.Α. αποκάλυψε ότι σχεδόν εξ’ ίσου μεγάλες ποσότητες υδρογονανθράκων υπάρχουν στην Συρία. Τούτο σημαίνει πως εάν η Συρία το εκμεταλλευτεί, τότε και τα υφιστάμενα προβλήματα στη Μ. Ανατολή διογκώνονται με την παρουσία της «νέας τάξης» και του ΝΑΤΟ.

6) Η ύπαρξη στην περιοχή του Λιβάνου μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου και Φυσικού Αερίου που μέχρι στιγμής έμειναν ανεκμετάλλευτες. Τώρα όμως που ανευρέθηκαν οι τεράστιες ποσότητες αερίου στο Ισραήλ, ο Λίβανος δραστηριοποιείται ανάλογα.

Πως ενισχύεται , αναπτύσσεται ή/και μεταμορφώνεται η «νέα τάξη»;

1. Με τον διευρυμένο και αναβαθμισμένο ρόλο του «νέου ΝΑΤΟ». Ο ενιαίος χαρακτήρας της στρατηγικής του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος γίνεται έκδηλος μετά το νέο δόγμα της Λισαβόνας.
2. Με την αύξηση εξοπλιστικών δαπανών. Παρά την καπιταλιστική οικονομική κρίση, οι εξοπλιστικές δαπάνες καταγράφουν ραγδαία αύξηση.
3. Με το γεγονός πως ο Ομπάμα ζήτησε στο Στρασβούργο μία Ευρώπη με ενισχυμένες στρατιωτικές δυνατότητες στο ΝΑΤΟ.
4. Ολόκληροι λαοί υποχρεώνονται εκβιαστικά να υιοθετήσουν, μαζί με το νεοφιλελεύθερο δόγμα οικονομικής ανάπτυξης, το δόγμα ΝΑΤΟ και μηχανισμών του, όπως ο «Συνεταιρισμός για την Ειρήνη».
5. Με το δεδομένο ότι παρά την ενιαία στρατηγική του ιμπεριαλισμού εξελίσσονται και οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί για σφαίρες επιρροής, διανομή των αγορών και έλεγχο πλουτοπαραγωγικών πηγών σε Μέση Ανατολή και Ευρασία.
6. Διά του ελέγχου των ενεργειακών οδών από την Ανατολική Μεσόγειο, την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο προς την ευρωπαϊκή αγορά αποτελεί μείζονα στόχο της Ουάσιγκτον, ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο στη Γεωργία.
7. Μέσον μιας αποικιοκρατικής πολιτικής και επιβολής μνημονίων μέσω Τρόικας .

Ποιες συνέπειες έχει η διείσδυση της «νέας τάξης» και των σύμμαχων της στην περιοχή μας για τα κράτη και τους πολίτες;

1. Εφαρμογή της αμερικανικής πολιτικής για τη δημιουργία ασταθών και ελεγχόμενων κρατιδίων με τον πιο κυνικό, αν όχι βίαιο τρόπο.
2. Εξόρυξη πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο σφραγίζει μια περίοδο εκτεταμένης κρίσης κυριαρχίας στις δύο πηγές πλούτου της ανθρωπότητας: της ανθρώπινης εργασίας και του φυσικού περιβάλλοντος.
3. Γιγάντωση του φόβου για μετατροπή του συριακού εμφυλίου σε ευρύτερη περιφερειακή σύρραξη, η οποία απειλεί ήδη να «μολύνει» τον Λίβανο, την Ιορδανία και το Ιράκ.
4. Με πρόσχημα τον τερματισμό του εμφύλιο πολέμου που έχει ξεσπάσει στη Συρία, οι ΗΠΑ και η Τουρκία ανοίγουν νέο κύκλο αποσταθεροποίησης στην περιοχή .
5. Εκκόλαψη σχεδίου για τη μετά-Ασάντ εποχή με στόχο τη διασφάλιση ισορροπιών κυριαρχίας ανάμεσα στα «δυτικά» και τα ρωσικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο.
6. Την προώθηση της τουρκικής ενταξιακής πορείας στην Ε.Ε. η οποία αποτελεί κομβική στρατηγική για Ουάσιγκτον και τους ατλαντιστές ( π.χ., Λονδίνο, Στοκχόλμη κ.λ.π).
7. Από τη στρατηγική της Τουρκίας να ρυμουλκήσει τους Κούρδους σε μία διαδικασία «ειρηνική», στοχεύοντας κατ’ ουσία στη διάλυση του Κουρδικού κινήματος, στην απομυθοποίησή του, και στην τελική Εθνική αφομοίωσή του Κουρδικού πληθυσμού από τα όμορα κράτη.

Αν η σύγκρουση συμφερόντων είναι κατά κάποιο τρόπο μια «φυσική» γεωπολιτική κατάσταση, τότε πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στην Κύπρο;

1. Στα πλαίσια της στρατηγικής εξισορρόπησης των «απωλειών» της, η Άγκυρα περιλαμβάνει την Κύπρο. Ήτοι, κλείσιμο κυπριακού με συνοπτικές διαδικασίες, διοχέτευση φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, εξομάλυνση σχέσεων με Ισραήλ κλπ .
2. Η Άγκυρα – στα πλαίσια εξισορρόπησης των «απωλειών» της – όπως βέβαια και η «νεοταξική» συμμαχία θα (συν)εκμεταλλευτούν τη δεινή οικονομική θέση της Κύπρου με γεωπολιτικό στόχο να επιβάλλουν αφενός ΝΑΤΟική επίλυση του κυπριακού, αφετέρου να ιδιοποιηθούν τον ορυκτό πλούτο της χώρας μέσα από τα μνημόνια και την Τρόικα , καθιστώντας έτσι την Κύπρο μια διαρκή αποικία χρέους.
3. Πριν από μερικές βδομάδες ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Αντερς Φογκ Ρασμούσεν μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες υποστήριξε ότι οι γεωτρήσεις για το Φυσικό Αέριο στην ΑΟΖ της Κύπρου πρέπει να αρχίσουν μετά τη λύση του Κυπριακού. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ συνέδεσε την οικονομική κρίση με την ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού.
4. Είναι προφανές ότι σχεδιάζεται «λύση» ως μία πτυχή των κυοφορούμενων γεωπολιτικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
5. Η Αμερικανική, η Γερμανική και η Βρετανική διπλωματία, το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε., συνδέουν το ξεπέρασμα της οικονομικής κρίσης της Κύπρου με το πολιτικό πρόβλημα της Κύπρου. «Είναι σημαντικό να θυμηθούμε ότι η επανένωση του νησιού θα έδινε σημαντική ώθηση στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Κύπρου. Τώρα είναι η στιγμή να δοθεί νέα πνοή στην διαδικασία που θα οδηγήσει σε επανένωση της νήσου» δήλωσε ο Ευρωπαίος επίτροπος Όλι Ρεν στην εισαγωγική του τοποθέτηση στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, για τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης στην Κύπρο.
6. Οι Τούρκοι, σε σχέση με την ΑΟΖ χρησιμοποιούν τον Έρογλου για να έχουν το πάνω χέρι στις εξελίξεις.

Συντρόφισσες, Σύντροφοι

Σε αυτά τα πλαίσια θα πρέπει να δούμε και τους συσχετισμούς δυνάμεων που εξυπηρετούν οι δομές της Ε.Ε. Μια εξ αυτών, η Ευρωζώνη απέδειξε πρόσφατα ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται δεν στηρίζονται αποκλειστικά σε οικονομικούς στόχους και επιδιώξεις αλλά εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο επίτευξης των πολιτικών και γεωστρατηγικών επιδιώξεων.

Η υιοθέτηση της Συνθήκης της Λισαβόνας άφηνε ελάχιστα περιθώρια στα κράτη μέλη για εσωτερική οικονομική και κοινωνική πολιτική. Οι αποφάσεις ωστόσο που λήφθηκαν το τελευταίο διάστημα μέσα από τις δήθεν «θεσμικές» διαδικασίες και οδηγίες για την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης και της εποπτείας των εθνικών προϋπολογισμών στοχεύουν πλέον ξεκάθαρα στην εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων από τα κράτη.

Ακόμα και στην περίπτωση της Κύπρου, είναι προφανές ότι οι αποφάσεις που λήφθηκαν έχουν σαφή πολιτική προέκταση στο Κυπριακό και το Φυσικό Αέριο. Πως αλλιώς να ερμηνευτεί η τελική συμφωνία για την Κύπρο όταν οι ίδιοι οι διευθυντές του Δ.Ν.Τ που την ενέκριναν, όταν την αξιολογούν υπερθεματίζουν για τις αρνητικές προοπτικές που παρέχει στην Κυπριακή οικονομία; Για την αδυναμία να υπάρξει πραγματική ανάπτυξη. Όταν αμφιβάλουν ακόμα για το αν η συμφωνία είναι τελικά βιώσιμη.

Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι οι πολιτικές και οι δεσμεύσεις που επιβάλλει η Τρόικα μέσα από το Μνημόνιο, το οποίο διαμορφώθηκε με την ανοχή της κυβέρνησης Αναστασιάδη, δεν δίνουν διέξοδο στην Κύπρο. Η υλοποίηση των μέτρων και η ανά τρίμηνο αξιολόγηση τους θα φέρνουν στο προσκήνιο κάθε φορά και νέα, πιο σκληρά μέτρα. Αυτό συνέβη στην Ελλάδα. Αυτό συνέβη και όπου αλλού εφαρμόστηκαν μνημόνια.

Η εμπειρία των υπολοίπων χωρών είναι ενδεικτική:

• Παρατηρείται σημαντική πτώση του βιοτικού επιπέδου της χώρας.
• Η υλοποίηση των μνημονίων οδηγεί σε ύφεση και συνοδεύεται με συνεχείς περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και ωφελήματα των εργαζομένων.
• Καταγράφεται σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους σε μη διαχειρίσιμα επίπεδα.
• Οι Λαοί βιώνουν δραματικές κοινωνικές συνέπειες, με αποκορύφωμα την κοινωνική αποσάθρωση απότοκο της αυξανόμενης ανεργίας.

Ιδιαίτερα όμως για την Κύπρο, η μορφή της οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθήθηκε για χρόνια και όχι μόνο με δική μας επιλογή και η οποία βασίστηκε μόνο σε δυο τομείς – τον τουρισμό και τις υπηρεσίες, κάνει την προσαρμογή ακόμα πιο δύσκολη.

Πόσο μάλλον όταν οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί τον Μάρτη έχουν αλλάξει άρδην τις συνέπειες που θα επιφέρει το Μνημόνιο. Η προσπάθεια που έγινε για συμφωνία που να στηρίζει τον τραπεζικό τομέα παρά τις οδυνηρές συνέπειες έχει μετεξελιχθεί σε μια συμφωνία κόλαφο για κάθε προοπτική ανάκαμψης του πιο βασικού κλάδου της Κυπριακής Οικονομίας. Φανταστείτε σήμερα να συζητούσαμε για μια απόφαση που να διέλυε τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας στη Γερμανία ή την αγροτική παραγωγή της Γαλλίας. Μια τέτοια συμφωνία έχει επιβληθεί στην Κύπρο.

Αυτά τα δεδομένα μας έχουν οδηγήσει στην ανάγκη να μελετήσουμε εναλλακτικές επιλογές για την Κύπρο.

Μέσα από τα πορίσματα της μελέτης που έχουμε εκπονήσει εκτιμούμε ότι οι επιπτώσεις της Συμφωνίας του Μάρτη αλλά και η σταδιακή εφαρμογή του Μνημονίου θα περιορίσουν σημαντικά τη δυνατότητα του τραπεζικού τομέα να συμβάλει στην ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, οι πολιτικές λιτότητας θα επιφέρουν τον περιορισμό των εισοδημάτων και θα αποδυναμώσουν την κατανάλωση, βασικό μοχλό ανάπτυξης της Κυπριακής οικονομίας.

Σε αυτές τις συνθήκες, τίθενται σοβαρά ερωτήματα για την ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις της. Η σημαντική ύφεση, η περιορισμένη ανταγωνιστικότητα της Κυπριακής οικονομίας και η υλοποίηση μέτρων όπως οι ιδιωτικοποιήσεις θα δημιουργήσουν συνθήκες πρωτοφανούς ανεργίας για την Κύπρο.

Το γνωρίζουμε ότι εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, οφείλουμε όμως να αναζητήσουμε λύσεις που να δίνουν προοπτική μιας και το Μνημόνιο δεν παρέχει τέτοια δυνατότητα.

Για αυτό και η πρόταση που κατάθεσε το ΑΚΕΛ είναι ξεκάθαρη. Μόνο η έξοδος από το Μνημόνιο μπορεί να δώσει προοπτική στην Κύπρο και να την απαλλάξει από τις επιβουλές ξένων συμφερόντων στο Κυπριακό και το Φυσικό Αέριο. Στη μελέτη παρουσιάζεται ως μια τέτοια εναλλακτική επιλογή η ανάγκη να υπάρξει συνολικός διάλογος με την Ε.Ε. ώστε στη βάση αρχών του Διεθνούς Δικαίου, να υπάρξει συντεταγμένη έξοδος της χώρας από το ευρώ.

Αναλύοντας το πλαίσιο εξόδου από το ευρώ αναγνωρίζουμε ότι θα πρέπει να ακολουθηθεί οργανωμένη διαδικασία. Οργανωμένη ως προς τις διαδικασίες μετάβασης, οργανωμένη σε ότι αφορά τις σχέσεις μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά κυρίως συντεταγμένη ως προς το πλαίσιο εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων μας. Χρειάζεται ο καταρτισμός ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού μετάβασης, που να λαμβάνει υπόψη τις νομισματικές και τις συναλλαγματικές προκλήσεις και να περιορίζει τους κινδύνους που θα υπάρξουν. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να αναζητηθούν διακρατικές συμμαχίες τόσο εντός όσο και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πιστεύουμε ότι μια τέτοια πρόταση μπορεί να δώσει προοπτική και ελπίδα γιατί:

• Θα ενισχύσει την ανταγωνιστική θέση της οικονομίας διεθνώς με την υποτίμηση του νομίσματος.
• Θα συμβάλει στην επανάκτηση της ανεξαρτησίας του κράτους στην άσκηση οικονομικής πολιτικής, έξω από το στενό κλοιό της οικονομικής διακυβέρνησης εντός Ευρωζώνης.
• Θα βοηθήσει στην ανάπτυξη και άλλων κλάδων της Κυπριακής οικονομίας με στόχο τον επανασχεδιασμό του οικονομικού μοντέλου της χώρας.
• Θα βελτιώσει τη δυνατότητα διαχείρισης του δημόσιου χρέους.
• Θα αποκαταστήσει τη δυνατότητα αποπληρωμής του ιδιωτικού χρέους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.

Σε κάθε περίπτωση είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε και όποια άλλη πρόταση μας οδηγεί σε απεγκλωβισμό από το μνημόνιο και για αυτό έχουμε επιδιώξει το διάλογο με πολιτικά Κόμματα τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό.

Συντρόφισσες, Σύντροφοι

Η πολυδιαφημιζόμενη Ευρώπη των λαών, της αλληλεγγύης και της ισότητας αποδείχθηκε μια επίπλαστη κατάσταση. Η περίπτωση της Κύπρου, της Ελλάδας αλλά και των χωρών του Νότου ενισχύουν αυτή τη διαπίστωση. Πολλοί μάλιστα θα ήθελαν να είχαν ξεφορτωθεί την περιφέρεια και ειδικά το Νότο. Σε κάθε περίπτωση εκκολάπτονται συγκρούσεις που με τη σειρά τους οδηγούν συχνά σε καταστάσεις με ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις, άμεσα συνδεόμενες με τον «παγκόσμιο ενεργειακό ανταγωνισμό».

Ταυτόχρονα, η ευρύτερη Μέση Ανατολή αποτέλεσε και αποτελεί εστία ισχυρών διακρατικών συγκρούσεων για ζητήματα συνοριακών, οικονομικών, φυλετικών και θρησκευτικών διαφορών. Για τους ίδιους λόγους οι εξαιρετικά βίαιες και αιματηρές εμφύλιες διαμάχες, τις οποίες τροφοδοτεί συνέχεια και συστηματικά η πολιτική του ιμπεριαλισμού και της νέο-αποικιοκρατίας, έχουν καταστεί σύντροφος ζωής.

Έχοντας τα πιο πάνω υπόψη και άλλα πολλά η αριστερά θα πρέπει να προσανατολιστεί στα εξής:

1. Πρόταση στρατηγικής αντιμετώπισης της κρίσης σε εθνικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο.

2. Μέχρι την υλοποίηση της στρατηγικής της πρότασης αγωνιστική διεκδίκηση συγκεκριμένων μέτρων απάμβλυνσης των συνεπειών της κρίσης.

3. Μεγαλύτερο δυνατό συντονισμό και πρακτικών της και τη δημιουργία συμμαχιών.

4.Η διαρκής και άμεση εμπλοκή και κινητοποίηση των λαϊκών μαζών.