Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ

Με το ξέσπασμα της κρίσης το 2009 άρχισε εκ μέρους των κυβερνώντων και των συστηματικών μέσων ενημέρωσης, μια «θορυβώδης» συζήτηση για την ανάγκη εξόδου από την κρίση με μοχλό την ανάπτυξη, χωρίς φυσικά αναφορά στο είδος της ανάπτυξης και σε όφελος τίνος. Το πρώτο Μνημόνιο ήταν υποτίθεται το όχημα που θα οδηγούσε την ελληνική οικονομία και κοινωνία σε έξοδο από την κρίση και στο δρόμο της ανάπτυξης. Δυστυχώς ήλθε και δεύτερο Μνημόνιο, ψηφίστηκε νέος αναπτυξιακός νόμος, πάρθηκαν πολλά μέτρα, ήλθε τρίτο Μνημόνιο και ακόμα βρισκόμαστε σε αναπτυξιακή …«αφασία».! Ο απολογισμός είναι τρομακτικός. Στο διάστημα 2009-15, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 27%, η ανεργία τριπλασιάστηκε από 7-8% σε 26-27%, η φτωχοποίηση του πληθυσμού από 18% ανέβηκε σε 48% και η παραγωγική αποψίλωση συνεχίζεται και προβλέπεται να επιταχυνθεί με την εκκαθάριση των «κόκκινων επιχειρηματικών δανείων», κυρίως με το κλείσιμο χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τις δεκάδες χιλιάδες νέες απολύσεις.

Παρά τον αντι-αναπτυξιακό και κοινωνικό Αρμαγεδδών, η κυρίαρχη επιχειρηματική ελίτ και όλες οι μνημονιακές δυνάμεις του αστικού συστήματος εξουσίας, μαζί και συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, συνεχίζουν την «αναπτυξιακή φλυαρία», αποφεύγοντας να μιλήσουν για τις βαθύτερες αιτίες της τεράστιας παραγωγικής καθίζησης και παρακμής της χώρας, για τις υφεσιακές επιπτώσεις των Μνημονίων, τη συνεχή αιμορραγία πόρων για εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, τη λεηλασία της δημόσιας περιουσίας και την παραμονή «πάση θυσία» στην ευρωζώνη παρά την απώλεια της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Αντίθετα, με περίσσιο ταξικό υπολογισμό, μεθοδεύουν μετακύλιση των βαρών της κρίσης στους εργαζόμενους και πλατιά λαϊκά στρώματα, περικόπτοντας μισθούς, συντάξεις, επιδόματα, κοινωνικές δαπάνες, αύξηση φόρων, κά.

O ΝΕΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ …ΣΤΙΣ ΡΑΓΕΣ ΤΩΝ ΠΑΛΙΩΝ

Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, μετά το τεράστιο σκάνδαλο των 40 δις της ανακεφαλαιοποίησης και ιδιωτικοποίησης των τραπεζών (για το οποίο η ΛΑΕ έχει καταθέσει μηνυτήρια αναφορά), την ψήφιση του ασφαλιστικού, την παράδοση των δημοσίων εσόδων (ΓΓΔΕ) και νέου Ταμείου Ιδιωτικοποίησης δημοσίων επιχειρήσεων και περιουσίας, στους υπερεθνικούς «θεσμούς» (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ-ΕΜΣ), κατάθεσε τελευταία στη Βουλή τον «αναπτυξιακό νόμο». Στόχος να ξεφύγει «επικοινωνιακά» από τις πολιτικές ευθύνες των αντιλαϊκών της επιλογών, προβάλλοντας ένα πιο «αναπτυξιακό» και «κοινωνικό» προφίλ. Προσποιείται ότι η χώρα αφήνει πίσω της τις κακές αναμνήσεις των Μνημονίων και ανοίγει πλέον ο δρόμος στην πρόοδο, την οποίαν ο κ.Τσίπρας και οι υπουργοί επιχειρούν να ντύσουν με κοινωνικό όραμα μιας «δίκαιης» τάχα ανάπτυξης.!

Ωστόσο η παραγωγική παρακμή και πρώτα απ’ όλα η εκρηκτική ανεργία δεν οφείλονται στην απουσία «αναπτυξιακών νόμων».! Αναπτυξιακοί νόμοι υπήρχαν και την τελευταία πενταετία κάθε υπουργός ψήφιζε όλο και νέα «αναπτυξιακά» μέτρα.! Όμως η ακραία πολιτική λιτότητα, η συνεχής συρρίκνωση της καταναλωτικής και επενδυτικής ζήτησης, ιδιαίτερα της λαϊκής κατανάλωσης, τροφοδοτούσαν μείωση της παραγωγής και αύξηση της ανεργίας. Αυτή η βασική αιτία, δεν αίρεται αλλά εντείνεται με το νέο Μνημόνιο, για την οποία ο αναπτυξιακός νόμος και τα φιλοκυβερνητικά media τηρούν «σιγή ασυρμάτου». Ταυτόχρονα τεράστιοι δυνητικά αναπτυξιακοί πόροι (κέρδη και αποταμιεύσεις) φυγαδεύονται σε off-shore κέντρα και τράπεζες εξωτερικού, ενώ επιφανείς εκπρόσωποι της ολιγαρχίας θορυβούν υποκριτικά για την απουσία κινήτρων προσέλκυσης ξένων επενδύσεων.!

Ο νέος αναπτυξιακός νόμος δεν πρόκειται να θέσει τη χώρα σε καμιά αναπτυξιακή τροχιά, γιατί δεν αντιμετωπίζει τις βαθύτερες αιτίες που διαιωνίζουν την «αναπτυξιακή άπνοια» (φαύλος κύκλος λιτότητας-ύφεσης-ανεργίας, εντεινόμενης ανισοκατανομής εισοδήματος, ιδιωτικοποίησεις ΔΕΚΟ, κά), ενώ αναπαραγάγει τις κακοδαιμονίες των προηγούμενων αναπτυξιακών νόμων, δηλ. την απουσία συγκροτημένου αναπτυξιακού σχεδίου, κλαδικών πολιτικών, δέσμευση πόρων, μετρίσιμα αποτελέσματα, νέες θέσεις εργασίας, διασφάλιση εργασιακών δικαιωμάτων, δικαιότερη κατανομή αποτελεσμάτων ανάπτυξης, μηχανισμοί ελέγχου, εξασφάλιση λαϊκής συμμετοχής, κά.

Παρά τις άφθονες δωρεάν επιχορηγήσεις, φοροαπαλλαγές, τραπεζικές πιστώσεις και πολύμορφη στήριξη των «κρατικοδίαιτων καπιταλιστών», οι ως τώρα αναπτυξιακοί νόμοι, αντί για «αναπτυξιακό μπουμ» άφησαν πίσω τους μεγάλες «ουρές» απραγματοποίητων επενδυτικών σχεδίων και αντί χιλιάδων θέσεων εργασίας εκρηκτική ανεργία και χιλιάδες «λουκέτα» μικρομεσαίων αλλά και μεγάλων επιχειρήσεων. Το συμπέρασμα είναι ότι δεν επαρκούν τα «κίνητρα» και η διάθεση πόρων για επενδύσεις χωρίς την ύπαρξη ισχυρής καταναλωτικής ζήτησης, ούτε η «εσωτερική υποτίμηση» της εργατικής δύναμης (μισθών), για αύξηση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Είναι χαρακτηριστικό σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Οικονομίας Γ.Σταθάκη, το ύψος των προβλεπόμενων επενδύσεων την επόμενη 7ετία θα φθάσει μόλις 11 δις, από τα οποία 3,6 δις θα αποτελούν φοροαπαλλαγές και δωρεάν επιχορηγήσεις, κυρίως σε μεγάλους επενδυτές, με την προσδοκία να δημιουργηθούν 15.200 θέσεων εργασίας.! Δηλαδή γύρω στις 2.000 θέσεις κατ’ έτος σε μια τεράστια «θάλασσα» 1.750.000 ανέργων.!! Δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε τα «κατορθώματα» του νέου αναπτυξιακού νόμου, αρκεί να υπολογίσουμε τις χιλιάδες θέσεις εργασίας που θα χαθούν από τα νέα υφεσιακά μέτρα ύψους 9 δις του Γ’ Μνημονίου ως το 2018, καθώς την εκκαθάριση «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων (απώλεια 50.000 θέσεων από απολύσεις και κλείσιμο μικρομεσαίων επιχειρήσεων) και την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων (απώλεια 5.000 θέσεων στις τράπεζες με την παράδοση τους σε ξένα funds). Ακόμα και στην πιο ευνοϊκή εκδοχή, η όποια ανάκαμψη της οικονομίας, θα είναι αναιμική και ουσιαστικά «άνεργη» (jobless).

Ωστόσο τα προβλήματα του αναπτυξιακού νόμου δεν εξαντλούνται εδώ. Από την κυβέρνηση διαρρέουν σχόλια και ερμηνείες (Αυγή 12.6.16), για τα «πλεονεκτημάτων» του «αναπτυξιακού νόμου», με έντονα τα στοιχεία του εξωραϊσμού, της κρυψίνοιας, καλλιέργειας προσδοκιών και πολλών λεκτικών ακροβασιών. Ενδεικτικές είναι οι αναφορές ότι ο νέος αναπτυξιακός νόμος είναι «ειδικής πολιτικής και κοινωνικής βαρύτητας» (!), στηρίζει ένα «βιώσιμο και δίκαιο μοντέλο ανάπτυξης» (!), υπερβαίνει την «ήπια δημοσιονομική προσαρμογή» (εννοεί το Γ’ Μνημόνιο), στοχεύει στον «τερματισμό της εσωτερικής υποτίμησης» (!), προωθεί το «αποτελεσματικό κράτος», αλλάζει το κλίμα «για να έλθουν επενδύσεις», κά.

Ο νέος αναπτυξιακός νόμος αναπαράγει την χρόνια αδιαφάνεια του οικονομικού-κοινωνικού κόστους επενδυτικών κινήτρων. Μιλάει για ανάπτυξη κλάδων χωρίς αναπτυξιακό σχέδιο, κλαδικές πολιτικές και συνεκτική βιομηχανική πολιτική. Δεν υπάρχει σχέδιο ούτε βούληση, επανεκκίνησης βιώσιμων μονάδων (πχ. ΕΝΚΛΩ) που μπορούν με συνεργατικά σχήματα να δημιουργήσουν εκατοντάδες θέσεις εργασίας. Αναγνωρίζεται φραστικά η σημασία του ναυπηγοεπισκευαστικού κλάδου αλλά δεν υπάρχει κανένα μέτρο αξιοποίησης και ανάπτυξης του. Στις αδειοδοτήσεις επιλέγεται η εύκολη λύση fast truck διαδικασιών και «εκ των υστέρων έλεγχο» των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων, κά.

Στο κρίσιμο θέμα των λιγοστών κονδυλίων ανάπτυξης, η κυβέρνηση επικαλείται τις περιορισμένες δυνατότητες λόγω κρίσης, αποσιωπώντας την τεράστια διαρροή πόρων στην εξυπηρέτηση του χρέους, την παραχώρηση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων στον έλεγχο των «θεσμών», την εκποίηση δημοσίων επιχειρήσεων αντί της χρησιμοποίησης τους ως μοχλού ανάπτυξης, κά. Τέλος αποσιωπά ότι το νέο πακέτο μνημονιακών μέτρων που αφορά τα «εργασιακά» (συλλογικές συμβάσεις, απελευθέρωση απολύσεων, κά), θα συρρικνώσουν παραπέρα την αγοραστική δύναμη της εργατικής τάξης και θα εντείνουν την ύφεση και την ανεργία.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ;

Η απάντηση στην καταβαράθρωση της παραγωγής, την υψηλή ανεργία, την οικονομική παρακμή και τη συνεχή λεηλασία των λαϊκών εισοδημάτων, είναι η εφαρμογή «σχεδίου» παραγωγικού και οικολογικού μετασχηματισμού της οικονομίας, με επίκεντρο τις κοινωνικές ανάγκες και τη δραστική μείωση της ανεργίας, ιδιαίτερα της νέας γενιάς. Η προώθηση του συγκεκριμένου σχεδίου απαιτεί συνδυασμό μέτρων και πολιτικών με τη «στενή» και «ευρεία» έννοια, στα πλαίσια ενός μεταβατικού προγράμματος με σοσιαλιστική προοπτική. Με τη στενή έννοια χρειάζονται κλαδικές και τομεακές πολιτικές για τη βιομηχανία, αγροτικό τομέα, ενέργεια, υποδομές, μεταφορές, νέες τεχνολογίες, κά, με στόχο την παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, για την κάλυψη των εγχώριων και εξαγωγικών αναγκών.

Βασικοί φορείς προώθησης της οικονομικής ανασυγκρότησης θα είναι κατ’ αρχήν ένας σύγχρονος και αποδοτικός δημόσιος τομέας, με ανάκτηση του ελέγχου στρατηγικών ΔΕΚΟ και επέκταση τους σε κρίσιμους τομείς, την ανάληψη εκτεταμένων δημοσίων επενδύσεων από την κεντρική διοίκηση και την αυτοδιοίκηση σε τεχνικές και κοινωνικές υποδομές και την παροχή δωρεάν δημόσιων αγαθών σε όλους τους πολίτες (παιδείας, υγείας, πρόνοιας, κά). Την στήριξη των φορέων κοινωνικής οικονομίας, καθώς και νέων καινοτόμων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με καταπολέμηση παράλληλα των καρτέλ και των προνομίων της οικονομικής ολιγαρχίας. Κρίσιμος παράγοντας επεξεργασίας και εφαρμογής των στόχων του «αναπτυξιακού σχεδίου» είναι η εξασφάλιση ενεργητικής συμμετοχής των εργαζόμενων και κοινωνικών φορέων, καθώς η κατανομή των αποτελεσμάτων της ανάπτυξης, σύμφωνα με την προσφορά του καθενός στη δημιουργία του υλικού και πνευματικού πλούτου.

Οι πόροι στήριξης του παραγωγικού και οικολογικού μετασχηματισμού, θα καλυφθούν αρχικά από την αναστολή των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους με στόχο τη βαθιά διαγραφή του, από τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα και ανάκτηση του ελέγχου της Τράπεζας Ελλάδος και χαμηλότοκο δανεισμό του δημοσίου για στήριξη της ανάπτυξης, από την εθνικοποίηση και κοινωνικοποίηση τραπεζών και παροχή ρευστότητας στην οικονομία, από τον έλεγχο της φοροδιαφυγής και φοροκλοπής των «εχόντων» και τέλος από την αύξηση του ΑΕΠ που θα προκύψει με την επανεκκίνηση της οικονομίας, την κατάργηση της λιτότητας, ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης μισθών-συντάξεων, αύξηση κοινωνικών κονδυλίων και τόνωση συνολικά της ζήτησης και της δημιουργίας δεκάδων χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας.

Ένα τέτοιο ρεαλιστικό και ελπιδοφόρο «σχέδιο» δεν μπορεί να το προωθήσει μια κυβέρνηση υποταγμένη στις υπερεθνικές ελίτ Βρυξελών και Βερολίνου και όμηρος του δόγματος «πάση θυσία» παραμονή στην ευρωζώνη. Αυτό είναι έργο μιας κυβέρνησης των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που αντιτίθεται στη λιτότητα και στα Μνημόνια και θέτουν ως στόχο την εφαρμογή εναλλακτικής πολιτικής προοδευτικής-φιλολαϊκής εξόδου από την κρίση. Η «Λαϊκή Ενότητα» θα κάνει στο μέτρο του δυνατού, ότι μπορεί για να ανοίξει ο δρόμος αυτής της ρεαλιστικής προοπτικής για ένα ελπιδοφόρο μέλλον του ελληνικού λαού και της χώρας.