John Tolios

Κατά τη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, κατατέθηκε στη Βουλή και το προσχέδιο του νέου Προϋπολογισμού 2016. Παρ’ ότι τα αναφερόμενα στοιχεία δεν είναι οριστικά, οι πολιτικές που σηματοδοτούνται εκ μέρους της κυβέρνησης πρέπει να θεωρούνται δεδομένες, ενώ ο θόρυβος «περί ισοδύναμων» αποτελεί σκέτη κοροϊδία. Το μόνο ζήτημα που παραμένει ανοικτό είναι το τελικό κόστος των νέων επώδυνων μέτρων του Γ’ Μνημονίου στον ελληνικό λαό, με αφετηρία τα 48 «προαπαιτούμενα» που αποφάσισε η πρόσφατη σύνοδος του Eurogroup (2.10.15), τα οποία προβλέπεται να ολοκληρωθούν εντός του Νοέμβρη ‘15.

1. 1. Από τα «προαπαιτούμενα» …..στα απαιτούμενα !!!

Τα κυριότερα μέτρα που πρέπει να τεθούν άμεσα σε εφαρμογή, για την κανονική έναρξη της υλοποίησης των μέτρων του νέου Μνημονίου, αφορούν τις ρυθμίσεις στο ασφαλιστικό και την περικοπή συντάξεων, ρυθμίσεις για τα «κόκκινα δάνεια» νοικοκυριών και επιχειρήσεων, άνοιγμα πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, ανακεφαλαιποίηση τραπεζών και άνοιγμα του δρόμου παραχώρησης τους στους δανειστές, πώληση περιφερειακών αεροδρομίων, προώθηση ιδιωτικοποιήσεων ΤΑΙΠΕΔ, κατάργηση επιστροφής του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης, αυστηροποίηση νόμου για τις 100 δόσεις σε εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία, εφαρμογή του νέου κώδικα πολιτικής δικονομίας, άνοιγμα αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, μεταφορά προσωπικού ΣΔΟΕ στη ΓΓΔΕ, κά. Τα 48 προαπαιτούμενα αποτελούν προϋπόθεση για την εκταμίευση του υπολοίπου δόσεων 2 δις και της αξιολόγησης του νέου δανειακού προγράμματος. Εφ’ όσον όλα κριθούν «καλώς» θα ….ανοίξει και η συζήτηση για το χρέος.

1. 2. Η πορεία της ελληνικής οικονομίας

Ο νέος προϋπολογισμός 2016, ουσιαστικά θα λειτουργήσει ως «γέφυρα» ανάμεσα στα πολλά «προαπαιτούμενα» και στα νέα μέτρα του Γ’ Μνημονίου, τα οποία λόγω των υφεσιακών παρενεργειών θα επηρεάσουν αρνητικά όλα σχεδόν τα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας. Ήδη οι εκτιμήσεις μιλούν για αρνητική πορεία των βασικών οικονομικών δεικτών, τόσο για το 2015 όσο και το 2016. Ειδικότερα, ele ΑΕΠ από μια οριακή αύξηση 0,8% ele 2014, προβλέπεται να μειωθεί -2,3% ele 2015 και -1,3% ele 2016 (σε απόλυτους αριθμούς από 173,7 δις σε 173,3 δις). Αντίστοιχα θα έχουμε μείωση της κατανάλωσης -1,5-2% (δημόσιας και ιδιωτικής), καθώς και των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου με οριακή αύξηση το 2016. Επίσης νέο πλήγμα θα υποστούν τα λαϊκά εισοδήματα, κυρίως οι μισθοί-συντάξεις, λόγω αύξησης φόρων και περικοπής συντάξεων μαζί και μισθών στο δημόσιο.

Παράλληλα θα έχουμε σημαντική αύξηση της ανεργίας. Το επίσημο ποσοστό από 24,6% ele 2014, προβλέπεται σε 25,4% ele 2015 και 25,8% ele 2016. Αρνητικό πρόσημο θα έχουν επίσης και οι εξαγωγές (-1,5% και -1%), ενώ αυξητικά θα κινηθεί και ο τιμάριθμος (πληθωρισμός), λόγω κυρίως της αύξησης του ΦΠΑ. Από την άλλη λόγω συρρίκνωσης της «ενεργού ζήτησης» (καταναλωτικής/επενδυτικής, δημόσιας/ιδιωτικής) και της εκκαθάρισης των «κόκκινων» δανείων, θα έχουμε «παραγωγή» νέων χιλιάδων «λουκέτων» μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Συνολικά η εφαρμογή του νέου Μνημονίου, θα δημιουργήσει ένα «εφιαλτικό τοπίο» στην ελληνική οικονομία και κοινωνία τα επόμενα χρόνια.

1. 3. Τα βασικά μεγέθη του νέου Προϋπολογισμού

Σύμφωνα με τα στοιχεία του προσχεδίου Προϋπολογισμού, ele συνολικό βάρος των μέτρων που θα φορτωθεί στον ελληνικό λαό στη διετία 2015-16, θα ανέλθει σε 6,4 δις. Τα 4 δις αφορούν φόρους και 2,4 περικοπές δαπανών. Ειδικά για το 2016 ο «λογαριασμός» των μέτρων θα φθάσει 4,4 δις από τα οποία 1,26 δις θα προέλθουν από τις αλλαγές στο ασφαλιστικό. Τα συνολικά έσοδα του νέου Προϋπολογισμού το 2016 προβλέπονται σε 53,3 δις, ενώ οι φετινές εισπράξεις αναθεωρούνται από 50,3 δις σε 46,7 δις, αφήνοντας μια «τρύπα» 3,5 δις.! Τα καθαρά έσοδα θα ανέλθουν σε 49,46 δις σε σχέση με 49,05 δις φέτος. Ειδικότερα τα έσοδα από την άμεση φορολογία θα φθάνουν 19,9 δις (19,1 δις φέτος) και από την έμμεση φορολογία 24,9 δις (24 δις φέτος). Πιο ειδικότερα τα έσοδα από ΦΠΑ θα φθάσουν 1.41 δις από 432 εκατ., από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης 301 εκατ. από 89 εκατ. φέτος, ενώ από τη νέα φορολογία στα ενοίκια θα προκύψουν το 2016 έσοδα 200 εκατ.!

Από την άλλη οι δαπάνες του προϋπολογισμού (τακτικού) θα ανέλθουν στα 48,9 δις 49,3 δις (μειωμένες κατά 355 εκατ.€), ενώ του ΠΔΕ (δημόσιες επενδύσεις) θα φθάσουν, αν δεν υπάρξει περικοπή, o 6,75 δις, σε σχέση με 6,4 δις φέτος. Το συνολικό κονδύλι για μισθούς θα είναι 18,55 δις από 18, 8 δις (μειωμένο κατά 258 εκατ.), το κονδύλι κοινωνική ασφάλιση θα είναι όπως ελέχθη, μειωμένο κατά 1,26 δις (987 εκατ. από συντάξεις και 479 εκατ. εισφορές υπέρ υγείας και από εφ άπαξ). Τα κοινωνικά επιδόματα redução 105 δις και οι αμυντικές δαπάνες κατά 400 εκατ. Ele δημόσιο χρέος θα «σκαρφαλώσει» στα 333,5 δις σε σχέση με 315,8 φέτος, αγγίζοντας το 197,7% του ΑΕΠ σε σχέση με 187,4% φέτος. Από την άλλη οι δαπάνες για τόκους θα φθάσουν 5,93 δις από 5,83 δις φέτος. Ele 2015 προβλέπεται πρωτογενές έλλειμμα -0,24% του ΑΕΠ (418 εκατ.), ενώ το 2016 πρωτογενές πλεόνασμα 0,52% (867 εκατ). Τέλος τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις υπολογίζονται σε 2 δις το 2016, ενώ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές δημοσίου προς ιδιώτες (κρυφό χρέος) ανέρχονταν τον Ιούλιο ‘15 σε 5,75 δις €.

Από τη συνοπτική παρουσίαση των κυριότερων μεγεθών του νέου Προϋπολογισμού, βγαίνει καθαρά ότι οι επόμενοι μήνες στο 2015 και ολόκληρο το 2016, θα είναι για τον ελληνικό λαό σκέτη «κόλαση». Περίοδος αλλεπάλληλων αντιλαϊκών μέτρων, σε βάρος κυρίως μισθωτών, συνταξιούχων, μικροιδιοκτητών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αγροτών και άλλων λαϊκών στρωμάτων. Τα νέα μνημονιακά μέτρα όπως επίσημα ομολογείται, θα έχουν υφεσιακές επιδράσεις στην οικονομία και θα οξύνουν την ανεργία. Οι δηλώσεις για ισοδύναμα, για ξένες επενδύσεις και για «αναπτυξιακή ώθηση» με αξιοποίηση κονδυλίων ΕΣΠΑ, αποτελούν τουλάχιστον κακόγουστο αστείο. Στην καλύτερη περίπτωση, τα λίγα πρόσθετα κονδύλια που προβλέπεται να διατεθούν άμεσα (2 δις υπόλοιπα ΕΣΠΑ 2007-13 και 824 εκατ. από το ΕΣΠΑ 2014-20), θα έχουν οριακή επίδραση στην αναπτυξιακή διαδικασία. Αν λάβουμε υπ’ όψιν, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ, ότι για την ουσιαστική ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, απαιτούνται τα επόμενα έξι χρόνια επενδύσεις ύψους 107 δις, γίνεται φανερό ότι χρειάζεται μια άλλη πολιτική διεξόδου από την κρίση. Συγκεκριμένα αντί για βάρη στον ελληνικό λαό, χρειάζεται αμφισβήτηση πληρωμής του χρέους, δημόσιος έλεγχος στις τράπεζες, παραγωγική ανασυγκρότηση, κατάργηση λιτότητας κά. Όλα αυτά εντός ευρωζώνης είναι ανέφικτα, γεγονός που κάνει πιο επίκαιρη την πρόταση της ΛΑΕ για μετάβαση στο εθνικό νόμισμα και άνοιγμα δρόμου στην ουσιαστική διέξοδο από την κρίση με ορίζοντα τη σοσιαλιστική προοπτική.

1. 4. Άξονες φορολογικής μεταρρύθμισης

Το προσχέδιο του Προϋπολογισμού φέρνει στο προσκήνιο το συνολικό πρόβλημα της δημοσιονομικής διαχείρισης και ειδικότερα της φορολογικής πολιτικής. Η ΛΑΕ χρειάζεται να επεξεργαστεί άμεσα την αναλυτική της πρόταση για ριζοσπαστική φορολογική μεταρρύθμιση, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις νεότερες εξελίξεις. Ωστόσο στα πλαίσια της κεκτημένης κουλτούρας, μπορούμε άμεσα να προβάλλουμε συγκεκριμένες προτάσεις.

Κατ’ αρχήν την αναγκαιότητα ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης με κοινωνικά, αναπτυξιακά και ταμιακά κριτήρια. Κεντρικό στόχος η αύξηση των δημοσίων εσόδων και ταυτόχρονα η δικαιότερη κατανομή των φορολογικών αρχών, στη βάση της συνταγματικής αρχής «συμμετοχή στα βάρη ανάλογα με το εισόδημα». Στα πλαίσια αυτά χρειάζεται:

• Εφαρμογή περιουσιολογίου και καταγραφή κάθε μορφής εισοδήματος.
• Εφαρμογή προοδευτικής κλίμακας φορολογίας με αντίστοιχους συντελεστές, πάταξη της φοροδιαφυγής και φοροκλοπής, αλλαγή της σχέσης άμεσων-έμμεσων φόρων και φορολογική ελάφρυνση των λαϊκών στρωμάτων.
• Καθορισμός αφορολόγητου ορίου για κάθε φυσικό πρόσωπο 12.000 €. Μείωση ΦΠΑ στα είδη και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης και αύξηση του ορίου απαλλαγής από ΦΠΑ των μικρών επιχειρήσεων.
• Άμεση κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και θεσμοθέτηση φόρου μεγάλης ακίνητης περιουσίας με αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών τουλάχιστον 30-35%.
• Κατάργηση της ληστρικής ρύθμισης 100% της προκαταβολής φόρου και του τέλους επιτηδεύματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Αύξηση του ακατάσχετου ορίου σε μισθούς και συντάξεις.
• Επαναφορά των 100 δόσεων και εφαρμογή «σεισάχθειας» για ληξιπρόθεσμες οφειλές χαμηλού εισοδήματος νοικοκυριών.
• Αύξηση συντελεστή φορολόγησης εταιρικών κερδών στο 45%.
• Κατάργηση μέτρων και ρυθμίσεων φορολογικής «ασυλίας» μεγάλων επιχειρήσεων και off-shore εταιριών, καθώς και την ανεξαρτοποίηση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων.
• Ανάκτηση του δικαιώματος της κυβέρνησης να ορίζει στρατηγικό πλαίσιο φορολογικής πολιτικής, χωρίς παρεμβάσεις από τις Βρυξέλλες και το μεγάλο κεφάλαιο.

Όσον αφορά τις δημόσιες δαπάνες, είναι προφανές ότι χρειάζεται δραστική μείωση των δαπανών εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, με επιβολή κατ’ ελάχιστο moratorium ως την οριστική ρύθμισης του. Ενίσχυση των αναπτυξιακών και των κοινωνικών δαπανών, μείωση των στρατιωτικών που δεν συνδέονται την εθνική άμυνα και λειτουργικών γραφειοκρατικού χαρακτήρα. Στελέχωση των υπηρεσιών ελέγχου δημοσίων εσόδων, καθώς και υπηρεσιών εξυπηρέτησης των πολιτών. Προστασία της αγοραστικής δύναμης των εργαζόμενων στο δημόσιο, καταπολέμηση της διαφθοράς και διαπλοκής. Διαφάνεια συμβάσεων σε έργα και προμήθειες δημοσίου. Αξιοποίηση φορολογικού συστήματος ως μοχλού στήριξης της παραγωγικής ανασυγκρότησης, κά.