“Μήλον της Έριδος” το Ελληνικό χρέος.
του Παύλου Δερμενάκη
Η αντιπαράθεση ΗΠΑ και Γερμανίας σχετικά με τη διευθέτηση του κυρίαρχου προβλήματος της χώρας μας χαρακτηρίζετε σήμερα οξυμένη, είναι όμως πολύ βαθύτερη.
Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2007-2008 στις ΗΠΑ, υπάρχει μια μόνιμη ιμπεριαλιστική αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας, με επίκεντρο τα οικονομικά θέματα. Η αντιπαράθεση γνωρίζει περιόδους έντασης και ύφεσης ανάλογα με την πορεία των οικονομιών των δύο χωρών και την εξέλιξη των γεωπολιτικών ενδιαφερόντων τους. Σε ορισμένες περιόδους παίρνει μεγαλύτερη οξύτητα ως αντιπαράθεση μεταξύ ΔΝΤ, που εκφράζει τις ΗΠΑ, και Γερμανίας. Μία σημαντική περίοδος έντασης σε αυτή τη σχέση ήταν η πορεία “διευθέτησης” του Ελληνικού προβλήματος στην περίοδο 2009-2012 (1ο & 2ο μνημόνιο). Επίσης τώρα βρίσκεται ξανά στην επικαιρότητα, εκτός των άλλων, για το θέμα του Ελληνικού χρέους.
Η αντιπαράθεση ΗΠΑ Γερμανίας δεν είναι συνδεδεμένη μόνο με το Ελληνικό πρόβλημα, είναι πολύ βαθύτερη. Η περίπτωση της Ελλάδας κάποιες περιόδους γίνεται εντονότερη καθώς συνδέεται είτε με την όξυνση της οικονομικής πλευράς του Ελληνικού προβλήματος (2009-2012), είτε με γεωπολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, όπως συμβαίνει στην παρούσα περίοδο.
Η αντιπαράθεση στο επίπεδο του Ελληνικού προβλήματος ξεκίνησε από την έναρξη του, آن 2009, με έμφαση στην ανάγκη ή μη “κουρέματος” του χρέους παράλληλα με το 1ο μνημόνιο. Τελικά υπερίσχυσε η Γερμανική πλευρά και δεν επήλθε το “κούρεμα” που ζητούσε το ΔΝΤ και υποστήριζαν οι ΗΠΑ.
Γενικότερα στο θέμα της αναζήτησης λύσης για την αντιμετώπιση των προβλήματος χρέους στην ευρωζώνη εκείνη την περίοδο (Ελλάδα δημοσιονομικό, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία και κατόπιν Κύπρος φερεγγυότητα τραπεζών και κατ’ επέκταση δημόσιο χρέος) υπερίσχυσε η Γερμανική άποψη για την ατομική, κατά περίπτωση λήψη μέτρων, χωρίς την αξιοποίηση της δυνατότητας χρηματοδότησης κεντρικά από την ΕΚΤ. Η λογική αυτή ήταν σε ευθεία αντίθεση με όσα είχε πράξει στο αποκορύφωμα της κρίσης η Κυβέρνηση και η FED στις ΗΠΑ, όταν με την έκδοση κρατικών ομολόγων κάλυψαν τις ανάγκες του καταρρέοντος χρηματοπιστωτικού τους συστήματος. Σε αυτή τη βάση, αντιπαράθεση στην αντιμετώπισης του πυρήνα της κρίσης στην ευρωζώνη χωρίς τη συνδρομή των αρμόδιων κεντρικών θεσμικών οργάνων της ΕΕ, μπορεί να αναζητηθεί και η πρόσφατη “αυτοκριτική” του ΔΝΤ όσον αφορά την αναποτελεσματικότητα του Ελληνικού προγράμματος και τους περιορισμούς στην αποτελεσματικότητα της εφαρμογής νεοφιλελεύθερων προγραμμάτων προσαρμογής οικονομιών.
Γεωπολιτικός ανταγωνισμός και συστημικοί κίνδυνοι
Άλλα στοιχεία που επιτείνουν την εξεταζόμενη αντιπαράθεση πρέπει να αναζητηθούν στους ακόλουθους παράγοντες:
α) Η σχέση ΗΠΑ Γερμανίας είναι γενικά ανταγωνιστική. Η Γερμανία, ανεξάρτητα από το ποιό κόμμα είναι στην κυβέρνηση, τουλάχιστον την τελευταία 15ετία ακολουθεί μια συστηματική πολιτική μεγέθυνσης με βάση τον εξωστρεφή προσανατολισμό της, εφαρμόζοντας ταυτόχρονα περιοριστική πολιτική (λιτότητα) στο εσωτερικό της. Παράλληλα με τις κατάλληλες κινήσεις έχει διαμορφώσει πλέον μια Γερμανοκρατούμενη ΕΕ. Αυτή η ισχυροποίηση της Γερμανίας κάθε άλλο παρά καλοδεχούμενη μπορεί να είναι από τις ΗΠΑ σε μια περίοδο αμφισβήτησης της παγκόσμιας οικονομικής της δύναμης και έντονων οικονομικών διακυμάνσεων και αβεβαιοτήτων.
ب) Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, κύρια των αναπτυγμένων χωρών. Από το σύνολο του αναπτυγμένου κόσμου μόνο οι ΗΠΑ έχουν κατορθώσει να έχουν έναν ικανοποιητικό ρυθμό ανάπτυξης, που υπολείπεται συγκριτικά με το παρελθόν και είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε οποιεσδήποτε σημαντικές διεθνείς αλλαγές κλίματος. Σε κάθε περίπτωση η συνεχής διόγκωση του Γερμανικού πλεονάσματος στο εξωτερικό της ισοζύγιο αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερο σκεπτικισμό.
γ) Η γενικότερη αστάθεια του παγκόσμιου συστήματος και στο πως κάθε χώρα από τις ΗΠΑ-Γερμανία συμβάλει σε αυτήν με την πολιτική της. Η Γερμανία και πάλι με την επιθετική πολιτική για τα πλεονάσματά της, που αποτελούν ελλείμματα και μάλιστα μεγάλα σε αρκετές περιπτώσεις, είναι παράγοντα διεθνούς αστάθειας σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη οικοδομική περίοδο.
δ) Η προσπάθεια ελέγχου αν όχι περιορισμού των συστημικών κινδύνων παγκόσμια. Εδώ και πάλι είναι δακτυλοδεικτούμενη η Γερμανία από τις ΗΠΑ. Η γνωστή πλέον Deutsche Bank αποτελεί, λόγω μεγέθους και ανάληψης υψηλών ρίσκων, τον υπ’ αριθμόν ένα συστημικό κίνδυνο παγκόσμια. Αυτή την εκτίμηση περιέλαβε στην σχετική με τους κινδύνους έκθεση του ο ΔΝΤ, όχι τυχαία φυσικά σε σχέση και με τις απόψεις των ΗΠΑ.
ε) Η μάχη των αγορών μεταξύ των δύο ως άνω μονομάχων. Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε ένα πρόστιμο μαμούθ 13 میلیارد. € στην αμερικανική Apple για φορολογικούς λόγους σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές της δραστηριότητες. Η απόφαση αυτή δεν έμμεινε ούτε ασχολίαστη από πλευράς ΗΠΑ ούτε και αναπάντητη. Η απάντηση ήλθε μερικές μέρες μετά με την επιβολή κατ’ αρχήν αντίστοιχου προστίμου 14 میلیارد. δολάρια στην Deutsche Bank, για τη συμβολή της στην χρηματοπιστωτική κρίση 2007-2008 στις ΗΠΑ. Εξελίξεις και αντιδράσεις θα πρέπει να αναμένομε και όσον αφορά την εξαγορά της αμερικανικής Μονσάντο από την Μπάγιερ ανάλογα με το πως θα εξελιχθούν τα πράγματα και ποιός τελικά θα έχει επί της ουσίας “το πάνω χέρι” στη νέα κατάσταση.
στ) Γεωπολιτικές εξελίξεις. Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην ανατολική μεσόγειο, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα με τις εξελίξεις στην Τουρκία και την Συρία, κάθε άλλο παρά ευχάριστες είναι για τις ΗΠΑ ενώ η Γερμανία βγαίνει ειδικότερα ωφελημένη καθώς έχει παραδοσιακές σχέσεις με την Τουρκία. Παράλληλα αυτές οι εξελίξεις επιδρούν στην Ελλάδα αρνητικά. Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά τα ευρύτερα γεωπολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες η αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας στην παρούσα περίοδο βρίσκεται σε όξυνση και ένα από τα κύρια μέτωπά της είναι, εκτός εκείνο της Deutsche Bank με το πρόστιμο στις ΗΠΑ, το θέμα του Ελληνικού χρέους.
Η Γερμανική πλευρά αρνείται κάθε επί της ουσίας συζήτηση για την αναδιάρθρωση του Ελληνικού χρέους πριν από τις Γερμανικές εκλογές το Φθινόπωρο 2017. Αντίθετα ΗΠΑ και ΔΝΤ πιέζουν ζητώντας τη λήψη των σχετικών μέτρων πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους.
«Ελάφρυνση» χρέους ίσον επιμήκυνση.
Να ξεκαθαρίσουμε ότι οι όποιες αποφάσεις ληφθούν επί του θέματος θα βασίζονται σε εκείνη του Eurogroup της 24ης Μαϊου 2016. Σύμφωνα με αυτή “το ονομαστικό κούρεμα εξαιρείται και όλα τα μέτρα που θα αναληφθούν θα ευθυγραμμίζονται με τους νόμους της ΕΕ..“. Συνεπώς η όποια “ελάφρυνση”, όπως έχει χαρακτηριστεί, του Ελληνικού χρέους αποκλείει διαγραφή έστω και μικρού μέρους του. Άρα στην πράξη, ενώ για λόγους ουσιαστικά προπαγανδιστικούς ονομάζεται ελάφρυνση, πρόκειται για αναδιάρθρωση που, στην καλύτερη περίπτωση πέρα από την όποια επιμήκυνση της αποπληρωμής, ενδεχόμενα να έχει και κάποια οριακή βελτίωση των επιτοκίων. Αυτό είναι το πλαίσιο, για το οποίο ζητά την άμεση λήψη αποφάσεων η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που κάθε άλλο παρά λύνει το πρόβλημα της βιωσιμότητας του χρέους.
Το πως θα λήξει αυτή η αντιπαράθεση, ΗΠΑ & ΔΝΤ με Γερμανία, στο θέμα του χρέους θα το δούμε στο επόμενο δίμηνο, καθώς αναμένονται ακόμα και κινήσεις κορυφής από πλευράς ΗΠΑ, με την ενδεχόμενη έλευση του Μπάρακ Ομπάμα τον επόμενο μήνα στην Αθήνα. Σε κάθε περίπτωση για εμάς πρέπει να είναι ξεκάθαρα δύο θέματα α) ο προσανατολισμός για λύση χωρίς διαγραφή μέρους του χρέους δεν λύνει το πρόβλημα, απλά το μεταφέρει στις επόμενες γενιές, και β) όπως λέει και ο θυμόσοφος λαός μας “όταν στο βάλτο μαλώνουν τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια”.
ή κάντε “κλικ” στους παρακάτω συνδέσμους:
ΔΕΡΜΕΝΑΚΗΣ σε μορφή word
ή
ΔΕΡΜΕΝΑΚΗΣ σε μορφή pdg