Η δική μου συμβολή θα επικεντρωθεί σε ένα θέμα, το Ευρωπαϊκό πλαίσιο της κρίσης δηλαδή, οι περιορισμοί και οι δυνατότητες μιας αριστερής διεξόδου εντός αυτού του πλαισίου.

Θα ξεκινήσω για να θυμηθούμε την 11η θέση του Μαρξ για τον Φόυερμπαχ, που είπε ότι οι φιλόσοφοι ερμηνεύουν τον κόσμο κατά διαφορετικό τρόπο, το πρόβλημα είναι να τον αλλάξουμε.

Η επισήμανση του Μαρξ καθοδηγεί τις σκέψεις μας και τη δράση μας Στις σημερινές συνθήκες, προέχει λοιπόν να δούμε καταρχήν ποιες είναι οι προϋποθέσεις για μια αριστερή διέξοδο από την κρίση, διότι συζητάμε πως θα αλλάξουμε τον κόσμο σε συνθήκες κρίσης, πολυσχιδούς κρίσης, και βεβαίως αν θα είναι αυτή η διέξοδος ταυτόχρονα ένας δρόμος προς τα οράματά της αριστεράς, προς το σοσιαλισμό του 21^ου αιώνα.

Το πρόβλημα έχει έρθει στην επικαιρότητα ιδιαίτερα στην Ελλάδα μετά τα πρόσφατα αποτελέσματα των εθνικών εκλογών. Η εύκολη απάντηση είναι να πούμε ότι πρέπει να αλλάξει ο συσχετισμός δύναμης, να υπάρξει μια Αριστερή κυβέρνηση με ένα πρόγραμμα διεξόδου, να μπορέσει να υλοποιήσει αυτά που υπόσχεται και αυτά που θεωρούμε αναγκαία για να υπάρξει πράγματι διέξοδος από την κρίση.

Όμως, κατά την γνώμη μου η συζήτηση αυτή έχει εξαντληθεί. Δεν αρκεί. Δεν δίνει απαντήσεις για ποια είναι αυτή η εναλλακτική λύση. Τα ερωτήματα και μετά τις τελευταίες εξελίξεις, έχουν γίνει πιο πιεστικά. Επομένως, να αλλάξουν οι συσχετισμοί δύναμης ναι σε μια Αριστερή κυβέρνηση, που να είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει το πρόγραμμα , αλλά από εκεί και πέρα, τίθενται κρίσιμα ερωτήματα.

Πρέπει να δοθούν πιο σαφείς απαντήσεις στους κόμπους, στα κρίσιμα θέματα, και κυρίως, στα θέματα έτσι όπως προκύπτουν από το σε ποιο πλαίσιο βρισκόμαστε, ποιο θα είναι το πρόγραμμά μας, και μέχρι που θα είμαστε αποφασισμένοι να το εφαρμόσουμε

Επομένως, βασικό θέμα είναι το πρόγραμμα. Και βεβαίως στη βάση αυτού του προγράμματος προφανώς η αριστερά θα διαμορφώσει τις πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες. Στη βάση αυτού του σχεδίου θα επιδιώξει να κερδίσει και την πλειοψηφία του κόσμου, στη βάση αυτού του σχεδίου, θα κοιτάξει να στρατεύσει την πλειοψηφία για να μπορέσει να το εφαρμόσει γνωρίζοντας τις δυσκολίες του εγχειρήματος.

Κατά τη γνώμη μου ένας βασικός προγραμματικός κόμπος είναι, αφού ζούμε σε κρίση, αφού είμαστε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού είμαστε χώρα της Ευρωζώνης, αφού η κρίση είναι παγκόσμια, είναι και Ευρωπαϊκή, είναι και εθνική, σε ποια σχέση βρίσκεται λοιπόν το πρόγραμμά μας με αυτό το πλαίσιο έτσι όπως διαμορφώνεται.

Να το πω διαφορετικά, το ερώτημα που μπαίνει είναι αν χωράει μια εναλλακτική πρόταση Αριστερής διεξόδου σε αυτό το κυρίαρχο πλαίσιο, και εδώ η ευρωπαϊκή διάσταση, είναι πολύ καθοριστική.

Ακούγεται από πολλές πλευρές ότι η κρίση είναι παγκόσμια, φταίει ο καπιταλισμός, φταίει το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο. Εάν έχουμε ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα, αυτό ενδεχομένως να μας βγάλει πέρα. Από την άλλη πλευρά υπάρχει, έντονη ταξική πάλη στην Ελλάδα, επομένως το πρόβλημα είναι να λύσουμε το ζήτημα της ταξικής σύγκρουσης και να ενισχύσουμε τις δυνάμεις της εργασίας σε εθνικό επίπεδο.

Δεν συμφωνώ να μένουμε μέχρι εδώ για αυτό επικεντρώνω την προσοχή μου, στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.. Όχι γιατί δέχομαι την εύκολη συζήτηση, που αυτές τις μέρες γίνεται ακόμα πιο εύκολη, «φταίνε οι Γερμανοί, φταίει το Eurogroup». Εδώ βρίσκεται ένας σημαντικός κόμπος, μια υστέρηση διαλόγου, μια δαιμονοποίηση της σκέψης μας και των προτάσεων. Εδώ επικεντρώθηκε η αντιπαράθεση και στις τελευταίες εκλογές. Αν δηλαδή αμφισβητηθεί αυτό το πλαίσιο, αν αμφισβητηθεί η ευρωζώνη, που θα βρεθούμε.

Το πλαίσιο της ευρωζώνης, το πλαίσιο του νομίσματος, κατά τη γνώμη μου, είναι βασικό και για έναν άλλο λόγο. Διότι εφόσον μιλάμε για διέξοδο από την κρίση, πρέπει να δεις ότι ναι μεν η κρίση είναι παγκόσμια, αλλά για πολύ συγκεκριμένους λόγους, τους οποίους υφιστάμεθα και εμείς εκφράστηκε, εκφράζεται και διαρκεί σε μεγαλύτερο βάθος και σε μεγαλύτερη ένταση στην Ευρωζώνη.

Δεν το περίμενε κανένας αυτό. Ο ισχυρισμός ότι η ευρωζώνη είναι θωρακισμένη, ότι δεν θα έχει κρίσεις, και ότι «ευτυχώς που βρεθήκαμε σε αυτήν», απορρίφθηκε από τα γεγονότα και τις εξελίξεις. Το γεγονός ότι η κρίση είχε αυτή τη διάρκεια, έχει αυτή την ισχύ, το βάθος και την έκταση στην ευρωζώνη, αποδεικνύει ότι είναι και μια από τις βασικές αιτίες της κρίσης.

Είναι αιτία της κρίσης, επειδή είχαμε αυτό το πλαίσιο, αυτό το πλαίσιο των συνθηκών (τουλάχιστον από το Μάαστριχτ και μετά) το πλαίσιο της ευρωζώνης, εκ του γεγονότος ότι είναι το πρώτο ενοποιητικό βήμα για την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Επιλέγει κάτω από το κράτος της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον, να ξεκινήσει η ενοποίηση της Ευρώπης από την νομισματική ενοποίηση, το νόμισμα το ευρώ.

Γι’ αυτό η διαχείριση της κρίσης, δηλαδή τα μέτρα, που παίρνονται προκειμένου υποτίθεται να βγει η Ευρώπη από την κρίση είναι μέτρα που ισχυρίζονται ότι υπερασπίζονται τη βιωσιμότητα της Ευρωζώνης. Το πλαίσιο που είναι άκρως νεοφιλελεύθερο στην Ευρώπη, αναπαρήγαγε την κρίση. Το ξεκίνημα της ενοποιητικής διαδικασίας σύμφωνα με τη θεωρία της διάχυσης ήταν η νομισματική ενοποίηση αποδεικνύει το γεγονός ότι το «ευρώ, είναι παραπάνω από ένα νόμισμα».

Προφανώς, δεν υπάρχει φετιχοποίηση του νομίσματος. Αλλά στο ευρώ, συμπυκνώνεται η νεοφιλελεύθερη πορεία ολοκλήρωσης της Ευρ. Ένωσης και δικαιολογημένα είναι αντικείμενο συζήτησης, διαλόγου και αναζήτησης.

Το ευρώ στήθηκε λάθος. Αυτό είναι γεγονός που η αριστερά το έχει κριτικάρει. Η πορεία που ακολουθείται, με αυταπάτες πολλές φορές, είναι ότι η ενοποίηση της Ευρώπης ξεκινάει από το νόμισμα με τα χαρακτηριστικά του Ευρώ και θα ακολουθήσουν και άλλοι τομείς. Αυτό το πρώτο ενοποιητικό βήμα το ευρώ και η ΟΝΕ δέχτηκαν κριτική και από συντηρητικούς και από αστούς, διότι διέβλεπαν, κατά το δικό τους το μοντέλο, ότι το ευρώ δεν απαντούσε στη θεωρία της βέλτιστης οικονομικής ζώνης, με βάση τα πρότυπα και την «εξίσωση» που φτιάχτηκε.

Ποια είναι τα προβλήματα που είχε και αποτέλεσαν την αφορμή της κρίσης και αποτελούν παράγοντες όξυνσης της κρίσης της ευρωζώνης ;

Ένα βασικό πρόβλημα ήταν ότι δεν συνοδευόταν από έναν ισχυρό προϋπολογισμό και ένα δεύτερο που έγινε καθαρό στην Ελλάδα και τελευταία και στην Κύπρο ότι στερείται μηχανισμού αντιμετώπισης της κρίσης.

Ένας άλλος παράγοντας είναι οι πολιτικές που ακολουθούνται από τα ευρωπαϊκά όργανα, που υποτίθεται ότι μας οδηγούν έξω από την κρίση. Οι πολιτικές πρόληψης κρίσεων, είναι νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Η κυρίαρχη λογική είναι ότι δεν τηρήθηκε το σύμφωνο σταθερότητας που πλαισιώνει το νόμισμα άρα πρέπει να το κάνουμε πιο αυστηρό, και όποιος το παραβαίνει πρέπει να τιμωρείται.

Σήμερα με πρώτο πειραματόζωο την Ελλάδα βλέπουμε ότι όλα τα μέτρα που ελήφθησαν στη βάση αυτής της λογικής (οικονομική διακυβέρνηση, ευρωπαϊκό εξάμηνο, δημοσιονομικό σύμφωνο) είχε ως αποτέλεσμα την γενίκευση της πολιτικής λιτότητας σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η περίπτωση της Κύπρου απέδειξε ότι οι μηχανισμοί στήριξης (EFSF, ESM) που εφευρέθηκαν, ουσιαστικά αποτελούν μοχλούς μεταφοράς πλούτου και πόρων από το Νότο προς τον Βορρά, αποτελούν προγράμματα στήριξης των μεγάλων τραπεζών, κυρίως της Γερμανίας που ήταν εκτεθειμένες στις τραπεζικές φούσκες του χρεοκοπημένου νεοφιλελεύθερου μοντέλου, του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της νομισματικής ενοποίησης.

Στον αντίλογο ότι γενικά η πορεία ενοποίησης της Ευρώπης δεν περιορίζεται στο νόμισμα θα έλεγα ότι είναι κατ αρχή σωστό. Όμως αυτό που διακρίνουμε είναι ότι και στα άλλα πεδία οι κινήσεις χαρακτηρίζονται από τη λογική θωράκισης του ευρώ σύμφωνα με την κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη πολιτική.

Πιο αναλυτικά :

- Ο κοινοτικός προϋπολογισμός παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα (1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ) και μάλιστα σε περίοδο ύφεσης και λιτότητας.

- Η πολιτική συνοχής (ΕΣΠΑ, Κοινοτικά προγράμματα) συνδέεται πια με την τήρηση του αυστηρού Συμφώνου Σταθερότητας. Το κριτήριο της μακροοικονομικής αιρεσιμότητας σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αποτελεί κριτήριο εκταμίευσης κοινοτικών κονδυλίων.

- Στο θεσμικό πλαίσιο υπάρχει η δέσμευση ότι το εθνικό δίκαιο (Σύνταγμα) θα πρέπει να ενσωματώσει τις προτεραιότητες του Δημοσιονομικού πλαισίου και των Μνημονίων (ισοσκελισμένος προϋπολογισμός, προτεραιότητα πληρωμής των δανειστών κλπ)

- Η είσοδος του ΔΝΤ στην ευρωζώνη αλλοιώνει επί τα χείρω τους περιορισμούς της νομισματικής ενοποίησης, αυξάνει την αδυναμία θεσμικού ελέγχου σχημάτων τύπου τρόικας, γεγονός που όψιμα άρχισε να απασχολεί και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο.

- Το κοινωνικό μοντέλο αποδομείται και προωθείται η λεγόμενη κοινωνική οικονομία της αγοράς που στην ουσία είναι η ίδια επιμονή στη λεγόμενη αυτορρύθμιση της αγοράς.

Το συμπέρασμα είναι ότι μια κυβέρνηση, μια κυβέρνηση της αριστεράς για να υλοποιήσει πρόγραμμα διεξόδου από την κρίση, πρόγραμμα ανάπτυξης και να ανοίξει το δρόμο για γενικότερες αλλαγές πρέπει να έρθει σε ρήξη με το ευρωπαϊκό πλαίσιο που διαπερνάται από την προτεραιότητα της νομισματικής ενοποίησης κι από τη γενικότερη νεοφιλελεύθερη και συντηρητική και αντιδημοκρατική πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.