Του ΘΟΔΩΡΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ*

Σε ότι αφορά τα έσοδα, το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού 2015 είναι γεμάτο με μέτρα φορολεηλασίας απέναντι σε μισθωτούς, συνταξιούχους και μικροϊδιοκτήτες καθώς προβλέπει €1,5 δις, περίπου, επιπλέον φόρους σε σχέση με το 2015. Την ίδια στιγμή, οι όποιες μικροανάσες αυτό εμπεριέχει (πχ μείωση ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης), μπορούν ανά πάσα στιγμή να αντισταθμιστούν με άλλα ισοδύναμα μέτρα είτε μέχρι την οριστικοποίηση του Κρατικού Προϋπολογισμού ή και αργότερα (πχ μετά την εκλογή ΠτΔ σύμφωνα με τα σχέδια της κυβέρνησης).

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να τονιστεί πως η τρόικα δεν έχει τοποθετηθεί επισήμως ως προς το εάν εγκρίνει όλες του τις «λεπτομέρειες».

Άλλωστε δεν ξεχνάμε πως όλα τα Προσχέδια και όλοι οι Προϋπολογισμοί της μνημονιακής εποχής, αποδεικνύονταν πλασματικοί ενώ τα όποια κενά τους γέμιζαν άρον – άρον με έκτακτα και ισοδύναμα μέτρα.

ΙΙ. ΤΕΛΙΚΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΦΟΡΟΕΛΑΦΡΥΝΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ;

Η κυβέρνηση, μέσα στον πανικό της, κάνει λόγο για την ύπαρξη δήθεν φοροελαφρύνσεων στο Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού βαφτίζοντας το κρέας ψάρι. Ουσιαστικά βαφτίζει ως φοροελαφρύνσεις είτε τη διατήρηση μέτρων που ήδη εφαρμόζονται εδώ και καιρό είτε τη διατήρηση φορομπηχτικών μέτρων χρυσώνοντας όμως το χάπι.

1. 1. Διατήρηση Φ.Π.Α. 13% στην εστίαση (και από πίσω ο ενιαίος Φ.Π.Α.): Εδώ φαίνεται και ο πανικός της κυβέρνησης που προσπαθεί να εμφανίσει μια ήδη εφαρμοσμένη ρύθμιση, ως φοροελάφρυνση. Το κυριότερο όμως σημείο που πρέπει να σταθούμε είναι η «μεγάλη εικόνα» μιας κυοφορούμενης πολύ δυσμενούς μεταρρύθμισης, η οποία ενδέχεται να εφαρμοστεί στο προσεχές μέλλον και αυτή δεν είναι άλλη από τον ενιαίο συντελεστή Φ.Π.Α. Με πρόσχημα τη χαμηλή, σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε., εισπραξιμότητα του Φ.Π.Α. λόγω φοροδιαφυγής, ύφεσης, αδυναμίας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού κλπ, ΕΕ – και ΔΝΤ πιέζουν στην κατεύθυνση της υιοθέτησης ενός ενιαίου συντελεστή Φ.Π.Α. στα επίπεδα του 19% ή 21%. Σήμερα ο «πραγματικός» συντελεστής Φ.Π.Α. στο σύνολο της κατανάλωσης, (συνυπολογίζοντας δηλαδή μειωμένους συντελεστές και εξαιρέσεις από το Φ.Π.Α.) υπολογίζεται γύρω στο 16,5%[1],Συνεπώς, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως τυχόν υιοθέτηση ενός ενιαίου συντελεστή Φ.Π.Α., θα ισοδυναμεί με νέα φοροεπιδρομή στα λαϊκά στρώματα.

1. 2. Μείωση Έκτακτης Εισφοράς Αλληλεγγύης κατά 30%: Η προσχηματική αυτή μείωση έρχεται να καλύψει επικοινωνιακά την επέκταση της διάρκειας της, δήθεν έκτακτης (έως και το 2014) «εισφοράς» μέχρι και το 2016 (και βλέπουμε…)

1. 3. Μείωση ΕΦΚ πετρελαίου κίνησης κατά 30%: Πρόκειται για το μόνο μέτρο του Προσχεδίου 2015 το οποίο δίνει μια προσχηματική μικρή ανάσα στους φορολογούμενους.

ΙΙΙ. ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΓΚΠ 2015: ΛΙΘΑΡΑΚΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΕΝΟΣ ΒΑΘΙΑ ΤΑΞΙΚΟΥ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Πέρα από την ανάλυση των μέτρων του Προσχεδίου του Προϋπολογισμού σημασία έχει να δούμε τις γενικότερες στρατηγικές κατευθύνσεις της εφαρμοζόμενης δημοσιονομικής πολιτικής, οι οποίες παγιώνονται με το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού 2015.

1. Πρωτοκαθεδρία των έμμεσων έναντι των άμεσων φόρων: Τόσο το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού 2015 όσο και το Μεσοπρόθεσμο 2015 - 2018, προβλέπουν μια αναλογία, όπου οι έμμεσοι φόροι θα ανέρχονται στο 55% των συνολικών φορολογικών εσόδων έναντι 45% των άμεσων φόρων.

2. Υπερφορολόγηση της «ακίνητης» φορολογητέας ύλης: Στα πλαίσια της ελευθερίας της κίνησης κεφαλαίων, η οποία συνιστά ένα από τα ιερά και τα όσια, της Κοινής Αγοράς της ΕΕ, τα κράτη υπερφορολογούν την ακίνητη φορολογητέα ύλη: μισθούς, συντάξεις, ακίνητη περιουσία. Παράλληλα η «κινούμενη» φορολογητέα ύλη (κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα, κέρδη από μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια κλπ) φορολογείται ευνοϊκότερα.3. Χρήση της Δημοσιονομικής Πολιτικής ως εργαλείο μείωσης του ελλείμματος του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών: Πρόκειται για έναν από τους πλέον ανομολόγητους και συνάμα ένας από τους πλέον σκληρά ταξικούς στόχους της φορομπηχτικής πολιτικής. Κατά την περίοδο 2010 - 2014 το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών έχει όντως μειωθεί. Αυτό όμως δεν έγινε μέσω της αύξησης των εξαγωγών παρά την συνεχή μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Αντιθέτως, η μείωση του ελλείμματος του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών επιτεύχθηκε κυρίως μέσω της μείωσης των εισαγωγών μιας και η συνεχής φορομπηξία έχει καθηλώσει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.

IV. ΣΕ ΟΤΙ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΦΗΜΕΣ «ΦΟΡΟΕΛΑΦΡΥΝΣΕΙΣ» ΠΟΥ ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΜΜΕ…

Δυστυχώς οι παραπάνω κατευθύνσεις αναμένεται να ενταθούν το επόμενο διάστημα καθώς επιμελώς κατευθυνόμενες διαρροές μέσω των ΜΜΕ προλειαίνουν το έδαφος για μέτρα, που θα ευνοήσουν το κεφάλαιο αλλά και τους έχοντες και κατέχοντες. Τα μέτρα που ακούγονται, και τα οποία αποδίδονται και σε τροϊκανές πιέσεις, είναι:

1. Μείωση της φορολόγησης επιχειρηματικών κερδών από το 26% ή 33% στο 20% και προοπτικά το 15%: Το μέτρο αυτό θα ευνοήσει κυρίως το μεγάλο κεφάλαιο καθώς ο συντελεστής του 15% θα είναι ένας από τους χαμηλότερους για τη φορολογία των ανωνύμων εταιρειών στην ΕΕ.

2. Επιλεκτική μείωση αντικειμενικών αξιών: Αναμένεται μείωση αντικειμενικών αξιών, γύρω στο 30% με 40%, σε επιλεγμένες περιοχές. Πρόκειται κυρίως για περιοχές του κέντρου (όπου η αγοραία αξία είναι έως και 60% – 70% κάτω από την αντικειμενική) ή σε περιοχές των «ακριβών» προαστίων. Οι υπόλοιπες αντικειμενικές αξίες αναμένεται να υποστούν μικρές μειώσεις.

3. Μείωση του ανώτατου φορολογικού συντελεστή στα εισοδήματα από μισθούς – συντάξεις από το 42% στο 32% (αφορά ποσά άνω των €42.000): Το μέτρο αυτό ακούγεται έντονα χωρίς να ανακοινώνεται κάποια αντίστοιχη σκέψη για αύξηση του αφορολόγητου ορίου ή για ουσιαστική μείωση των φορολογικών συντελεστών των κατώτερων κλιμακίων.

4. Μείωση του φόρου πολυτελείας και του φόρου πολυτελούς διαβίωσης για τα μεγάλα και ακριβά ΙΧ: Το μέτρο αυτό ακούγεται επίσης έντονα χωρίς να υπάρχει φυσικά αντίστοιχη φιλολογία για μείωση τεκμηρίων όπως αυτά της πρώτης κατοικίας, τα οποία πλήττουν πρώτα και κύρια τους ανέργους

V. ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ;

Είναι κοινός τόπος πως η Αριστερά δεν μπορεί να είναι κατά της φορολογίας, αλλά υπέρ ενός ταξικά δίκαιου ή ακόμα καλύτερα ταξικά μεροληπτικού υπέρ του κόσμου της εργασίας, φορολογικού συστήματος.

Αυτό προϋποθέτει προφανώς τη λήψη στοιχειωδών μέτρων αντιστροφής των βαρών, όπως αντιστροφή της σχέσης άμεσων/έμμεσων φόρων, μεταστροφή της διάρθρωσης των άμεσων φόρων, χρήση των τεκμηρίων μόνο για τους πραγματικά έχοντες και κατέχοντες κλπ

Επίσης πρέπει να γίνει κτήμα όλων ότι τόσο η νόμιμη φοροαποφυγή όσο και η παράνομη φοροδιαφυγή, αποτελούν τέκνα πολιτικής βούλησης. Η πολιτική αυτή βούληση μπορεί να αποτυπώνεται σε πράγματα όπως, en) πολυδαίδαλο θεσμικό πλαίσιο που αφήνει παραθυράκια σε όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα εκμεταλλευτούν μέσω πολυετών δικαστικών διαδικασιών κλπ β) υποστελέχωση των υπηρεσιών τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική γ) ανεπαρκής εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που παρέχουν οι σύγχρονες τεχνολογίες (διασταύρωση στοιχείων, άμεση πρόσβαση σε άλλα ΟΠΣ δημοσίων υπηρεσιών, τραπεζών κλπ).

Η εφαρμογή μέτρων τόσο στην κατεύθυνση μεταρρύθμισης του φορολογικού συστήματος όσο και στην αύξηση της αποδοτικότητας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού αποτελούν βασική προϋπόθεση τόσο για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των λαϊκών στρωμάτων ως προς τα οφέλη της φορολογικής συμμόρφωσης όσο, και σε τελική ανάλυση, για την άσκηση μιας πολιτικής παραγωγικής ανασυγκρότησης με σοσιαλιστική προοπτική.

* Οικονομολόγος και μέλος του Δ.Σ. του ΜΑ.ΧΩ.Μ.Ε.. Το παρόν άρθρο αποτυπώνει βασικά σημεία της εισήγησης στην ημερίδα του ΜΑ.ΧΩ.Μ.Ε. «Φορολογία-κοινωνικές δαπάνες-δημόσιο χρέος-Ανάπτυξη: Εναλλακτική πολιτική κυβέρνησης της Αριστεράς», η οποία πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 10 Oktober 2014.