Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ*

Αποτελεί μόνιμη επιδίωξη του «κατεστημένου» (άρχουσας ελίτ και εν γένει των αστικών δυνάμεων), η αποδυνάμωση της πολιτικής επιρροής της Αριστεράς, χρησιμοποιώντας άλλοτε την τακτική του «μαστιγίου, άλλοτε της «παραπληροφόρησης» και άλλοτε του «καρότου», ντύνοντας κάθε φορά τις μεθόδους με κατάλληλα ιδεολογικά σχήματα. Ειδικότερα μετά την ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είναι εμφανής οι προσπάθειες εγχώριων «κέντρων» να τον εντάξουν σε «ρεαλιστικά» σενάρια εναλλαγής στην εξουσία, εγκαταλείποντας ως «ουτοπικές» τις ριζοσπαστικές θέσεις στις αποφάσεις του τελευταίου συνεδρίου. Μερικές μάλιστα φορές αξιοποιούν επιλεκτικά αποσπασματικές δηλώσεις και συνεντεύξεις στελεχών που διατυπώνουν πολιτικές αξιολογήσεις, κρίσεις και προσωπικές απόψεις.

ΑΤΕΛΕΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΕΙΣ

Ίσως δεν θα άξιζε να ασχοληθούμε ιδιαίτερα με τις συγκεκριμένες πρακτικές των συγκεκριμένων «κέντρων», αν το τελευταίο διάστημα δεν έβλεπαν το φως τη δημοσιότητας δημόσιες τοποθετήσεις γνωστών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, που οι απαντήσεις τους δημιούργησαν ερωτήματα στον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα «επίδικα», για τα οποία έγιναν γόνιμες συζητήσεις (προσυνεδριακά και στο συνέδριο) και πάρθηκαν συγκεκριμένες αποφάσεις. Θυμίζουμε επιγραμματικά ότι τα τελικά κείμενα μιλούν, για «ακύρωση μνημονίων και εφαρμοστικών νόμων», «επαναδιαπραγμάτευση δανεικών συμβάσεων με στόχο τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους», «αντιμετώπιση των ελλειμμάτων προτάσσοντας την αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου», σταδιακή αποκατάσταση στα προ μνημονίου επίπεδα των κατώτατων μισθών, συντάξεων, οικογενειακών επιδομάτων και ανεργίας», «δημόσια ιδιοκτησία και έλεγχο του τραπεζικού συστήματος», «ακύρωση των ιδιωτικοποιήσεων και επαναφορά στο δημόσιο των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας που έχουν ιδιωτικοποιηθεί ώστε να διαμορφωθεί ένας ισχυρός, παραγωγικός και αποτελεσματικός δημόσιος τομέας», «ακύρωση των προνομίων της ολιγαρχίας και των πολυεθνικών επιχειρήσεων», «μέτρα κατά των ολιγοπωλιακών-μονοπωλιακών δομών», «προώθηση της παραγωγικής ανασυγκρότησης με κύρια κριτήρια την κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας, την σταθερή εργασία, την κοινωνική ασφάλιση για όλους», κά. Όσον αφορά το κρίσιμο ερώτημα, τι θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, αν στην εφαρμογή όλων των παραπάνω, υποστεί πιέσεις και εκβιασμούς από την τρόϊκα και την ευρωζώνη, η απόφαση τονίζει, με αφετηρία το σύνθημα «καμιά θυσία για το ευρώ», ότι «δεσμευόμαστε να αντιμετωπίσουμε τις ενδεχόμενες απειλές και εκβιασμούς των δανειστών, με όλα τα δυνατά όπλα που μπορούμε να επιστρατεύσουμε, ενώ είμαστε ήδη έτοιμοι να αναμετρηθούμε με οποιαδήποτε εξέλιξη, βέβαιοι ότι σε κάθε περίπτωση, ο ελληνικός λαός θα μας στηρίξει»!

Δυστυχώς, δημόσιες τοποθετήσεις σε ερωτήματα των γνωστών κέντρων που αμφισβητούσαν ριζοσπαστικές «αιχμές» του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν όχι μόνο μακριά από το «γράμμα» αλλά και από το «πνεύμα» των αποφάσεων του συνεδρίου, ακόμα κι αν είναι λογικό στις τοποθετήσεις αυτές να μην μπορούν να ειπωθούν «όλα και αναλυτικά», αλλά τουλάχιστον θα έπρεπε επιγραμματικά τις κυριότερες από αυτές. Ταυτόχρονα ορισμένες απόψεις και ερμηνείες προσωπικού χαρακτήρα, επιτείνουν τα ερωτήματα και τις συγχύσεις σε φίλους και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ. Θα επικεντρωθούμε σε ορισμένα βασικά ζητήματα από τα οποία εξαρτάται όχι μόνο η αξιοπιστία του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και η προϋπόθεση προοδευτικής εξόδου της χώρας από την κρίση με στόχο τη σωτηρία του ελληνικού λαού.

ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΜΕ «ΜΝΗΜΟΝΙΑ» ‘Η ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΧΡΕΟΥΣ;

Το πρώτα θέμα αφορά τα δημόσια ελλείμματα, η αντιμετώπιση των οποίων αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για την έξοδο από την κρίση. Η πολιτική της τρόϊκας και των ελληνικών κυβερνήσεων στηρίζεται στην ακραία πολιτική λιτότητας με στόχο τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων και η βαθμιαία εξόφληση του δημόσιου χρέους. Γιαυτό και η λιτότητα θεωρείται αναγκαία παρ’ ότι είναι οδυνηρή για την κοινωνία (αν όχι απαραίτητα σε όλους αλλά τουλάχιστον τους πολλούς). Ασφαλώς οι «ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί» έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν έχουν έλλειμματα. Όμως στη ζωή έχει διαφανεί ότι μια τέτοια επιλογή δεν είναι πάντα πλεονέκτημα, αλλά κάτω από προϋποθέσεις, η ύπαρξη ελλειμμάτων μπορεί να είναι και επιθυμητή για την κίνηση της οικονομίας, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων και αντίστοιχα μείωσης τους σε περιόδους ανόδου. Η εφαρμογή των «μνημονίων» της τρόϊκας με στόχο τα «πρωτογενή πλεονάσματα» για εξεύρεση κονδυλίων αποπληρωμής του χρέους, έχει αποδειχτεί καταστροφική και επιπλέον ατελέσφορη, ενώ έχει οδηγήσει την ελληνική κοινωνία στην εξώπορτα του Άδη.

Το κυριότερο ωστόσο είναι άλλο. Ότι υπάρχει εναλλακτική επιλογή που δυστυχώς κυβέρνηση, τρόϊκα και ιδεολογικοί μηχανισμοί του «κατεστημένου» αποσιωπούν. Είναι η άρνηση πληρωμής των τοκοχρεολυσίων του χρέους, η οποία όχι μόνο εξαλείφει τα ελλείμματα, αλλά αφήνει και «κάτι» για την ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας, του υπ’ αριθμόν ένα προβλήματος της ελληνικής κοινωνίας, που σπάνια γίνεται αναφορά στις επίσημες ομιλίες για την αντιμετώπιση της! Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ενώ τα ελλείμματα το 2013 εκτιμώνται σε 11 δις, οι τόκοι και τα χρεολύσια σε 9 και 13 δις αντίστοιχα (περίπου στο ίδιο ύψος προβλέπεται να κινηθούν στην τριετία 2014-16). Άρα προς τα εκεί πρέπει να στραφεί η «αιχμή» εξάλειψης των ελλειμμάτων, ώστε να ανακοπεί η φτωχοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού, ιδιαίτερα των μισθωτών, συνταξιούχων, μεσαίων στρωμάτων και ο εξανδραποδισμός της νεολαίας. Αυτήν τη «αιχμή» ξεχνούν να τονίσουν ορισμένες φορές στις δημόσιες τοποθετήσεις τους «επώνυμα» στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αφήνοντας κενά για διάφορες ερμηνείες.

Ασφαλώς μια τέτοια επιλογή «χοντραίνει» το παιγνίδι με την τρόϊκα και φέρνει το ΣΥΡΙΖΑ «ενώπιος ενωπίω». Ωστόσο δεν υπάρχει άλλη λύση. Η ιδέα για παράδειγμα των «ομολόγων ειδικού σκοπού» για την εξεύρεση κονδυλίων ανάπτυξης (μια ανάλογη ιδέα εξαίρεσης των δαπανών ανάπτυξης από το έλλειμμα έχει ακουστεί επικοινωνιακά κι από τους Μπαρόζο και Ολί Ρεν), δεν λύνει το πρόβλημα διότι αποτελεί μορφή ελλειμματικού προϋπολογισμού. Ακόμα κι αν γίνει δεκτή από την ευρωζώνη, δεν οδηγεί σε μείωση (διαγραφή) του δημόσιου χρέους (τουλάχιστον του μεγαλύτερου μέρους που είναι και το ζητούμενο), αλλά σε αύξηση του ακόμα κι αν «λογιστικά» οι συγκεκριμένες δαπάνες εξαιρεθούν από αυτό. (Ας μην ξεχνάμε ότι το χρέος της «κεντρικής κυβέρνησης» είναι πιο αξιόπιστος δείκτης του ύψους του, από το χρέος της λεγόμενης «γενικής κυβέρνησης»). Στην ουσία δηλαδή το πρόβλημα του χρέους παρακάμπτεται «λογιστικά» παρά λύνεται.

Κάτι ανάλογο ισχύει και με την ιδέα χρησιμοποίησης των «ειδικών ομολόγων» ως ένα είδος «εναλλακτικών μέσων πληρωμής», μια ιδέα που περιέχει πολλές ασάφειες για τα όρια τους (ίσως με υποτυπώδεις λειτουργίες παράλληλου νομίσματος;), ενώ παρακάμπτει αντί να αντιμετωπίζει το πρόβλημα ποιος θα έχει τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής (με τις δύο όψεις της: τη συναλλαγματική και τη πιστωτική πολιτική). Η ΕΚΤ ή η ελληνική αριστερή κυβέρνηση; Η πρώτη έχει να κάνει με την παραμονή στο ευρώ ή τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα και η δεύτερη με τη διατήρηση του σημερινού καθεστώτος ιδιωτικών τραπεζών ή εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση τους, ένα θέμα που ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πάρει σαφή θέση στο συνέδριο και ορισμένες φορές δεν τονίζεται στο δημόσιο λόγο απ’ όλα τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ειδικότερα όσον αφορά την παραμονή ή μη στην ευρωζώνη-ευρώ, παρ’ ότι επίσημα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το προτάσσει, ωστόσο έμμεσα πλην σαφώς το αφήνει ανοικτό στις εξελίξεις (θα εξαρτηθεί από τις πιέσεις και εμπόδια στην εφαρμογή του προγράμματος του) και σε κάθε περίπτωση δεν τάσσεται ούτε υπέρ της «πάση θυσία» παραμονής στο ευρώ που ακολουθούν ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, ούτε σε ταυτόχρονη ανατροπή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών «σε όλες μαζί» τις χώρες της ευρωζώνης.!

ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Ή «ΚΑΛΟΣ» ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ;

Ένα τρίτο σημαντικό ζήτημα αφορά το στρατηγικό στόχο της εναλλακτικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Συνήθως όταν απευθυνόμαστε στο «κομματικό ακροατήριο» γίνεται αναφορά στο στρατηγικό στόχο, ενώ σε δημόσιες τοποθετήσεις (τηλεοπτικές συζητήσεις, ομιλίες, συνεντεύξεις, κά) απουσιάζει σχεδόν παντελώς οποιαδήποτε αναφορά. Μάλιστα ορισμένες φορές, δίνονται ασαφής περιγραφές για τη «μετα-νεοφιλελεύθερη» κοινωνία που θα δημιουργήσει η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία από τη μια θα έχει μέτωπο κατά του «γκρίζου» και «κατάμαυρου καπιταλισμού», ενώ από την άλλη η υγιείς επιχειρηματικότητα δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Πρόκειται για απόψεις που έχουν βάθος χρόνου και ακολουθούν το αριστερό κίνημα από τα πρώτα του βήματα και οι οποίες αντί για την υπέρβαση των καπιταλιστικών σχέσεων εκμετάλλευσης και καταπίεσης (με διαφορετική βεβαίως ένταση ανάλογα με την ιστορική συγκυρία), υποστηρίζουν τον «εξανθρωπισμό» και «εκσυγχρονισμό» του και «εν τέλει» τη διατήρηση του. Ωστόσο το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ψήφισε «προγραμματική διακήρυξη αρχών» που προσδιορίζει, έστω και επιγραμματικά ως στρατηγική επιλογή το «σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία», ενώ κάνει ταυτόχρονα σαφή αναφορά στην ακύρωση των ιδιωτικοποιήσεων και στη δημιουργία ενός ισχυρού, παραγωγικού και αποτελεσματικού δημόσιου τομέα, βασικού μοχλού παραγωγικής ανασυγκρότησης και πολλά άλλα. Η σοσιαλιστική προοπτική δεν είναι «ουτοπία» αλλά η μόνη φερέγγυα εναλλακτική διέξοδος στην καπιταλιστική βαρβαρότητα των τραπεζιτών και του χρηματιστικού κεφαλαίου. Αν δεν ειπωθούν όλα αυτά που έχουν αποφασιστεί, από όλα τα ηγετικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, τότε, πότε και από ποιους θα ειπωθούν, ώστε να είναι έτοιμος ο ελληνικός λαός «σε κάθε περίπτωση να μας στηρίξει»;

Συμπερασματικά με βάση τα παραπάνω, είναι προφανής η επιδίωξη των δυνάμεων του «κατεστημένου» και δη των ιδεολογικών του μηχανισμών, αξιοποιώντας ατελής απαντήσεις σε ερωτήματα ή αποσιωπήσεις επίσημων θέσεων, να φέρουν το ΣΥΡΙΖΑ στα «μέτρα» τους και να θέσουν τις πολιτικές του επιλογές στα όρια ανοχής των κυριάρχων ελίτ, σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία των μελών και στελεχών του και πάνω από όλα ο «μεγάλος κόσμος» των απλών ψηφοφόρων (και θάλεγα χωρίς υπερβολή η πλειοψηφία της ελληνικού λαού έστω και αν ένα τμήμα του απλώς ελπίζει σε κάτι καλύτερο από το ΣΥΡΙΖΑ), δεν θα δεχτούν εγκατάλειψη των ριζοσπαστικών προγραμματικών επιλογών του στο όνομα του….. «ρεαλισμού», προκειμένου να μην θιγούν επί της ουσίας τα «κυρίαρχα συμφέροντα» που στηρίζουν οι δυνάμεις του «κατεστημένου», εντός και εκτός της χώρας.

* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρ οικονομικών, μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ

Måndag 19 Augusti 2013