«Οι φιλόσοφοι μονάχα εξηγούσαν με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα, όμως, είναι να τον αλλάξουμε».

Καρλ Μαρξ «Θέσεις για τον Φόυερμπαχ»

Επιμέλεια

Κωνσταντίνα Ναθαναηλιδου

Στις 15 Μαρτίου του 1883, ο Φρίντριχ Ένγκελς γράφει στον Φρίντριχ Αντολφ Ζόργκε για την απώλεια του Καρλ Μαρξ «Εδώ κι έξι εβδομάδες κάθε πρωί που ‘φτανα στη γωνία, ένιωθα τρομερό φόβο μην αντικρίσω τις κουρτίνες κατεβασμένες. Χτες το μεσημέρι, στις δυόμισι η ώρα, η καλύτερη του ώρα για να δεχτεί επίσκεψη, πήγα στο σπίτι του. Έκλαιγαν όλοι. . Είχε εμφανιστεί μια μικρή αιμορραγία και απότομα είχε καταρρεύσει. Φαινόταν πως το τέλος πλησίαζε. παρ’ όλο που εκείνο το πρωινό είχε φάει με όρεξη τη σούπα και ήπιε γάλα και κρασί.

Η γενναία μας η πιστή γριούλα Λένχεν Ντέμουτ, που του ανέθρεψε από την κούνια όλα τα παιδιά και που βρισκόταν για 40 χρόνια στο σπίτι του που τον περιποιήθηκε όσο καμιά μητέρα το παιδί της, ανέβηκε στο δωμάτιό του και γύρισε αμέσως. Κοπιάστε μαζί μου μισοκοιμάται μου είπε, όταν μπήκαμε στο δωμάτιό του, είχε αποκοιμηθεί στην πολυθρόνα του για πάντα.

Η ανθρωπότητα έχει γίνει κατά ένα κεφάλι κοντότερη και μάλιστα το σημαντικότερο κεφάλι που σήμερα διέθετε».

Τρεις μέρες μετά το θάνατό του στο Λονδίνο , στις 17 Μάρτη του 1883, ημέρα Σάββατο, ο Μαρξ οδηγήθηκε στην τελευταία του κατοικία, στο νεκροταφείο του Χαϊγκέιτ.

Ο Φρίντριχ Ενγκελς τον αποχαιρέτησε εκ μέρους των εργατών όλου του κόσμου με αυτά τα λόγια:

« Στις 14 του Μάρτη το απόγευμα, στις τρεις παρά τέταρτο έπαψε να σκέφτεται ο μεγαλύτερος σύγχρονος στοχαστής. Μόλις τον είχαμε αφήσει μονάχο του δυο λεφτά και τον βρήκαμε όταν ξαναμπήκαμε στο δωμάτιό του ήσυχα αποκοιμισμένο στην πολυθρόνα του, αλλά για πάντα.

Είναι αδύνατο να εκτιμήσουμε τι έχασε το μαχητικό ευρωπαϊκό και αμερικάνικο προλεταριάτο, τι έχασε η ιστορική επιστήμη με το θάνατο αυτού του ανθρώπου. Πολύ γρήγορα θα γίνει αισθητό το κενό που δημιούργησε ο θάνατος αυτού του γίγαντα.

Όπως ο Δαρβίνος ανακάλυψε το νόμο της εξέλιξης της οργανικής φύσης, έτσι ο Μαρξ ανακάλυψε το νόμο της εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας: Το σκεπασμένο ίσαμε τώρα με ιδεολογικά επιστρώματα απλό γεγονός, ότι οι άνθρωποι, πριν απ’ όλα, πρέπει να τρώνε, να πίνουν,να έχουν κατοικία και να ντύνονται προτού αρχίσουν να ασχολούνται με τη πολιτική, την επιστήμη ,τη τέχνη, την θρησκεία κ.λ.π. Ότι επομένως η παραγωγή των άμεσων υλικών μέσων συντήρησης και κατά συνέπεια η κάθε φορά βαθμίδα της οικονομικής ανάπτυξης ενός λαού, ή μιας χρονικής περιόδου, αποτελεί τη βάση, απ’ όπου εξελίχτηκαν οι κρατικοί θεσμοί, οι αντιλήψεις για το δίκαιο, την τέχνη, ακόμα και οι θρησκευτικές παραστάσεις των ανθρώπων αυτής της εποχής , τη βάση απ’ όπου επομένως πρέπει να εξηγηθούν και όχι αντίθετα – όπως συνέβαινε ίσαμε τώρα.

Μα αυτό δεν είναι όλο. Ο Μαρξ ανακάλυψε επίσης τον ειδικό νόμο κίνησης του σημερινού κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και της αστικής κοινωνίας που προέρχεται απ’ αυτόν. Με την ανακάλυψη της υπεραξίας, φωτίστηκαν με μιας όλα, ενώ όλες οι προηγούμενες έρευνες, τόσο των αστών οικονομολόγων, όσο και των σοσιαλιστών κριτικών είχαν πλανηθεί στο σκοτάδι.

Δυο τέτοιες ανακαλύψεις θάταν αρκετές για μια ζωή, και θάταν ευτυχής εκείνος που θα αξιωνόταν να κάνει έστω και μια τέτοια ανακάλυψη. Ο Μαρξ όμως έκανε πρωτότυπες ανακαλύψεις σε κάθε τομέα που ερεύνησε – ακόμα και στα μαθηματικά – και τέτοιοι τομείς υπήρξαν πάρα πολλοί και δεν υπάρχει ούτε ένας μέσα σ’ αυτούς που να τον ερεύνησε μόνο επιφανειακά.

Τέτοιος ήταν ο άνθρωπος της επιστήμης. Αυτό όμως δεν ήταν το βασικό στο έργο του. Η επιστήμη ήταν για τον Μαρξ μια ιστορικά κινητήρια, επαναστατική δύναμη. Όσο μεγάλη χαρά κι αν αισθανόταν για κάθε νέα ανακάλυψη σε οποιαδήποτε θεωρητική επιστήμη , που δεν μπορούσε ίσως να προβλεφθεί ακόμα καθόλου η πρακτική της εφαρμογή – αισθανόταν μια εντελώς αλλιώτικη χαρά όταν επρόκειτο για μια ανακάλυψη που επιδρούσε αμέσως επαναστατικά στη βιομηχανία και γενικά στην ιστορική εξέλιξη .Έτσι παρακολούθησε επισταμένα τη πορεία των ανακαλύψεων στο τομέα του ηλεκτρισμού και τελευταία τις ανακαλύψεις του Μάρκ Ντεπρέ.

Γιατί ο Μαρξ ήταν προπάντων επαναστάτης.

Ο πραγματικός σκοπός της ζωής του ήταν να βοηθήσει με έναν οποιοδήποτε τρόπο στην ανατροπή της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας και των κρατικών θεσμών που έχει δημιουργήσει, να πάρει μέρος στην απελευθέρωση του σύγχρονου προλεταριάτου, που αυτός του έδωσε για πρώτη φορά τη συνείδηση της θέσης του και των αναγκών του, τη συνείδηση των όρων της χειραφέτησής του.

Ο αγώνας ήταν το στοιχείο του. Και αγωνίστηκε με πάθος, με επιμονή, με επιτυχία όσο λίγοι.

Η πρώτη «Εφημερίδα του Ρήνου» 1842, το παρισινό «Φόρβερτς» 1844, «Η Γερμανική Εφημερίδα των Βρυξελλών» 1847, «Η Νέα Εφημερίδα του Ρήνου» 1848-49, «Το βήμα της Νέας Υόρκης» από το 1852 ως το 1861 – και χώρια ένα πλήθος από μαχητικά βιβλιαράκια, δουλειά σε συλλόγους στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες και στο Λονδίνο, ως ότου ήρθε τελικά σαν στεφάνωμα του συνόλου, η μεγάλη «Διεθνής Ένωση των Εργατών» – αληθινά ένα ακόμα αποτέλεσμα , που γι’ αυτό μπορούσε να περηφανεύεται ο δημιουργός του – κι αν ακόμα δεν είχε κάνει τίποτε άλλο.

Να γιατί είχαν μισήσει και συκοφαντήσει τον Μαρξ περισσότερο από κάθε άλλο άνθρωπο της εποχής του. Τον απέλαυναν κυβερνήσεις απολυταρχικές και δημοκρατικές. Αστοί συντηρητικοί και δημοκράτες των άκρων συναγωνίζονταν αναμεταξύ τους ποιος θα τον δυσφημίσει περισσότερο. Όλα αυτά τα παραμέριζε σαν νάταν ιστός αράχνης, δεν τους έδινε σημασία και δεν απαντούσε παρά μόνο σε μεγάλη ανάγκη.

Και πέθανε τιμημένος, αγαπημένος, τον κλάψανε εκατομμύρια επαναστάτες συνεργάτες του, που κατοικούν σ’ όλη την Ευρώπη και την Αμερική, από τα ορυχεία της Σιβηρίας ως τη Καλιφόρνια. Και τολμώ να πω : μπορεί να είχε πολλούς αντιπάλους, όμως δύσκολο είναι να πούμε πως είχε έστω και ένα πολιτικό εχθρό.

Το όνομά του και το έργο του θα ζήσουν στους αιώνες!»

Με αυτά τα λόγια ο Ενγκελς, σκιαγράφησε, συνοπτικά και ολοκληρωμένα το επιστημονικό θεωρητικό έργο και την επαναστατική δράση του θεμελιωτή της επιστημονικής κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης που πήρε το όνομά του μαρξισμός.

Ο Ενγκελς για να τονίσει τη μοναδική, την ξεχωριστή προσφορά του Μαρξ, σε σημείωσή του, στo έργο «Λουδοβίκος Φόυερμπαχ και το τέλος της κλασικής γερμανικής φιλοσοφίας» γράφει:

«Ας μου επιτραπεί εδώ μια προσωπική διασάφηση. Τελευταία μίλησαν πολλές φορές για τη συμβολή μου σ’ αυτήν τη θεωρία, κι έτσι δεν μπορώ να μην πω εδώ τα λίγα εκείνα λόγια που εξαντλούν το ζήτημα. Δεν μπορώ ούτε ο ίδιος ν’ αρνηθώ ότι, πριν και στο διάστημα της σαραντάχρονης συνεργασίας μου με τον Μαρξ, έχω κι εγώ κάποιο ανεξάρτητο μερτικό στο θεμέλιωμα της θεωρίας, και ιδιαίτερα στην επεξεργασία της.

Όμως το μεγαλύτερο μέρος από τις κατευθυντήριες βασικές ιδέες, ιδιαίτερα στον οικονομικό και ιστορικό τομέα και ειδικά η τελική αυστηρή τους διατύπωση ανήκουν στον Μαρξ.

Εκείνο που πρόσφερα εγώ – αν εξαιρέσουμε βέβαια μερικούς ειδικούς κλάδους – μπορούσε βέβαια να το ‘χε κάνει ο Μαρξ χωρίς εμένα.

Ο,τι έδωσε ο Μαρξ, δε θα τα κατάφερνα εγώ μοναχός. Ο Μαρξ στεκόταν πιο ψηλά, έβλεπε πιο μακριά, και το βλέμμα του αγκάλιαζε περισσότερα και ταχύτερα απ’ όλους εμάς τους άλλους. Ο Μαρξ ήταν μεγαλοφυΐα, εμείς οι άλλοι το πολύ – πολύ να ‘μαστε ταλέντα. Χωρίς αυτόν η θεωρία δε θα ‘ταν σήμερα καθόλου αυτή που είναι. Γι’ αυτό δίκαια φέρνει το όνομά του».

Λένιν :Για το Μαρξ και το Μαρξισμό

https://drive.google.com/file/d/0Bx04ZJJgH_HISGpFV2x3TzB1N2c/view

Τα νεανικά χειρόγραφα του Μαρξ

https://www.youtube.com/watch?v=LxZFYJLMRPY

Το κεφάλαιο του Μάρξ σε 5 λεπτά.

https://www.youtube.com/watch?v=wt5qe6wfQKw

Το κομμουνιστικό μανιφέστο σε cartoon

https://www.youtube.com/watch?v=DBPDk0-sRuQ