Επιμέλεια

Κωνσταντίνα Ναθαναηλίδου

 

Και ο Λίβανος και η Καζέρτα είναι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας, που οδήγησαν στο Δεκέμβρη και κατέληξε στην Βάρκιζα

ό,τι κέρδιζε στα πεδία των μαχών το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ με το αίμα των αγωνιστών του, το έχανε στα γραφεία των διασκέψεων με το μελάνι.

πως οι νικητές γίνανε ηττημένοι:

μετά τη νίκη των Σοβιετικών στο Στάλινγκραντ, αυτό που απασχολούσε τις αστικές πολιτικές δυνάμεις της Ελλάδας ήταν το πολιτικό καθεστώς μετά την απελευθέρωση . Οι συσχετισμοί , που διαμορφώθηκαν στη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα. ήταν σε βάρος της αστικής τάξης . Οι πολιτικοί τους σκοποί ήταν συγκεκριμένοι. Η αποτροπή της λαϊκής εξουσίας.

Το έπος του ΕΑΜ δεν ήταν μόνο η εθνική απελευθέρωση αλλά και η δημιουργία των φύτρων της λαϊκής εξουσίας, , η πλειοψηφία του ελληνικού λαού ήταν συσπειρωμένη στο ΕΑΜ. και ζητούσε λαοκρατία

.Και ενώ οι αστικές πολιτικές δυνάμεις υπερβαίνοντας τις εσωτερικές τους αντιθέσεις, της κατοχής, στηριζόμενες στον κρατικό μηχανισμό (αστυνομία, τάγματα ασφαλείας κλπ.), ο οποίος στήριξε τη γερμανική κατοχή, και στις δικές της ένοπλες οργανώσεις, η πλειοψηφία των οποίων σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα συμπαρατάχτηκαν με τους κατακτητές αλλά και τους Άγγλους ιμπεριαλιστές με στόχο την εξουσία

Οι ηγεσίες του ΚΚΕ και του ΕΑΜ είχαν μπει στη δίνη μιας σειράς υποχωρήσεων, απέναντι στην ντόπια ολιγαρχία και τους Άγγλους ,εντός του ΕΑΜ κυριαρχούσαν οι διαφωνίες μεταξύ διαλλακτικών και αδιάλλακτων

Οι αστικές πολιτικές δυνάμεις είχαν ξεκινήσει την προετοιμασία για την πολιτική εξουσία από τις αρχές του 1943 και ολοκληρώθηκε στις αρχες του 1945 , με το τσάκισμα του στρατιωτικού κινήματος, της ηρωικής ΑΣΟ, στη Μέση Ανατολή, την αντικατάσταση του Σοφ. Βενιζέλου από τον Γ. Παπανδρέου ως πρωθυπουργού στην κυβέρνηση του Καΐρου, με τις συμφωνίες του Λιβάνου της Καζέρτας και της Βάρκιζας

πώς φτάσαμε στο «Δεκέμβρη» που οδήγησε στην Βάρκιζα:

5 Ιούλη 1943 αποφασίζεται από το ΕΑΜ η υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο εγγλέζικο στρατηγείο της Μ. Ανατολής.

10 του Μάρτη του 1944 ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΕΑΜ η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ). Ήταν η κυβέρνηση της τότε ελεύθερης Ελλάδας. Η κυβέρνηση του βουνού

26 April σχηματίζεται στο Κάιρο, η υποτυπώδης κυβέρνηση των 30 ημερών (26 April – 24 Μαΐου 1944), με πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών τον Γεώργιο Παπανδρέου, ο οποίος είχε φτάσει επειγόντως στο Κάιρο στις 14 Απριλίου με αγγλικό πολεμικό αεροπλάνο , περίπου ένα μήνα μετά τη ίδρυση της ΠΕΕΑ

Η πρόσκληση του από τους άγγλους δεν ήταν τυχαία. Στις αρχές του 44 είχε συνταχθεί με τη βασιλική εξόριστη κυβέρνηση στην Αίγυπτο και ένα χρόνο πριν , τον Ιούλιο του 1943, είχε καταθέσει πλήρη και σαφέστατη την πολιτική ταυτότητά του με κείμενό του που απηύθυνε στο Βρετανικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, στην εκεί ελληνική κυβέρνηση και βέβαια στην κυβερνητική ηγεσία του βρετανικού κράτους, όπου περιέγραφε την πολιτική κατάσταση στη χώρα, αναφερόταν στην εθνική πολιτική, έκανε λόγο για το Κομμουνιστικό Κόμμα και κατέληγε στο «δέον γενέσθαι» τόσο για τη συνέχιση του απελευθερωτικού αγώνα όσο και για τη μορφή και το περιεχόμενο του επέκεινα της απελευθέρωσης του πολιτικού και πολιτειακού καθεστώτος της χώρας

14 - 27 Μαΐου ξεκινάνε οι εργασίες στις Κορυσχαδες του εθνικού συμβουλίου για να επικυρώσει την εξουσία της ΠΕΕΑ συμμετέχουν από όλοι την Ελλάδα πανεπιστημιακοί μητροπολίτες στρατηγοί αγρότες εργάτες συγγραφείς καλλιτέχνες

27 Μάιου ολοκληρώνονται οι εργασίες εκλέγοντας 180 εθνοσυμβουλους και επικυρώνει την εξουσία της ΠΕΕΑ ως αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης

Το εθνικό συμβούλιου στο ιστορικό ψήφισμα του διακήρυξε «όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και ασκούνται από το λαό»

17 έως 20 του Μάη 1944 Συνέδριο του Λιβάνου

Με τη διοργάνωση του Συνεδρίου, οι Εγγλέζοι και η άρχουσα τάξη της Ελλάδας επιχειρούσαν να προλάβουν τις εξελίξεις στη χώρα, να φρενάρουν, δηλαδή, τη διαγραφόμενη πορεία προς μια μεταπολεμική λαοκρατούμενη Ελλάδα. (είχαν ξεκινήσει οι εργασίες στις Κορυσχαδες του εθνικού συμβουλίου για να επικυρώσει την εξουσία της ΠΕΕΑ με πανελλαδική συμμετοχή )

Στο Συνέδριο συμμετείχαν το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ, που είχε στα χέρια της την πραγματική εξουσία κι, από την άλλη, ήταν η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου που δεν είχε κανένα έρεισμα στην Ελλάδα και το λαό της. Είχε συγκροτηθεί στη Μέση Ανατολή.

Οι Άγγλου και ο Γ. Παπανδρέου, ζητούσαν επίμονα τη διάλυση του ΕΛΑΣ και της Εθνικής Πολιτοφυλακής και επέμειναν στη διατήρηση της Ορεινής ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου.

ο Γ. Παπανδρέου εξίσωνε το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ με τους κατακτητές και τους ταγματασφαλίτες και ως λύση για να επιτευχθεί η περιβόητη εθνική ενότητα απαιτούσε να διαλυθεί ο ΕΛΑΣ.

Αυτόν φοβόταν η αστική τάξη ως αντίπαλό της και εμπόδιο για την εξουσία της.

20 Μαΐου στο Λίβανο, υπογράφτηκε, από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, εκπροσώπους των παλαιών ελληνικών κομμάτων και αντιπροσωπείες από τις αντιστασιακές οργανώσεις, συμφωνία, που χαρακτηρίστηκε και «Εθνικό Συμβούλιο».

Και προέβλεπε τη συγκρότηση κυβέρνησης εθνικής ενότητας, με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου και την ανάθεση πέντε υπουργείων στο ΕΑΜ..

Τα σημαντικότερα σημεία της συνθήκης αφορούσαν την ενοποίηση και πειθάρχηση όλων των αντάρτικων σωμάτων της Ελευθέρας Ελλάδος, καθώς και η κινητοποίησης όλων των μαχητικών δυνάμεων του Έθνους εναντίον των κατακτητών υπό τις διαταγές της κυβέρνησης εθνικής ενότητας

«Πρέπει να βαδίσωμεν το ταχύτερον προς τη δημιουργίαν του Εθνικού μας Στρατού, ο οποίος θα είναι απηλλαγμένος πάσης επιρροής κομμάτων και οργανώσεων, θα ανήκει μόνον εις την πατρίδα και θα υπακούη εις τας διαταγάς της κυβερνήσεως»

Η Διάσκεψη καταδίκασε και το κίνημα στη Μέση Ανατολή της Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης (ΑΣΟ) που υποστήριζε την ΠΕΕΑ: και οδήγησε στη διάλυση του ελληνικού στρατεύματος και στη φυλάκιση όλων των προοδευτικών στρατιωτών

. Η συνθήκη αυτή έγινε δεκτή στο βουνό με μεγάλες αντιδράσεις, θυελλώδεις συνεδριάσεις και αυστηρές επικρίσεις. Επί τρεις μήνες δεν επικύρωναν τη συνθήκη και δε συμμετείχαν στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Κατηγορούσαν την αντιπροσωπεία για μη τήρηση των συμφωνηθέντων και για υπέρμετρες υποχωρήσεις. Καταβλήθηκε προσπάθεια με εκ των υστέρων διαβουλεύσεις να μην παραμείνει ο Γ. Παπανδρέου επικεφαλής της κυβέρνησης, αλλά αυτό δεν έγινε αποδεκτό. Τελικά, το ΕΑΜ υποχώρησε και αποδέχτηκε τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση

.2 – 3 Αυγούστου του 1944 συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ, αποδέχτηκε τη Συμφωνία του Λιβάνου, περιορίζοντας το όλο πρόβλημα στο ζήτημα της αντικατάστασης του Γ. Παπανδρέου, αποδεχόμενο ουσιαστικά ανάλογη πρόταση του Αλ. Σβώλου, προέδρου της ΠΕΕΑ. Στην ίδια απόφαση κατέληξε και η ΚΕ του ΕΑΜ που συνεδρίασε στις 15.8.1944.

2 Σεπτέμβρη του 1944, έναν περίπου μήνα πριν την απελευθέρωση της Αθήνας, το ΕΑΜ προσχώρησε στην κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» του Γ. Παπανδρέου

14 Σεπτέμβρη . Ο Γ. Παπανδρέου σε τηλεγράφημά του προς την ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο έγραφε: «Κυβέρνησις μεταβαίνουσα Αθήνας και στερουμένη και ιδίας και Συμμαχικής δυνάμεως θα είναι ουσιαστικώς αιχμάλωτος του ΕΑΜ».

18 Σεπτέμβρη Ο Γ. Παπανδρέου ξανά τηλεγραφεί στην ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο «η κατάστασις επιδεινούται ραγδαίως»,εννοώντας την απελευθέρωση της χώρας από τον ΕΛΑΣ και κατέληγε: «Μόνη μου ελπίς έχει απομείνει το Λονδίνο. Μόνο Βρετανική κυβέρνησις και ιδίως πρωθυπουργός Τσώρτσιλ μεταβάλει κατάστασιν εξευρίσκων και διατάσσων άλλοθεν δυνάμεις ενεργήσουν αμέσως Ελλάδα».

22 Σεπτέμβρη, ο Γ. Παπανδρέου τηλεγραφούσε στον Τσώρτσιλ: «Αι υπό των Γερμανών εκκενούμεναι περιφέρειαι καταλαμβάνονται υπό του ΕΑΜ εν ονόματι δήθεν της ελληνικής κυβερνήσεως… ενώπιον της διαμορφωθείσης κρισίμου καταστάσεως τα πολιτικά μέσα προς αντιμετώπισίν της δεν είναι πλέον επαρκή. Μόνον η άμεσος παρουσία επιβλητικών βρετανικών δυνάμεων εις την Ελλάδα και μέχρι των τουρκικών ακτών ημπορεί να μεταβάλει την κατάστασιν»

Από τα παραπάνω τηλεγραφήματα είναι πασίδηλο ότι ο Γ. Παπανδρέου ζητούσε απροκάλυπτα την ένοπλη επέμβαση των Αγγλων... .

Τον Σεπτέμβριο, προκειμένου να συμμετέχουν στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, ταξίδεψαν στην Καζέρτα της Ιταλίας οι: Α. Σβώλος (υπουργός Οικονομικών), Γ. Ζέβγος (υπουργός Γεωργίας), Μ. Πορφυρογέννης (υπουργός Εργασίας) , Ηλ. Τσιριμώκος (υπουργός Εθνικής Οικονομίας), Ν. Ασκούτσης (υπουργός Δημοσίων Έργων) και Α. Αγγελόπουλος (υφυπουργός Οικονομικών).

Η νέα αποστολή του ΕΑΜ υπέγραψε όχι μόνο τη συμμετοχή της στην κυβέρνηση αλλά και μιά νέα, ακόμη χειρότερη συμφωνία που προέβλεπε την υπαγωγή όλων των ανταρτικών δυνάμεων στις διαταγές του Άγγλου Σκόμπυ, ο οποίος ορίστηκε Ανώτατος Συμμαχικός Αρχιστράτηγος της Ελλάδας.

Η Συμφωνία της Καζέρτα

προπομπός της Συμφωνία της Βάρκιζας:

24- 26.-9.1944 πραγματοποιήθηκε στην Καζέρτα της Ιταλίας σύσκεψη του Στρατηγείου των Συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου, της κυβέρνησης της Μ. Βρετανίας, της ελληνικής κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας», του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ. η συμφωνία προέβλεπε , όλες οι ένοπλες ελληνικές δυνάμεις (τα τμήματα του στρατού της Μέσης Ανατολής και οι αντιστασιακές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων και ο ΕΛΑΣ, και η Εθνική Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ) υπάγονταν, με την απελευθέρωση της χώρας, στις διαταγές του βρετανού στρατηγού Σκόμπι, ως εκπροσώπου του συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. καθως και τη διάλυση όλων των ένοπλων δυνάμεων και τη συγκρότηση εθνικού στρατού.

Η συμφωνία της Kαζέρτας ήταν ένας απαράδεκτος συμβιβασμός και ένα από τα σοβαρότερα λάθη που οδήγησαν στην ήττα του εαμικού κινήματος. γιατί. υπέγραψαν την υπαγωγή του ΕΛΑΣ σε αγγλική διοίκηση, δέχτηκαν την διάλυση του στο όνομα του εθνικού στρατού και αναγνώρισαν στους Βρετανούς το δικαίωμα να παρέμβουν στρατιωτικά στην Ελλάδα,

H υπογραφή της από το ΕΑΜ ήταν απόρροια της αποδοχής της Συμφωνίας του Λιβάνου και της συμμετοχής στην κυβέρνηση “εθνικής ενότητας.

Αν και προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις εφαρμόστηκε μέχρι τα τέλη του Νοεμβρίου 1944. H απόφαση του Σκόμπι και της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου για διάλυση των αντάρτικων οργανώσεων και τη συγκρότηση στρατού με όρους που δεν ικανοποιούσαν το ΕΑΜ, οδήγησε στη σύγκρουση των Δεκεμβριανών

Μετά τη Συμφωνία του Λιβάνου, η Συμφωνία της Καζέρτας προσέφερε μεγαλύτερες δυνατότητες στους Αγγλους για την προώθηση των σχεδίων της ένοπλης επέμβασής

Τα βασικά σημεία της Συμφωνίας της Καζέρτα:

«1. Ολαι αι ανταρτικαί ομάδες αι δρώσαι εν Ελλάδι τίθενται υπό τας διαταγάς της ελληνικής κυβερνήσεως εθνικής ενότητος.

2. Η Ελληνική Κυβέρνησις θέτει τας δυνάμεις ταύτας υπό τας διαταγάς του Στρατηγού Σκόμπυ, όστις ωνομάσθη υπό του ανωτάτου συμμαχικού αρχιστράτηγου ως στρατηγός διοικών τας Δυνάμεις εν Ελλάδι.

3. Συμφώνως προς την προκήρυξιν εκδοθείσαν παρά της ελληνικής κυβερνήσεως, ότι οι αρχηγοί των ελληνικών ανταρτών θ’ απαγορεύσουν πάσαν απόπειραν υπ’ αυτούς μονάδων ν’ αναλάβουν την αρχήν ανά χείρας. Τοιαύτη πράξις θα θεωρηθή ως έγκλημα και θα τιμωρηθή αναλόγως.

4. Ίσον αφορά τας Αθήνας, ουδεμία ενέργεια θ’ αναληφθή εκτός υπό τας αμέσους διαταγάς του στρατηγού Σκόμπυ, στρατηγού διοικούντος τας εν Ελλάδι δυνάμεις.

5. Τα τάγματα ασφαλείας θεωρούνται ως όργανα του εχθρού. Θα χαρακτηρισθούν ως εχθρικοί σχηματισμοί, εκτός αν παραδοθούν συμφώνως προς διαταγάς εκδοθησομένας παρά του στρατηγού διοικούντος τας εν Ελλάδι δυνάμεις

6) Όλαι αι Ανταρτικαί Ελληνικαί Δυνάμεις, προς τον σκοπόν όπως τεθή τέρμα εις τας διαμάχας του παρελθόντος, δηλούν ότι θα σχηματίσουν Εθνικήν Ένωσιν ίνα συντονίσουν την δράσιν των δια το καλύτερον συμφέρον του κοινού αγώνος.

7) Κατόπιν της αυτώ παραχωρηθείσης υπό του Ανωτάτου Συμμαχικού Αρχιστρατήγου εξουσίας και από συμφώνου μετά της Ελληνικής Κυβερνήσεως, ο στρατηγός Σκόμπυ εξέδωσε τας συνημμένας διαταγάς επιχειρήσεων

Αρχές Οκτώβρη, άρχισαν να αποβιβάζονται τα πρώτα βρετανικά στρατεύματα, με βάση το σχέδιο «Μάνα» στις ακτές της Δυτικής Πελοποννήσου, όταν και τα τελευταία τμήματα των χιτλερικών εγκατέλειπαν ανενοχλητα την περιοχή Αθήνας – Πειραιά. Η απόβαση δεν εξυπηρετούσε κανέναν απολύτως στρατηγικό ή τακτικό σκοπό στη διεξαγωγή του πολέμου κατά της Γερμανίας.

12 Οκτώβρη 1944: Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Αθήνα

16 Οκτώβρη: Έρχεται στην Αθήνα, από τα βουνά, η ηγεσία του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ.

15 Οκτώβρη, ενώ τα πρώτα βρετανικά τμήματα άρχισαν να εγκαθίστανται στην πρωτεύουσα, οι πρώην συνεργάτες των χιτλερικών από τα ξενοδοχεία «Ερμής», «Πάνθεον» και «Εθνικόν». στη Πανεπιστημίου αιματοκύλησαν με εννέα νεκρούς και δεκάδες τραυματίες τη μεγάλη διαδήλωση που γινόταν με αιτήματα: ελεύθερη, ανεξάρτητη Ελλάδα, σύλληψη και αφοπλισμός των ταγματασφαλιτών και τιμωρία των δοσίλογων.

Ήταν η πρώτη οργανωμένη πρόκληση κατά του λαού

16 Οκτώβρη: Έρχεται στην Αθήνα, από τα βουνά, η ηγεσία του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ

18 Οκτώβρη 1944: Φτάνει στην Ελλάδα η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γ. Παπανδρέου. από το Σαλέρνο της Ιταλίας με το αγγλικό πολεμικό πλοίο “Πρίγκιψ Δαυίδ”. Μαζί φτάνει και ο Άγγλος στρατηγός Σκόμπι.

Στη μεγάλη παναθηναϊκή συγκέντρωση, που γίνεται στην πλατεία Συντάγματος, ο λαός διατρανώνει τη θέλησή του για ομαλές εσωτερικές εξελίξεις και κατοχύρωση των καρπών των αγώνων του στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης. Διατρανώνει τη θέλησή του για Λαοκρατία, Λαϊκή Δικαιοσύνη και Λαϊκή Αυτοδιοίκηση, για να βαδίσει η χώρα προς την πρόοδο, την εθνική και δημοκρατική αναδημιουργία, αποκαθαρμένη από τους προδότες, τους δοσίλογους και όσους στρέφονταν κατά της λαϊκής κυριαρχίας. .

Ο λαός ήταν δικαιολογημένα ανήσυχος

.Ο Σκόμπυ και ο Γ. Παπανδρέου έσπρωχναν προσχεδιασμένα την κατάσταση σε αδιέξοδο. Κύρια επιδίωξή τους ήταν να εξαναγκάσουν το ΕΑΜ να δεχθεί, , τον αφοπλισμό των ανταρτικών δυνάμεων. Ήταν φανερό πως σε περίπτωση που δεν θα πετύχαιναν τα σχέδιά τους με συμφωνία να διαλύσουν τον ΕΛΑΣ θα το επιχειρούσαν με τη βία.

3 Νοέμβρη 1944: Ο ΕΛΑΣ ελευθερώνει ολόκληρη την Ελλάδα. Υπό κατοχή είναι μόνο η Κρήτη και η Μήλος.

5 Νοέμβρη: Ο Γ. Παπανδρέου, ύστερα από υπόδειξη του Σκόμπι – και χωρίς καμιά συνεννόηση με το Υπουργικό Συμβούλιο – ανακοινώνει στον Τύπο ότι ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ θα διαλυθούν στις 10 Δεκέμβρη. Ανακοινώνει επίσης ότι την 1^η του Δεκέμβρη θα διαλυθεί η Εθνική Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

7 Νοέμβρη ο Τσώρτσιλ στέλνει το παρακάτω τηλεγράφημα στον Ηντεν «Δεν θα έπρεπε να διστάσωμεν να χρησιμοποιήσωμεν βρετανικά στρατεύματα δια να υποστηρίξωμεν την ελληνικήν βασιλικήν κυβέρνησιν του κ. Παπανδρέου… Η ελληνική ταξιαρχία θα φθάσει συντόμως, ελπίζω, και δεν θα διστάσει να ανοίξει πυρ εάν είναι τούτο αναγκαίον. Διατί αποστέλετε μόνον μίαν ταξιαρχίαν της ινδικής Μεραρχίας; Χρειαζόμεθα 8-10 χιλιάδες άνδρες του πεζικού επί πλέον δια να κρατήσουν την τάξιν εις την πρωτεύουσαν και την Θεσσαλονίκην εν ονόματι της παρούσης κυβερνήσεως. Θα πρέπει να μελετήσωμεν εν συνεχεία το θέμα της επεκτάσεως της ελληνικής εξουσίας. Είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι θα έχωμεν σύγκρουσιν μετά του ΕΑΜ και ότι δεν πρέπει να προσπαθήσωμεν να την αποφύγωμεν υπό τον όρον να ελέγξωμεν καλώς το έδαφος»

10 Νοέμβρη 1944: Η ορεινή ταξιαρχία που έχει φτάσει στην Ελλάδα παρελαύνει στους δρόμους της Αθήνας. την αποστολή της την καθόρισε ο Τσόρτσιλ με το παραπάνω τηλεγράφημά του

19 Νοέμβρη 1944: ο Τσώρτσιλ έγραφε στον Ηντεν:«Είναι σίγουρα ευτύχημα ότι η επικείμενη σύγκρουση με το ΕΑΜ στην Ελλάδα γίνεται χωρίς να βρίσκεται ο βασηλιάς στη χώρα. Μπορούμε να παίξουμε πολύ καλύτερα το παιχνίδι μας με τον Παπανδρέου, than,τι θα μπορούσαμε, αν θα εμφανιζόμασταν να επιβάλλουμε ένα μοναρχικό καθεστώς στην Ελλάδα»

Ταυτόχρονα ο αστικός πολιτικός κόσμος ζητούσε επίμονα την επίσπευση της αγγλικής ένοπλης επέμβασης για τη συντριβή του κινήματος Αντίστασης

22 Νοέμβρη 1944: Ο Σκόμπι καλεί τους υπουργούς της Αριστεράς, Σβώλο και Πορφυρογένη και τους ζητάει μέσα σε 24 ώρες να κάνουν δήλωση ότι «αποκηρύττουν τη χρήση βίας». Οι δύο υπουργοί αρνούνται Την ίδια μέρα ο Παπανδρέου μονογράφει απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου – στην οποία συμφωνούν ΕΑΜ και ΚΚΕ – για διάλυση του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ, της Ορεινής Ταξιαρχίας, του Ιερού Λόχου και όλων των εθελοντικών σωμάτων ως τις 10 Δεκέμβρη και δημιουργία εθνικού στρατού. Στη συνέχεια ο Παπανδρέου υπαναχωρεί με το επιχείρημα ότι δε δέχονται οι Αγγλοι τη διάλυση της Ορεινής Ταξιαρχίας. Το ΕΑΜ και το ΚΚΕ συνεχίζουν την προσπάθεια για συμβιβασμό.

27 Νοέμβρη 1944: Επιτυγχάνεται συμφωνία στο στρατιωτικό ζήτημα η οποία προβλέπει τα εξής: Θα καταρτιστεί τμήμα εθνικού στρατού, με ενιαία διοίκηση, από την Ορεινή Ταξιαρχία, τον Ιερό Λόχο, τμήματα του ΕΔΕΣ και μία ταξιαρχία των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, «έχουσα δύναμιν ίσην προς το άθροισμα των άνω δυνάμεων και με ίσον οπλισμόν».

1 Δεκέμβρη 1944:. ο στρατηγός Σκόμπυ, χωρίς απόφαση της κυβέρνησης, κοινοποίησε στον ΕΛΑΣ διαταγή , που καθόριζε ημερομηνία έναρξης της αποστράτευσης των ανταρτικών δυνάμεων τη 10^η Δεκέμβρη. παράλληλα τα βρετανικά αεροπλάνα έριξαν προκήρυξη σε όλη τη χώρα. με το ίδιο περιεχόμενο εμπλουτισμένη με απειλές, ότι αν δεν εφαρμοστεί η διαταγή του θα «κλονιστεί η σταθερότητα του εθνικού νομίσματος» και «θα πεινάσει»..

Ταυτόχρονα ο Γ. Παπανδρέου συγκάλεσε την κυβέρνηση, εν αγνοία των υπουργών του ΕΑΜ, και αποφάσισε την άμεση διάλυση της Εθνικής Πολιτοφυλακής του ΕΑΜ σε πολλές περιφέρειες της χώρας.

Οι ΕΑΜίτες υπουργοί παραιτούνται σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη διαταγή μονομερούς αφοπλισμού του ΕΛΑΣ. Γίνονται τεράστιες μαχητικές διαδηλώσεις του λαού σ’ όλη την Ελλάδα ενάντια στην κυβέρνηση Παπανδρέου και την αγγλική επέμβαση

2 Δεκέμβρη 1944: Στο Φάληρο αποβιβάζονται 6.000 Άγγλοι και δύο φασιστικά ελληνικά τάγματα από την Αίγυπτο. Τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας ο Παπανδρέου ανακαλεί την άδεια που είχε δοθεί για το συλλαλητήριο του ΕΑΜ την επομένη.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ

3 Δεκέμβρη 1944: Το συλλαλητήριο ξεκινάει. Εκατοντάδες χιλιάδες λαού κατακλύζουν την πλατεία Συντάγματος και τους γύρω δρόμους. Τα συνθήματα «Όχι άλλη κατοχή», «Παπανδρέου παραιτήσου» κυριαρχούν σ’ όλα τα χείλη. Στις 11 το πρωί η αστυνομία με την προστασία αγγλικών τανκς ανοίγει πυρ εναντίων των άοπλων διαδηλωτών. Δολοφονεί 28 και τραυματίζει 140 διαδηλωτές.

4 Δεκέμβρη 1944: Κηρύσσεται γενική απεργία σ’ όλη την Ελλάδα. Ο λαός της Αθήνας οδηγεί τα θύματά του στην τελευταία τους κατοικία. Όταν η πομπή φτάνει στο Σύνταγμα οι διαδηλωτές γονατίζουν. Ορκίζονται στους νεκρούς και ψάλουν το πένθιμο εμβατήριο. Ένα τεράστιο πανό στην κεφαλή της πορείας γράφει: «ΟΤΑΝ Ο ΛΑΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΑΣ, ΔΙΑΛΕΓΕΙ Η ΤΙΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ Η ΤΑ ΟΠΛΑ». Στην επιστροφή από το νεκροταφείο τα πλήθη δέχονται ένοπλη επίθεση από τους Χίτες. Άλλοι 100 νεκροί και τραυματίες.

O Σκόμπι κηρύσσει στρατιωτικό νόμο. Βρετανικές δυνάμεις κυκλώνουν και αφοπλίζουν το 2^ο Σύνταγμα της ΙΙ μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ αρχίζει τις επιχειρήσεις κατά των Χιτών και των αστυνομικών τμημάτων της Αθήνας και του Πειραιά.

5 Δεκέμβρη ο Τσώρτσιλ στέλνει τηλεγράφημα στον Αγγλο πρεσβευτή:

«Μην απασχολείσθε πλέον με τους διαφόρους ελληνικούς κυβερνητικούς συνασπισμούς. Τίθεται ζήτημα ζωής ή θανάτου. Πρέπει να παρακινήσετε τον Παπανδρέου να πράξει το καθήκον του και να τον διαβεβαιώσετε ότι εις την περίπτωσιν αυτήν θα τον υποστηρίξωμεν με όλας μας τας δυνάμεις. Παρήλθεν πλέον η εποχή καθ’ ήν μια οιαδήποτε ομάς Ελλήνων πολιτικών ηδύνατο να ματαιώσει την εξέγερσιν του όχλου. Η μόνη ελπίς του είναι να συνεργαστεί μεθ’ ημών δια την αποσόβησιν ενδεχομένης συμφοράς» .

Και διατάσσει το στρατηγό Σκόμπυ να δράσει με όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις.

«Είσθε υπεύθυνος, του τηλεγραφεί, δια την τήρησιν της τάξεως εις τας Αθήνας και δια την καταστροφήν όλων των ομάδων ΕΑΜ – ΕΛΑΣ… μη διστάσετε να ενεργήσετε ως να ευρίσκεσθε εις μίαν μόλις καταληφθείσαν υπό του στρατού πόλιν, όπου έχει εκραγεί επαναστατικόν κίνημα… Πρέπει να κρατήσωμεν τας Αθήνας και να επιβληθώμεν. Εάν τούτο το επιτύχετε χωρίς αιματοχυσίαν θα είναι κατόρθωμα δια σας, αλλά και με αιματοχυσίαν θα είναι επίσης κατόρθωμα εάν αυτή είναι απαραίτητος

25 Δεκέμβρη 1944 φτάνει στην Αθήνα., ο Τσόρτσιλ συνοδευόμενος από τον βρετανό υπουργό εξωτερικών Ιντεν και συγκαλεί διήμερη σύσκεψη στην αγγλικοί πρεσβεία συμμετείχαν Σοφούλης Καφαντάρης Πλαστήρας Παπανδρέου εκ μέρους του ΕΛΑΣ Σιαντος Μαντακας Παρτσαλιδης της σύσκεψης προήδρευε ο μητροπολίτης Δαμασκηνός

27 Δεκέμβρη. η σύσκεψη έληξε χωρίς κανένα αποτέλεσμα ο Τσόρτσιλ ζητούσα απερίφραστα να αποδεχτεί ο ΕΛΑΣ τους όρους του στρατηγού Σκόμπι, την άνευ όρων παράδοση του ΕΛΑΣ δηλ τον αφοπλισμό του και τη διάλυσή του, και την υποταγή της χώρας και του λαού στα βρετανικά σχέδια και στόχους.

Οι συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας ήταν παρελθόν και ξεπερασμένες, για τον Τσόρτσιλ δεν τις θεωρούσε πια ικανοποιητικές

Το απόγευμα της ίδιας μέρας με τη λήξη της σύσκεψης ο Τσόρτσιλ συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό και του ανακοίνωσε πως θα ζητηθεί από τον τότε εξόριστο βασιλιά Γεώργιο Γλύξμπουργκ, να τον διορίσει αντιβασιλιά. Ο Δαμασκηνός αποδέχτηκε και υποσχέθηκε στον Τσόρτσιλ, πως θα “επιχειρήσει το σχηματισμό κυβερνήσεως χωρίς τη συμμετοχή σ’ αυτήν κομμουνιστών”

Το βράδυ της ίδιας μέρας ο Τσόρτσιλ δηλώνει στους δημοσιογράφους: “Είμεθα απολύτως αποφασισμένοι, όπως ολόκληρος η περιοχή αυτή εκκαθαρισθεί από ενόπλους, οι οποίοι δεν ευρίσκονται υπό τον έλεγχο οιασδήποτε αναγνωρισμένης κυβερνήσεως… Θα χρησιμοποιήσωμεν οσασδήποτε δυνάμεις χρειασθώσι προς τούτο διά να επιτύχωμεν τον αντικειμενικόν μας αυτόν σκοπόν’’

31 Δεκέμβρη. Ο Δαμασκηνός ορκίστηκε αντιβασιλιάς. Την ίδια μέρα υπέβαλε την παραίτησή του ο Γ. Παπανδρέου, αφού είχε ολοκληρώσει το εγκληματικό του έργο.

3 Γενάρη 1945 διορίστηκε πρωθυπουργός ο Νικόλαος Πλαστήρας.

27 Δεκέμβρη και ενώ ο Τσόρτσιλ βρίσκεται ακόμη στην Αθήνα και “κανονίζει” τα της εξουσίας του τόπου, οι εγγλέζικες στρατιωτικές δυνάμεις εξαπολύουν γενική επίθεση . Οι μάχες που επακολούθησαν ήταν σκληρές.. Οι απώλειες είναι σοβαρές και οι εφεδρείες ανύπαρκτες, αφού ισχυρές δυνάμεις του ΕΛΑΣ – που οδεύουν ήδη προς την Αθήνα – επρόκειτο να φθάσουν στην πρωτεύουσα στα τέλη του Γενάρη. Στα πλαίσια των συνθηκών αυτών η ΚΕ του ΕΛΑΣ αποφάσισε την υποχώρηση

5 Γενάρη οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ εγκαταλείπουν την Αθήνα και στις 7 Ιανουαρίου τον Πειραιά

Την αποχώρηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ ακολούθησαν χιλιάδες λαού της Αθήνας που αντιλαμβάνονταν ότι αν έμεναν στην πρωτεύουσα θα ήταν έρμαιο στα χέρια των Εγγλέζων, των δωσίλογων και κάθε λογής φασιστικών αντικομουνιστικών στοιχείων. , εκτός πρωτεύουσας μεταφέρθηκαν προσωρινά και οι μηχανισμοί της ΚΕ του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.(στα Τρίκαλα) το ηθικό και το φρόνημα των λαϊκών δυνάμεων δεν είχε πτοηθεί

Τη μέρα της υποχώρησης, η ΚΕ του ΕΛΑΣ απευθύνθηκε στο λαό της Αθήνας και του Πειραιά με ανακοινωθέν

Η ανακοίνωση του ΕΛΑΣ

“Οι υπερασπιστές της Αθήνας και του Πειραιά και ο αδούλωτος λαός τους, πολεμώντας με ασύγκριτο ηρωισμό και ιερό πάθος που μπορεί να ‘χουν οι μαχητές της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και της Ανεξαρτησίας, ξαναζωντάνεψαν και ελάμπρυναν με νέα υπέροχα κατορθώματα τις ωραιότερες σελίδες της εθνικής μας ιστορίας: το Μεσολόγγι, το Αρκάδι, το έπος της Αλβανίας και της Εθνικής Αντίστασης.

Περισσότερο από ένα μήνα κράτησαν το αθάνατο μέτωπο της Αθήνας και του Πειραιά, αντιμετωπίζοντας τα ασυγκρίτως ανώτερα μέσα του αντιπάλου. Αλλά ο εχθρός, αδυνατώντας να πλήξει τις στρατιωτικές μας δυνάμεις, εστράφη με εκδικητική μανία εναντίον των αμάχων. Ο στόλος, τα αεροπλάνα, τα κανόνια και τα τανκς του κ. Τσώρτσιλ με χιλιάδες βλήματα καθημερινά, ιδιαίτερα τις τελευταίες μέρες, σπέρνουν το θάνατο σε γυναικόπαιδα και γέροντες και ισοπεδώνουν τις λαϊκές συνοικίες. Πολλές χιλιάδες είναι τα θύματα των άνανδρων αυτών επιδρομών. Ολόκληρες συνοικίες, εργοστάσια, φτωχόσπιτα, νοσοκομεία εκονιορτοποιήθηκαν. Σκοπός του Σκόμπυ είναι να μεταβάλει την Αθήνα που σεβάστηκαν όλοι οι κατακτητές και επιδρομείς, σε σωρούς από ερείπια, σ’ ένα απέραντο νεκροταφείο.

Μπροστά στη θηριώδη επιδρομική μανία του Σκόμπυ, η ΚΕ του ΕΛΑΣ για να γλιτώσει τους αμάχους από το βέβαιο θάνατο των βομβών και των μυδραλίων, για να περισώσει την Αθήνα και τον Πειραιά από οριστική καταστροφή, αποφάσισε και διέταξε τη σύμπτυξη των ηρωικών υπερασπιστών της πρωτεύουσας και του Πειραιά.

Η σύμπτυξη αυτή δεν είναι νίκη του Σκόμπυ. Είναι κάτι χειρότερο από μια Πύρρειο νίκη. Είναι ένα ανεξίτηλο στίγμα και μια αιώνια καταισχύνη, γιατί μόνο ο Σκόμπυ χρησιμοποίησε τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης σαν ασπίδα ενός εξοντωτικού πολέμου.

Πολίτες στα όπλα. Ο αγώνας συνεχίζεται. Θα διεξαχθεί με μεγαλύτερο ακόμη πάθος. Η Αθήνα και ο Πειραιάς είναι αδούλωτοι. Η Ελλάδα θα μείνει ελεύθερη. Η νίκη είναι δική μας. Όλοι και όλα για τη συντριβή του ελληνικού φασισμού. Για την Ελευθερία, για τη Δημοκρατία, για την Ανεξαρτησία της Χώρας. Για τον πολιτισμό και για το Μέλλον της Ελλάδας.

5 – 1 – 45

Η ΚΕ του ΕΛΑΣ

Ε. Μάντακας, Μ. Χατζημιχάλης, Γ. Σιάντος

9 Γενάρη 1945 άρχισαν στο αρχηγείο του Σκόμπι οι διαπραγματεύσεις για το σταμάτημα των εχθροπραξιών. Την ηγεσία του ΕΛΑΣ εκπροσώπησαν ο Γ. Ζεύγος, ο Δ. Παρτσαλίδης, ο ταγματάρχης Θ. Μακρίδης και ο ταγματάρχης Α. Αθηνέλλης.

11 Γενάρη 1945. υπογράφηκε συμφωνία.

οι όροι της ανακωχής,.

Βάσει της συμφωνίας ανακωχής οι εχθροπραξίες θα σταματούσαν τα μεσάνυχτα της 14ης Ιανουαρίου 1945. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υποχρεώνονταν μέχρι τις 18/1/45 να εκκενώσουν τις περιοχές της Αττικοβοιωτίας – Εύβοιας, ένα μεγάλο τμήμα του Νομού Φθιωτιδοφωκίδας και το μεγαλύτερο μέρος του Νομού Μαγνησίας. Επίσης έπρεπε να αποσυρθούν από τμήμα του Νομού Θεσσαλονίκης και την πόλη της Θεσσαλονίκης, από τα νησιά Ζάκυνθο, Κύθηρα και Σποράδες καθώς και απ’ ολόκληρη τη βόρεια Πελοπόννησο

Έτσι τελείωσε και από στρατιωτικής απόψεως ο Μεγάλος Δεκέμβρης του ’44. Το ΕΑΜικό κίνημα είχε αρκεστεί να διατηρήσει προς το παρόν τις ένοπλες δυνάμεις του ,

με τη συμφωνία ανακωχής παραχώρησε στον εχθρό πολύ μεγαλύτερης έκτασης έδαφος απ’ αυτό που ο ίδιος είχε κερδίσει με τη δύναμη των όπλων.

βασικές εκτιμήσεις για τα δεκεμβριανά

απόσπασμα από το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ

“Η σύγκρουση του Δεκέμβρη 1944, που κράτησε 33 μέρες, στάθηκε ένας ηρωικός αγώνας για τη λευτεριά και έγραψε μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία της δημοκρατικής αντιιμπεριαλιστικής πάλης του ελληνικού λαού.

Οι μαχητές του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Πολιτοφυλακής, όλος ο λαός, πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στους καινούριους κατακτητές. Τελικά, μπροστά στις υπέρτερες αριθμητικά δυνάμεις, η αντίσταση του ΕΛΑΣ και του λαού της Αθήνας – Πειραιά κάμφθηκε.

Στην έκβαση της μάχης του Δεκέμβρη, εκτός από την ανεπάρκεια των δυνάμεων και των πολεμικών μέσων του ΕΛΑΣ, έχουν συντελέσει και οι εξής παράγοντες: Η ηγεσία του Κόμματος αιφνιδιάστηκε από τα γεγονότα και αντέδρασε σπασμωδικά. Ανασυγκρότησε την ΚΕ του ΕΛΑΣ, χωρίς επιτελείο και μηχανισμό, που ανέλαβε τη διεύθυνση της μάχης της Αθήνας. Παραμέρισε το ΓΣ του ΕΛΑΣ, που διέθετε επιτελείο και υπηρεσίες και ανέθεσε στον Σαράφη και τον Αρη, με τις κύριες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, δευτερεύουσα αποστολή εναντίον του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο. Δε συγκέντρωσε έγκαιρα τις βασικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην Αθήνα, που ήταν το κύριο μέτωπο και δεν οργάνωσε αποτελεσματική επίθεση από τις πρώτες μέρες. Επίσης δεν εμπόδισε τα διάσπαρτα στην ελληνική επαρχία βρετανικά στρατιωτικά τμήματα να μεταφερθούν στην Αθήνα και να πάρουν μέρος στις μάχες.

Ακόμη η ηγεσία του κινήματος δεν είχε προβλέψει ότι η κατάσταση πιθανόν να οδηγούνταν από τους Άγγλους και την αντίδραση σε ένοπλη σύγκρουση με επίκεντρο την πρωτεύουσα. Σ’ αυτό οφείλεται και η μη έγκαιρη κατάρτιση σχεδίου. Το σχέδιο αντιμετώπισης της κατάστασης καταρτίστηκε εκ των υστέρων, όταν οι Άγγλοι και η αντίδραση είχαν προχωρήσει στην ένοπλη επέμβαση και μάλιστα και τότε ακόμη δε στρέφονταν εναντίον τους, αλλά εναντίον των δυνάμεων της ελληνικής αντίδρασης”.

κυνική ομολογία του Τσόρτσιλ

ομολογώντας απερίφραστα τους λόγους της βρετανικής επέμβασης στην Ελλάδα. ι: “Έτσι ετελείωσε η μάχη που διήρκεσε έξι εβδομάδες και που έγινε για να καταλάβωμε την Αθήνα και, όπως θα δείξει η συνέχεια των γεγονότων, να απαλλάξωμε την Ελλάδα από τον κομμουνιστικό ζυγό.’’

Στις 33 μέρες των μαχών της Αθήνας και του Πειραιά, Ο ΕΛΑΣ ήταν αδύνατο να νικήσει, αφού οι βασικές και εμπειροπόλεμες δυνάμεις του κρατήθηκαν μακριά από την Αθήνα,

15 Γενάρη 1945 η ηγεσία του ΚΚΕ έλαβα το παρακάτω τηλεγράφημα από τον Δημητρώφ ο οποίος είχε την ευθύνη επαφής του ΚΚΣΕ με τα ΚΚ ανά τον κόσμο

«Ο Παππούς νομίζει ότι με τη σημερινή διεθνή κατάσταση η ένοπλη ενίσχυση προς τους Έλληνας συντρόφους απ’ έξω γενικά αδύνατη. Βοήθεια από μέρους της Βουλγαρίας ή Γιουγκοσλαβίας η οποία θα τους δέσμευε με το μέρος του ΕΛΑΣ εναντίον ενόπλων αγγλικών δυνάμεων, σήμερα λίγο θα βοηθήσει τους Έλληνες συντρόφους ενώ πάρα πολύ θα μπορούσε να βλάψει τη Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία. Όλα αυτά πρέπει να τα υπολογίζουν οι φίλοι μας οι Έλληνες.και ο ΕΛΑΣ πρέπει να καθορίσουν τα περαιτέρω βήματά τους, ξεκινώντας από αυτή ακριβώς την κατάσταση, όχι ευνοϊκή γι’ αυτούς. Δεν πρέπει τραβήξουν σχοινί. Αλλά δείξουν εξαιρετική ευλυγισία και ικανότητα χειρισμών για να διατηρήσουν όσον το δυνατόν τις δυνάμεις τους και να περιμένουν ευνοϊκότερη στιγμή για πραγματοποίηση δημοκρατικού τους προγράμματος. Για το ελληνικό κόμμα το σπουδαιότερο είναι να μην επιτρέψει να απομονωθεί από μάζες ελληνικού λαού και από δημοκρατικές ομάδες που ανήκουν στο ΕΑΜ.

Γιατί ΕΑΜ, ΓΣΕΕ και χωριστές προσωπικότητες ηγέτες δεν απευθύνονται επίσημα στα Συνδικάτα και Εργατικό Κόμμα Αγγλίας, στις αμερικάνικες μαζικές οργανώσεις και Συνδικάτα και κοινή γνώμη εξωτερικού για να διαφωτίσουν για σκοπούς και χαρακτήρα πάλης τους, για να ξεσκεπάσουν ελληνική αντιδραστική κλίκα και να τους καλέσουν για ενίσχυσή τους; Αυτό θα ‘πρεπε να κάνουν με όλους τους δυνατούς τρόπους και μέσα ακατάπαυστα».

η πορεία προς τη Βάρκιζα:
Με τη λήξη των εχθροπραξιών ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τους Εγγλέζους, η υπογραφή της στρατιωτικής συμφωνίας ανακωχής, εκ των πραγμάτων, οδηγούσε στην αναζήτηση πολιτικής συμφωνίας που θα έθετε και το οριστικό τέλος στις πολεμικές σύγκρουσης. Οι σχετικές βολιδοσκοπήσεις άρχισαν αμέσως μετά την έναρξη εφαρμογής της ανακωχής. Το κράτος των Αθηνών, es “κρατίδιο της Σκομπίας”, όπως εύστοχα το ονόμαζε ο λαός, από την πρώτη στιγμή, άρχισε να βομβαρδίζει το ΕΑΜικό κίνημα με προτάσεις για διαπραγματεύσεις. Ο αντιβασιλέας – αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, με δηλώσεις του στο ραδιόφωνο, αλλά και οι Εγγλέζοι, με προκηρύξεις που έριχναν τα αεροπλάνα τους, εκδήλωναν την πρόθεση ότι ήταν έτοιμοι να δεχτούν ΕΑΜική αντιπροσωπεία για την αναζήτηση πολιτικής λύσης στο ελληνικό ζήτημα. Αλλά και το ΕΑΜικό κίνημα ανταποκρίθηκε, δηλώνοντας την επιθυμία να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις με ευρεία αντιπροσωπεία, στην οποία θα εκπροσωπούνταν όλες οι πολιτικές δυνάμεις που το απάρτιζαν.

Η σύνθεση της ΕΑΜικής αντιπροσωπείας υπήρξε το πρώτο σημείο τριβής μεταξύ των δύο πλευρών πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων για πολιτική συμφωνία, Ο Δαμασκηνός -σε συνεννόηση με τους Αγγλους – από την πρώτη στιγμή, με δημόσιες δηλώσεις του και τηλεγράφημα που έστειλε στην ΚΕ του ΕΛΑΣ, ζητούσε η ΕΑΜική αντιπροσωπεία να αποτελείται μόνο από κομμουνιστές ,Επρόκειτο για μια προσπάθεια που αποσκοπούσε να πλήξουν την ευρεία λαϊκή υποστήριξη του ΕΑΜ και να την παρουσιάσουν ως καθαρά αριστερή οργάνωση με ερείσματα μόνο στο ΚΚΕ. , με προφανή στόχο τον εγκλωβισμό του κινήματος αποκλειστικά σε κομμουνιστικά όρια, άρα και την εύκολη στοχοποίησή του και, να δημιουργηθεί η εντύπωση πως το ΚΚΕ ήταν εντελώς απομονωμένο από τους συμμάχους του..
Η προσπάθεια πλαγιοκοπησης του ΕΑΜ δεν ήταν στον αέρα, γνώριζαν τις διαφοροποιήσεις που υπήρχαν στο εσωτερικό του ΕΑΜ. και τις εκμεταλλεύτηκαν δεόντως

η αρχική πρόθεση του ΕΑΜικού κινήματος να έχει επικεφαλή στην αντιπροσωπεία του τον καθηγητή και πρώην πρόεδρο της ΠΕΕΑ (Κυβέρνηση του Βουνού) Αλ. Σβώλο προσέκρουσε στον ίδιο. Ο Αλ. Σβώλος γνωστοποίησε στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ ότι δε δεχόταν να αναλάβει αυτή την αποστολή την πρόθεσή του αυτή γνωστοποίησε και στους παράγοντες του κράτους των Αθηνών

στις 23/1/1945 η ΕΑΜική αντιπροσωπεία εμποδίστηκε από τους Άγγλους στη Λιβαδειά να συνεχίσει το ταξίδι της. Οι εγγλέζικες δυνάμεις κατοχής ξεκαθάρισαν στους εκπροσώπους του ΕΑΜ ότι είχαν διαταγές να επιτρέψουν την πρόσβαση μόνο σε κουμουνιστές

Σε μια προσπάθεια εξεύρεσης λύσης, η ΚΕ του ΕΑΜ συμφώνησε με τις αξιώσεις της άλλης πλευράς, αλλά μόνο σε ό,τι αφορούσε τον αριθμό των μελών της αντιπροσωπείας. Ταυτόχρονα, απέρριψε κατηγορηματικά την αξίωση, στη σύνθεσή της να βρίσκονται αποκλειστικά κομμουνιστές. Με τηλεγράφημά της προς τον Δαμασκηνό, καθόριζε την αντιπροσωπεία.

στις 30 Ιανουαρίου η ΕΑΜική αντιπροσωπεία έφτασε στην Αθήνα Από τη στιγμή της άφιξής της και μετά, ξετυλίγεται ένα ολόκληρο κουβάρι σκοτεινών παρασκηνιακών διαβουλεύσεων, με πρωταγωνιστές τον Τσιριμώκο, τους Εγγλέζους και την ντόπια αντίδραση, η κατάληξη του οποίου υπήρξε οδυνηρή για το μέλλον του λαϊκού κινήματος..

Η ΕΑΜική αντιπροσωπεία πήγε στη Βάρκιζα με σαφείς και συγκεκριμένες θέσεις, οι οποίες είχαν καθοριστεί σε συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ, στο τέλος του Γενάρη και επιβεβαιώθηκαν σε σύσκεψη που ακολούθησε, παρουσία ηγετικών στελεχών του Κόμματος και του Ηλ. Τσιριμώκου. τόσο στη συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ, όσο και στη σύσκεψη που ακολούθησε, συμφωνήθηκε να μην υπογραφεί, σε καμιά περίπτωση, συμφωνία στην οποία δε θα συμπεριλαμβανόταν ο όρος της χορήγησης Γενικής Αμνηστίας. Μάλιστα, αποφασίστηκε να αποχωρήσει η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ από τη Διάσκεψη, αν η αντίπαλη πλευρά δε δεχόταν αυτόν τον όρο.

στις 2 Φεβρουαρίου. 1945 άρχισε η Διάσκεψη στο εξοχικό του Π. Κανελλόπουλου στη Βάρκιζα

oι συζητήσεις σχετικά με τη συμμετοχή του Τσιριμώκου ανέβαλαν την έναρξη της Διάσκεψης η οποία ξεκίνησε το απόγευμα

Ο Δαμασκηνός κάλεσε τον Τσιριμώκο, ο οποίος, όχι μόνο του είπε ότι οι συνάδελφοί του είχαν έρθει για να επιτύχουν μια συμφωνία, αλλά αποκάλυψε τους όρους που προτίθονταν να θέσουν και δεσμεύτηκε να ψηφίσει εναντίον τους στα δύο βασικά σημεία, δηλαδή τη γενική αμνηστία και την είσοδο των κομμουνιστών στην κυβέρνηση… Ο κ. Μακμίλαν, ο κ. Λίπερ και ο αντιβασιλιάς έπεισαν τον Σοφιανόπουλο και τους άλλους αντιπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης να συμφωνήσουν για τη συμμετοχή του Τσιριμώκου στη διάσκεψη

έτσι τις δύο πλευρές εκπροσώπησαν τριμελείς αντιπροσωπείες. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ ήταν ο Γ. Σιάντος και συμμετείχαν σ’ αυτήν – - ο Μ. Παρτσαλίδης και ο Ηλ. Τσιριμώκος. Στρατιωτικός σύμβουλος της αντιπροσωπείας ήταν ο στρατηγός και αρχηγός του ΕΛΑΣ, Στ. Σαράφης την αντιπροσωπεία συνόδευαν, χωρίς δικαίωμα να παρίστανται στις συνεδριάσεις, οι Κ. Γαβριηλίδης, Γ. Γεωργαλάς και Δ. Στρατής.

Στην αντιπροσωπεία της κυβέρνησης των Αθηνών επικεφαλής ήταν ο υπουργός Εξωτερικών Ι. Σοφιανόπουλος – που ορίστηκε και πρόεδρος της Διάσκεψης – ενώ συμμετείχαν, επίσης, ο υπουργός Εσωτερικών Περικλής Ράλλης (ανήκε στο δεξιό Λαϊκό Κόμμα) και ο υπουργός Γεωργίας Ι. Μακρόπουλος. Στρατιωτικός σύμβουλος της κυβερνητικής αντιπροσωπείας ήταν ο στρατηγός Παυσανίας Κατσώτας. Τέλος, παρατηρητής εκ μέρους του Αρχιεπισκόπου – αντιβασιλιά Δαμασκηνού ήταν ο διευθυντής του Πολιτικού του Γραφείου Ι. Γεωργάκης,

στις 3 Φεβρουαρίου. 1945 το Φόρεϊν Οφις ενημέρωνε τον Τσόρτσιλ για τα διαδραματιζόμενα στην Ελλάδα

und ο Γ. Σιάντος γνωστοποιούσε τις θέσεις του ΕΑΜ στην διάσκεψη:

Οι θέσεις του ΕΑΜ, – Σε ό,τι αφορά το στρατιωτικό ζήτημα γινόταν αποδεχτή η διάλυση του ΕΛΑΣ, υπό την προϋπόθεση ότι θα συγκροτούνταν εθνικός στρατός μέσα από τακτική στρατολογία, με κριτήριο την ηλικία και χωρίς τη συμμετοχή δοσίλογων, φασιστικών στοιχείων ή δήθεν εθελοντών. Ο στρατός αυτός θα ήταν πλαισιωμένος από στελέχη που δεν ήταν ένοχα δοσιλογισμού ή φασιστικών αντιλήψεων και με τη συμμετοχή, βεβαίως, των στρατιωτικών στελεχών του ΕΛΑΣ, αλλά και των απλών μαχητών του που πληρούσαν τους ηλικιακούς όρους στράτευσης.

- Αυστηρότατη εκκαθάριση των Σωμάτων Ασφαλείας από τα δοσίλογα και φασιστικά στοιχεία, σύμφωνα με τη δέσμευση του Γ. Παπανδρέου στο λόγο του στο Σύνταγμα στις 18/10/1944.

- Εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από τους δοσίλογους και σταμάτημα των διώξεων, που άρχισαν με αφορμή τα Δεκεμβριανά, σε βάρος δημοκρατικών – αριστερών δημοσίων υπαλλήλων, με την κατηγορία ότι “ηυνόησαν το κίνημα”.

- Χορήγηση Γενικής Αμνηστίας.

- Συγκρότηση αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των παρατάξεων.

- Ταχύτατη διενέργεια εκλογών και δημοψηφίσματος. “Κατά τη γνώμη μας – είπε γι’ αυτό το θέμα ο Γ. Σιάντος – η καλύτερη λύση θα ήταν να ορίζονταν από τώρα οι σχετικές ημερομηνίες

Μετά την ομιλία του Γ. Σιάντου οι εργασίες της Διάσκεψης διακόπηκαν για δύο μέρες στο διάστημα των οποίων τη θέση πηρέ το παρασκήνιο, με στόχο να συρθεί η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ στη συνθηκολόγηση. Το θέμα που δέσποζε αφορούσε τη Γενική Αμνηστία. Οι Εγγλέζοι και η κυβέρνηση ήδη γνώριζαν από τον Ηλ. Τσιριμώκο, ότι το ζήτημα αυτό μπορούσε να οδηγήσει σε ρήξη. Δεν είχαν, όμως, καμιά διάθεση να υποχωρήσουν και να δεχτούν τη δίκαιη απαίτηση του λαϊκού κινήματος, γιατί επιδίωκαν μια κουτσουρεμένη αμνηστία, που θα τους έλυνε τα χέρια, ώστε, μετά την υπογραφή της συμφωνίας, να βάλουν, με δήθεν νόμιμα μέσα, το ΕΑΜικό κίνημα στο στόχο και να το συντρίψουν . Έτσι διάλεξαν τον δρόμο της ρήξης. Κι αυτός ο δρόμος περνούσε μέσα από την αλλαγή της θέσης που εξέφρασε διά στόματος Σιάντου η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ.

Στις 4 Φεβρουαρίου. 1945 η κυβερνητική αντιπροσωπεία, με επιστολή της προς την αντιπροσωπεία του ΕΑΜ, γνωστοποιούσε στα μέλη της τελευταίας πως η θέση τους για Γενική Αμνηστία “κατόπιν συμφώνου γνώμης της κυβερνήσεως… είναι απολύτως απαράδεκτος”. (ξεκίνησε και η Διάσκεψη της Γιάλτας )

Στις 5 Φεβρουαρίου. 1945 οι ΕΑΜίτες αντιπρόσωποι, με απαντητική επιστολή τους, γνωστοποιούσαν στους συνομιλητές τους ότι “εφόσον η κυβέρνησις εμμένει εις την άποψη της, η αντίστοιχη επιμονή στην ορθή γνώμη μας θα οδηγούσε σε ρήξη που, ανεξάρτητα από την ευθύνη, θα οδηγήσει τον τόπο σε συμφορά. Για τον λόγον αυτόν δεχόμαστε να λυθεί το ζήτημα των διώξεων, με βάση την αρχή που έθεσεν η Κυβερνητική Αντιπροσωπεία και με τη θέσπιση εγγυήσεων, ικανών να περιορίσουν τους κινδύνους που σας έχομεν εκθέσει ΄΄.

Στις 11 Φεβρουαρίου. 1945, ο Σιάντος σε συνέντευξη τύπου έκλεισε τα γεγονότα του «μεγάλου Δεκέμβρη». Χαρακτήρισε τις μάχες της Αθήνας ως μια παρεξήγηση και τους Βρετανούς που επί ένα μήνα βομβάρδιζαν τον λαό της Αθήνας, ότι είναι φίλοι μας «Εφόσον οι μεγάλοι μας σύμμαχοι αποφάσισαν πως η παρουσία του βρετανικού στρατού στην Ελλάδα ήταν χρήσιμη, σημαίνει πως ήταν. Πιστεύουμε πως η σύγκρουση μεταξύ ΕΛΑΣ και Βρεττανών είναι αποτέλεσμα μιας θλιβερής παρεξήγησης, η οποία ελπίζουμε ότι θα ξεχαστεί

Και ο Στάλιν από την Γιάλτα (4εως11-02) δήλωνε «έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στην βρεττανική πολιτική στην Ελλάδα»,

Η αρχή της συνθηκολόγησης είχε γίνει κι αφού οι ΕΑΜίτες αντιπρόσωποι υποχώρησαν σ’ αυτό που είχαν θέσει ως αδιαπραγμάτευτη αρχή υπαναχώρησαν και στις υπόλοιπες διεκδικήσεις τους.

12 Φεβρουαρίου. 1945 Η Συμφωνία της Βάρκιζας υπογράφηκε στις 7.30μ.μ. στη μεγάλη αίθουσα του υπουργείου Εξωτερικών παρουσία Ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων. το κείμενό της δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως
τα εννέα άρθρα της Συμφωνίας.
1. Tη δημιουργία μιας δημοκρατικής πολιτείας με πλήρεις πολιτικές ελευθερίες.

2. Την άρση του στρατιωτικού νόμου.

3. Την αμνηστία των πολιτικών αδικημάτων (αλλά με την εξαίρεση των κοινών αδικημάτων), που πραγματοποιήθηκαν μετά τις 3 Δεκεμβρίου 1944.

4. Την πλήρη απελευθέρωση των συλληφθέντων από τον ΕΛΑΣ.

5. Τη δημιουργία ενός νέου Εθνικού Στρατού.

6. Την αποστράτευση του ΕΛΑΣ και τον πλήρη αφοπλισμό του.

7. Την εκκαθάριση των δημοσίων υπηρεσιών.

8. Την αντίστοιχη εκκαθάριση σωμάτων ασφαλείας, und

9. Τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το πολιτειακό ζήτημα και εκλογών με συμμετοχή διεθνών παρατηρητών

Το Πρωτόκολλο συμφωνίας για στρατιωτικά ζητήματα

1. Άμα τη υπογραφή της παρούσης Συμφωνίας, το Γενικόν Στρατηγείον του ΕΛΑΣ θά κηρύξη περαιωμένον τό έργον εσωτερικής αντιστάσεως και τό Γενικόν Στρατηγείον του ΕΛΑΣ θα εκδώση διαταγάς καταθέσεως των όπλων καί γενικώς αποστρατεύσεως των ενόπλων δυνάμεων ΕΛΑΣ (τακτικού καί εφεδρικού), ΕΛΑΝ και ‘Εθνικής Πολιτοφυλακής συμφώνως προς τους όρους τοΰ ειδικού σχεδίου αποστρατεύσεως.

2. Το Γενικόν Στρατηγείον του ΕΛΑΣ θα λύση των προς τον ΕΛΑΣ καί το ΕΑΜ υποχρεώσεων τους μονίμους αξιωματικούς και θα απολύση των τάξεων του ΕΛΑΣ, ΕΛΑΝ Καί Ε.Π. άπαντας τους εφέδρους αξιωματικούς καί οπλίτας.

3. Η Κυβέρνησις θεωρεί τους μονίμους αξιωματικούς παντός όπλου του ΕΛΑΣ εν ενεργεία, αλλ’ ούτοι θα κριθώσιν ως και οι λοιποί συνάδελφοι των υπό των Συμβουλίων των προβλεπομένων υπό της υπ’ αριθ. 7 Συντακτικής Πράξεως.
Επίσης θεωρεί εν ενεργεία τους μονίμους υπαξιωματικούς και οπλίτας παντός όπλου.

4. Ή Κυβέρνησις αναλαμβάνει την υποχρέωσιν να θεωρήση προσωρινώς έν ενεργεία, τους εφέδρους εκ μονίμων τους μη υπαγόμενους εις κρίσιν υπό Συμβουλίων δυνάμει της υπ’ αριθ. 7 Συντακτικής Πράξεως. Διά τούτους θά λάβη μέριμναν όπως υπαχθώσιν εις τους νόμους τους αφορώντας τους λοιπούς συναδέλφους των της αυτής κατηγορίας τους παραμείναντας εις την Ελλάδα ή υπηρετήσαντας εις ομάδας εσωτερικής αντιστάσεως.

5.Ή Κυβέρνησις αναγνωρίζει εφέδρους αξιωματικούς τους αποκτήσαντας τόν βαθμόν μέχρι της 28 April 1941. Η Κυβέρνησις δενν αναγνωρίζει τους εφέδρους αξιωματικούς του ΕΛΑΣ και λοιπών Οργανώσεων τους ονομασθέντας υπό τών Οργανώσεων κατά τήν διάρκειαν τής κατοχής. Διά τούτους αναλαμβάνει την υποχρέωσιν όπως εις περίπτωσιν προσκλήσεως των υπό τα όπλα και εφ’ όσον θα συγκροτηθώσι σχολαί εφέδρων αξιωματικών εκ της κλάσεως των, κέκτηνται δε τα υπό των νόμων προβλεπόμενα προσόντα, εισάγονται υποχρεωτικώς εις τάς Σχολάς Εφέδρων.
Την αυτήν υποχρέωσιν αναλαμβάνει καί διά τους διατελέσαντας καπετανέους.
Εξαιρετικώς καί μόνον η Κυβέρνησις θά αναγνωρίση ώς εφέδρους αξιωματικούς κατόπιν αυστηρών ανακρίσεων εκείνους εκ των υπό των μονάδων αντιστάσεως ονομασθέντων αξιωματικών, οίτινες κατέστησαν ανάπηροι ή έφονεύθησαν.

6. Ο χρόνος της υπηρεσίας αδιακρίτως αξιωματικών και οπλιτών υπηρετησάντων εις μονάδας εσωτερικής αντιστάσεως, θα άναγνωρισθή υπό τής Κυβερνήσεως ώς πολεμικός.

7. Υπό τοϋ Γενικού Στρατηγείου τοϋ ΕΛΑΣ θά παραδοθώσιν εις το Γενικόν Επιτελείον Στρατοϋ εντός 30 ήμερων από τής υπογραφής τής παρούσης αι κάτωθι καταστάσεις:
a) Των μονίμων αξιωματικών κατά κατηγορίας καί των εφέδρων έκ μονίμων.
b) Των 1500 εφέδρων ονομασθέντων προ τής 28 April 1941.
c) Των 1270 εφέδρων ονομασθέντων υπό του ΕΛΑΣ.
d) Των 1001 καπετανέων τοΰ ΕΛΑΣ.
e) Των αναπήρων καί φονευθέντων Εφέδρων Αξιωματικών των ονομασθέντων υπό τοΰ ΕΛΑΣ.
Εις τας καταστάσεις των Εφέδρων Αξιωματικών και των καπετανέων θα εμφαίνωνται καί τα στρατολογικά των στοιχεία.

8. Το υπό του ΕΛΑΣ καί ΕΛΑΝ κατεχόμενον παντός είδους πολεμικόν υλικόν αρμοδιοτήτων Επιμελητείας Πυροβολικού, Μηχανικού, Ιππικοΰ, Ιππωνειών, Αυτοκινήτων, Κτηνιατρικού, Υγειονομικού (ήτοι τυφέκια, πιστόλια, αυτόματα όπλα, ελαφρά καί βαρέα, όλμοι, πυροβόλα, πυρομαχικά παντός είδους, έκκρητικαί ύλαι, νάρκαι, ασύρματοι, τηλεφωνικόν υλικόν, αυτοκίνητα, τρακτέρ, οχήματα παντός είδους, ιστιοφόρα, βενζινόπλοια, τρόφιμα, υγειονομικόν καί φαρμακευτικόν υλικόν, κτήνη παντός είδους), περιέρχεται εις την κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου.
Αι λεπτομέρειαι συγκεντρώσεως καί παραδόσεως του υλικού τούτου εις την Κυβέρνησιν καθορίζονται είς το ειδικόν σχέδιον αποστρατεύσεως.
Αι υποχρεώσεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ προς ιδιώτας κλπ. θά ρυθμισθώσιν ύπό του Κράτους ως ορίζεται είς τό γενικόν πρακτικόν.

9. Ο Έλεγχος εκάστης περιοχής κατεχόμενης ήδη υπό του ΕΛΑΣ καί η ασφάλεια ταύτης θα περιέρχεται διαδοχικώς εις τά Τμήματα Εθνοφυλακής συμπαρισταμένων και Βρεταννικών Δυνάμεων συμφώνως τω ειδικώ σχεδίω αποστρατεύσεως και κατόπιν λεπτομερειακών διαταγών εκδοθησομένων υπό του Βρεττανικοΰ Στρατηγείου και Γενικού Επιτελείου Στρατού. Οι υπό του ΕΛΑΣ καί τής Ε.Π. κρατούμενοι υπόδικοι στρατιωτικοί καί ιδιώται θα παραδίδωνται είς τάς Μονάδας Εθνοφυλακής άμα τη εγκαταστάσει των μετά των σχετικών δικογραφιών.

10. Εις την διάθεσιν των τοπικών Μονάδων Εθνοφυλακής άμα τη εγκαταστάσει των εις εκάστην περιοχήν κατεχομένην υπό του ΕΛΑΣ τίθενται άπαντες οι Μόνιμοι καί Εφεδροι εκ Μονίμων αξιωματικοί του ΕΛΑΣ ώς καί Μόνιμοι υπαξιωματικοί καί οπλίται. Ούτοι μέχρις οριστικής διαθέσεως των υπό του Υπουργείου Στρατιωτικών θα μισθοδοτούνται μερίμνη τής Εθνοφυλακής ώς καί οί λοιποί έν ενεργεία συνάδελφοι των.

11. Άπαντες οί ΄Εφεδροι αξιωματικοί καί οπλίται του ΕΛΑΣ θά μεταφερθώσιν εις τας εστίας των μερίμνη τοΰ ΕΛΑΣ χρησιμοποιούντος τα μεταφορικά του μέσα μέχρι πέρατος των μεταφορών καί τή συνδρομή τών Βρεττανικών Αρχών. Εκ τούτων οι ανήκοντες εις κληθείσας κλάσεις στρατευθεισών περιοχών θα παρουσιασθώσιν είς τά οικεία Κέντρα Κατατάξεως εντός δεκαημέρου μετά την είς τάς εστίας των επιστροφήν των. Τροφοδοσία θα χορηγηθή εις τους απολυόμενους εκ των διατιθεμένων πόρων του ΕΛΑΣ. Αι κατά τόπους στρατιωτικαί και πολιτικοί αρχαί θα μεριμνήσωσι δια την στέγασιν και τροφοδοσίαν των διερχομένων.

12. Τα Νοσοκομεία του ΕΛΑΣ θά διατηρηθώσι προσωρινώς ως έχουσι μέχρι συγκροτήσεως τακτικών Στρατιωτικών Νοσοκομείων. Τό προσωπικόν των θα είναι άοπλον. Τά ιδρύματα ταύτα θά ενισχυθώσι τό ταχύτερον μερίμνη του υπουργείου Στρατιωτικών εις υγειονομικόν προσωπικόν και υλικόν.

13. Ειδική μέριμνα θα ληφθή υπό του ΕΛΑΣ διά τήν συντήρησιν των κτηνών μέχρι παραδόσεως τούτων. Το προσωπικόν το όποιον θα διαθέση διά την συντήρησιν τών κτηνών θα είναι άοπλον. Τά περί συγκροτήσεως του Εθνικού Στρατού περιλαμβάνονται είς τό γενικόν.

Εν Αθήναις τη 12 Φεβρουαρίου 1945

ΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΕΣ

Το «Έθνος» έγραφε : «Αι συνεννοήσεις ετερματίσθησαν σήμερον την 4ην πρωινήν. Οι ηγέται των δύο αντιπροσωπειών κ.κ. Σοφιανόπουλος και Σιάντος μετά το αίσιον πέρας των διαπραγματεύσεων εξέφρασαν προς τους βρετανούς αντιπροσώπους κ.κ. MacMillan και Leeper τας θερμότατας ευχαριστίας των διά τον τερματισμόν του εμφυλίου σπαραγμού και την ειρήνευσιν της χώρας μας».

Τι δεν προέβλεπε η συμφωνία:

Τη γενική αμνηστία , για το ζήτημα της αμνηστίας η συμφωνία προέβλεπε στο άρθρο 3 ότι αμνηστεύονται μόνο “τα πολιτικά αδικήματα τα τελεσθέντα από τις 3 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής του παρόντος. Εξαιρούνται της αμνηστίας τα συναφή κοινά αδικήματα, κατά της ζωής και της περιουσίας, τα οποία δεν ήσαν απαραιτήτως αναγκαία διά την επιτυχία του πολιτικού αδικήματος”.

Το άρθρο αυτό, με τη διατύπωση που είχε, έδωσε τη δυνατότητα στην αντίδραση να εξαπολύσει άγριο διωγμό εναντίον των αγωνιστών της εθνικής αντίστασης, χαλκεύοντας κατηγορίες για διάπραξη δήθεν κοινών αδικημάτων στην περίοδο της κατοχής.

Η συμφωνία δεν προέβλεπε συγκρότηση αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης, αλλά δεν έθιγε και το θέμα της παρουσίας των βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα

Η ερμηνεία που δόθηκε στο άρθρο 3 οδήγησε στην κατάρρευση όλων των υπόλοιπων που συμφωνήθηκαν

στις 15 Φεβρουαρίου, 1945 η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ ανακοινώνει πως ο αγώνας είχε φτάσει στο τέλος του, θεωρώντας ότι τερματίστηκε μόνο το σκέλος της αντιστασιακής δράσης, έχοντας όμως σαν δεδομένο ότι για το δεύτερο μέρος που περιελάμβανε την προάσπιση των λαϊκών ελευθεριών ο αγώνας θα ήταν συνεχής και αδιαπραγμάτευτος.

Στις 28 Φεβρουαρίου1945 ολοκληρώθηκε ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ μέρος του οπλισμού δεν παραδόθηκε τον έθαψαν μερικές μονάδες του ΕΛΑΣ όπως και ο Άρης Βελουχιώτης αρνήθηκαν να δεχτούν τη Συμφωνία και κατέφυγαν και πάλι στα βουνά το ΚΚΕ τους αποκήρυξε αμέσως

Οι μαχητές του ΕΛΑΣ φίλησαν τα τιμημένα όπλα τους τα παρέδωσαν με δάκρυα και επέστρεψαν στα σπίτια τους, όπου τους περίμεναν οι δεξιές συμμορίες των πρώην συνεργατών των Γερμανών Οι δοσίλογοι είχαν όλοι απελευθερωθεί και αναβαπτιστεί σε πατριώτες, ενώ οι αγωνιστές της αντίστασης χαρακτηρίζονταν εχθροί του έθνους και σέρνονταν στα δικαστήρια στις φυλακές και τις εξορίες με χαλκευμένες κατηγορίες

(Τα θύματα της λευκής τρομοκρατίας σε αριθμούς Φόνοι: 1289 Τραυματισμοί: 6671 Συλλήψεις: 34931 Βασανισμοί: 31632 Λεηλασίες-καταστροφές: 18767 Καταστροφές γραφείων :677 Απόπειρες φόνων :509 Βιασμοί γυναικών :165)

η τρομοκρατία αυτή θα διαρκέσει μέχρι το νόθο δημοψήφισμα για το πολιτειακό και τις εκλογές του 1946, από τις οποίες το ΕΑΜ απέχει .

η ιστορική επιστολή του Άρη Βελουχιώτη,:

Προς όλα τα μέλη της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε.

Αγαπητοί σύντροφοι,

Με το σημείωμά μου τούτο θα προσπαθήσω να τραβήξω την προσοχή σας στα πιο κάτω.

1. Όπως πιστεύω, θα έχετε πειστεί και εσείς τώρα πως οι Έλληνες αντιδραστικοί και οι Άγγλοι κατακτητές δεν έχουν καμιά πρόθεση να εφαρμόσουν έστω κι αυτή την ετεροβαρή, επιζήμια στα συμφέροντα του λαού μας και μη δίδουσα καμιά εγγύηση –ομολογία δική σας – για το σεβασμό των ελευθεριών του λαού μας, συμφωνία της Βάρκιζας. Οι παραβάσεις είναι καθημερινές και σοβαρές. Τις ξέρετε εσείς καλύτερα και δεν συντρέχει κανένας λόγος να τις απαριθμήσω.

2. Αν δεν σας ήταν εύκολο να γνωρίζετε προοπτικά τις προθέσεις της ελληνικής αντίδρασης και των Άγγλων εχθρών της Ελλάδας, τώρα, θέλω να πιστεύω πως πρέπει να μπορείτε να τις βλέπετε. Πρόθεσή τους είναι: όχι να συμβάλουν σε προσπάθεια για ομαλή εξέλιξη της πολιτικής ζωής του τόπου, ή έστω να ανεχθούν απλώς τη δική σας προσπάθεια προς την τέτοια κατεύθυνση, αντίθετα, να οργανώσουν και να διεξαγάγουν με πλεονεκτικές γι’ αυτούς συνθήκες τον εμφύλιο πόλεμο μ’ όλα τα μέσα.

3. Η διάσκεψη και συμφωνία της Γιάλτας δεν πρέπει να έχετε καμιά αυταπάτη πως είναι δυνατό να επιδράσει σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να στρέψει το τιμόνι της χώρας που αφήσατε να κρατούν γερά στα χέρια τους οι Άγγλοι. Η Σοβιετική Ένωση, όπως πρέπει να σας είναι γνωστό, δεν μπορεί να κάνει «ελληνική» πολιτική ώστε να επέμβει ενεργά στο ελληνικό δράμα. Γιατί δεν κάνει ούτε Σέρβικη, ούτε Βουλγάρικη, ούτε Ρώσικη ακόμα πολιτική. Κάνει πολιτική παγκόσμιας επανάστασης, και δεν είναι διατεθειμένη ούτε κατ’ ελάχιστο να την διακινδυνεύσει για το μικρό αυτό ποσοστό της ανθρωπότητας που λέγονται Έλληνες, που οι ίδιοι –δια των ηγετών τους- οδηγήθηκαν στη νέα σκλαβιά και που στο κάτω κάτω, αργά ή γρήγορα, μετά την πλήρη νίκη της πολιτικής της παγκόσμιας επανάστασης της Σ.Ε. δεν μπορεί παρά να είναι στο πλευρό του σοσιαλισμού.

4. Η Σ.Ε. θα μπορούσε να επέμβει «ενεργότερα», όπως, δεν αποκλείεται, κι αυτή η Αμερική, αν εμείς –εσείς δηλαδή- ήσασταν ικανοί να δημιουργήσετε στην Ελλάδα διαφορετική κατάσταση, ανάλογη περίπου με την της Γιουγκοσλαβίας και ίσως και καλύτερη, με μια ορθή και συνεπή πολιτική και όχι γεμάτη «αριστερά» και δεξιά οπορτουνιστικά λάθη στα βασικότερα προβλήματα της χώρας. Οι δυνατότητες υπήρχαν όλες για μια τέτοια πολιτική και για δημιουργία μιας τέτοιας διαφορετικής κατάστασης στη χώρα μας. Και όποιος δεν το βλέπει και δεν παραδέχεται αυτό πρέπει να είναι ή μαρξιστικά αγράμματος ή … τι να πω.

Μπορεί όπως μου παρήγγειλε ρητά ο σ. Γιάννης (Γιάννης Ιωαννίδης),διά του σ. Ζήση (Ζήσης Ζωγράφος), να υπάρχει «σαφής παραίνεση» των Ρώσων συντρόφων προς το ΚΚΕ για το κλείσιμο της συμφωνίας της Βάρκιζας. Όμως αυτό δεν αλλάζει τίποτα. Μετά τη σωρεία των σοβαρών οπορτουνιστικών τακτικών λαθών από των αρχών του 1943 στη διεύθυνση του αγώνος από μέρους σας και το εγκληματικό επιστέγασμά τους, τη μάχη των Αθηνών, έχασαν την εμπιστοσύνή τους κι αναγκάστηκαν, για να μην οδηγήσετε τη χώρα και το λαό της σε μεγαλύτερες καταστροφές, να σας «συμβουλέψουν» να υποχωρήσετε και να κλείσετε τη συμφωνία της Βάρκιζας. Τις απόψεις του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ για τις δυνατότητες συνέχισης του αγώνα είμαι σίγουρος ότι δεν τις είπατε πουθενά και συνεπώς δεν γνώριζαν οι Ρώσοι σύντροφοι αν μπορούσε και σε ποιες δυνάμεις να βασιστεί μια άλλη πολιτική.

5. Το ΕΑΜ ως το Λίβανο ακολουθούσε ανιούσα γραμμή ανάπτυξης. Από εκεί κι ύστερα πήρε την κάτω βόλτα. Από τη «μάχη της Αθήνας» κι ύστερα και την ήττα και, πολύ περισσότερο, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, χάνει σε επιρροή ραγδαία. Προβλέπω ως το δημοψήφισμα και τις εκλογές και πιθανή διάσπασή του.

6. Το ΚΚΕ έχασε από την αίγλη του και τη δύναμη συγκέντρωσης και μέσα στο ΕΑΜ και μέσα στο λαό. Ακόμα έχασε σεστενούς οπαδούς του και σε μέλη του. Τις στατιστικές εσείς τις κρατάτε και είμαι βέβαιος πως θα έχετε διαπιστώσει ήδη σημαντικό ποσοστό διαρροής. Προοπτική μου είναι ότι αυτό το ποσοστό θα δυναμώσει πολύ.

7. Η «διαφώτιση» του λαού, των οπαδών του ΕΑΜ και των οπαδών και μελών του ΚΚΕ επί της «αναγκαιότητας» της πολιτικής της Βάρκιζας είναι αστεία κυριολεκτικά και κανένα μέλος του ΚΚΕ δεν την πιστεύει. Μα και τι διαφώτιση να γίνει; Κατά ποιο ταχυδακτυλουργικό τρόπο θα μπορούσε το άσπρο να γίνει μαύρο; Αφήνω τους οπαδούς του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, δεν υπάρχει κανένα μέλος απλό, γραμματέας βάσης, αχτιδικός ή περιφερειακός, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων στους τελευταίους αυτούς, που η δύναμη της συνήθειας και η ρουτίνα δεν τους αφήνει να δούνε, που να μην έρχεται να με συναντήσει με λαχτάρα σε κάθε χωριό που περνάω και να μου ρίχνει βροχή τα ερωτήματα:

Γιατί το κάνατε αυτό;

Για πού πάμε, γιατί χύσαμε το αίμα μας και κάψαμε τα σπίτια μας επί τρία χρόνια; Γιατί μας παραδίνετε αμαχητί;

Τι θα κάνουμε τώρα;

Πού είναι η λαϊκή μας δικαιοσύνη και η αυτοδιοίκηση;

Γιατί και πάλι θα μας χαρακτηρίζουν το βιος μας ως λαθραίο και θα ξαναπληρώνουμε 2.000 δραχμές για ένα τσιγάρο χωριάτικο καπνό με εφημερίδα; Τι θα κάνουμε με τους εθνοφύλακες – μπουραντάδες που άρχισαν τις έρευνες, τους ξυλοδαρμούς, τις απαγορεύσεις συγκεντρώσεων, συνελεύσεων κλπ;

Τι θα κάνουμε με την αντίδραση των χωριών μας που σήκωσε κεφάλι και μας απειλεί ανοιχτά ότι θα μας σφάξουν όλους;

Με τι να προστατευθούμε; Με τον «εθνικό στρατό»; Μα πώς θα γίνει τέτοιος, αφού εμάς δεν μας δέχονται χαρακτηρίζοντάς μας ανίκανους οι επιτροπές με χίλιες ψεύτικες δικαιολογίες; Δεν το βλέπετε πως στην περιοχή Καρδίτσας από την κλάση του 1939 δεν πήραν ούτε 20% από τους αμαρκάριστους ως δικούς των;

Όλα αυτά θα ήταν ένας σίφουνας ενάντιά σας, αν εγώ για να αποφύγω διασπάσεις κλπ δεν έκανα την πρόταση να πάω έξω και να θέσω τις απόψεις μου, μη τυχόν και λυθεί κομματικά το ζήτημα, κι έβγαζα από τα χωριά τους τούς 200 και πλέον αντάρτες που είχα καταγράψει στο βουνό και άρχιζα τον πόλεμο.

8. Παντού οι οργανώσεις είχαν μουδιάσει. Η αντίδραση είχε σηκώσει κεφάλι. Το πέρασμά μας δημιουργεί ρίγη συγκινήσεως και ενθουσιασμού και οι γυναίκες ακόμα βγαίνουν και μας καλωσορίζουν, μας εύχονται «καλή επιτυχία και καλή λευτεριά από το νέο κατακτητή». Η αντίδραση κρύβεται. Πολλοί φεύγουν για τις πόλεις. Το ξεκαθάρισμα ΕΔΕΣιτώνστην Ευρυτανία, που είχαν έλθει με ρητή εντολή να οργανώσουν εκεί ένοπλες ομάδες αντίδρασης, επικροτήθηκε από όλους. Θα ξεκαθάριζα και την ομάδα του Π. Μελιά (Ευρυτανία – Λεπιανά) και την ομάδα Σούρλα σε μια εβδομάδα, αν δεν ερχόταν ο αντιπρόσωπός σας. Στους κομματικούς των χωριών λέμε ότι για ειδικούς λόγους δεν πρέπει να εμφανιστούμε.Περπατάμε όλη νύχτα και κρυβόμαστε την ημέρα για να φανούμε συνεπείς σ’ ό,τι συμφωνήσαμε με σας. Μα οι κομματικοί επιμένουν και με τρόπο το διαλαλούν οι ίδιοι στους χωριανούς τους: «Ξαναβγήκαν αντάρτες μας. Σε λίγο θα βγούμε και πάλι όλοι, ο Άρης μας είναι εδώ μη φοβάστε. Ξέρει αυτός και θα νικήσουμε και πάλι Έλληνες αντιδραστικούς και Άγγλους κατακτητές».

9. Εσείς δεν τα βλέπετε όλα αυτά. Έχετε απομονωθεί από τη λαϊκή μάζα και έχετε χάσει τον παλμό της. Συνέλθετε έστω και τώρα. Δεν είναι αργά. Αργότερα σίγουρα θα είναι πολύ αργά και θα χρειαστούν τεράστιες θυσίες σε κόπους και σε αίμα για ν’ αρχίσει κάτι σοβαρό. Μην αφήνετε να θρονιαστεί η αντίδραση οριστικά. Μην πιστεύετε ότι η «εθνοφυλακή» είναι πραγματικά εθνικός στρατός και μην βάζετε τον κόσμο να τους δέχεται τους Μπουραντάδες ως «παιδιά του λαού», ενώ αυτοί τους δέρνουν. Μην κάνετε το έγκλημα να επιτρέψετε στην εθνοφυλακή να εγκατασταθεί παντού και να παίξει το ρόλο της παλιάς χωροφυλακής.

10. Μην αυταπατάστε ότι τα όπλα που κρύψαμε θα μπορέσετε αργότερα να τα χρησιμοποιήσετε. Όχι! Θα τα βρουν σε λίγο οι εθνοφύλακες, χρησιμοποιήστε τα –έστω και μέρος τους- από τώρα. Βγάλτε από τώρα, έστω και λίγους αντάρτες, έστω από μια ομάδα σε κάθε επαρχία. Μην τη χρωματίζετε ως δική σας ή ως συνέχεια του ΕΛΑΣ. Αφήστε την καμουφλαρισμένη, αφού δεν καταλαβαίνετε ότι πρέπει να ξαναπάρει τα όπλα ο ΕΛΑΣ. Δε θέλετε εμένα επικεφαλής τους; Βρείτε έναν άλλον. Πάντως μην κάνετε το έγκλημα να αργείτε. Ενεργήστε σύντομα και δραστήρια.

11. Εγώ συνεχίζω το ταξίδι για το Ηπειρωτικό Γραφείο και από εκεί για έξω. Όμως με κάποια επιβράδυνση γιατί κινούμαστε όπως ξέρετε και λέω και πιο πάνω.

Επί όλων των ανωτέρω ελπίζω να έχω γραπτή απάντησή σας με έκτακτο σύνδεσμο ώσπου να φτάσω στο Ηπειρωτικό Γραφείο. Εύχομαι να σκεφτείτε ώριμα έστω και την τελευταία στιγμή.

Εν πορεία, 24/3/45,

Συντροφικά

Άρης Βελουχιώτης

Tο ΕΑΜ, ΚΚΕ υπό το βάρος των εσωτερικών του αντιφάσεων διαλλακτικοί αδιάλλακτοι και της, προτροπής για συμβιβασμό, (εγκατάλειψης) από την ΕΣΣΔ, παλινδρομώντας μεταξύ υποχωρητικότητας και αδιαλλαξίας, αυταπατών περί εθνικής ενότητας παρέδωσε αμαχητί τον ΕΛΑΣ στους εχθρούς του.

Ένα μικρό τμήμα του μόνο είχε πολεμήσει και ηττηθεί στα Δεκεμβριανά, το μεγαλύτερο μέρος του ήταν αήττητο και κυρίαρχο στην υπόλοιπη Ελλάδα. , επιπλέον είχε την αμέριστη υποστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού

Χωρίς να χάσει τον πόλεμο ο πανίσχυρος ΕΛΑΣ αναγκάστηκε να παραδοθεί αμαχητί άνευ όρων.