John Tolios, Ekonomi Doktor

Η δημοσίευση του προσχεδίου Προϋπολογισμού 2015, έφερε και πάλι στο προσκήνιο το ζήτημα της δημοσιονομικής πολιτικής και όλων «εν γένει» των πτυχών της οικονομικής πολιτικής με τις δύο όψεις. Ilk, ως αξιολόγηση της πολιτικής των Μνημονίων που εφαρμόζουν ΝΔ-ΠΑΣΟΚ με επιτήρηση της τρόϊκας (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ), όσο και ως εναλλακτική πολιτική για προοδευτική διέξοδο από την κρίση. Στο επίκεντρο της συζήτησης παραμένει πάντα το δημόσιο χρέος, στο όνομα του οποίου εφαρμόζονται ακραία μέτρα λιτότητας που έχουν οδηγήσει τον ελληνικό λαό στην …εξώπορτα του Άδη.!

1. Το χρέος είναι αβίωτο και μη βιώσιμο

Παρά τις τεράστιες θυσίες του ελληνικού λαού, το δημόσιο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης κατά ESA, από 298 δις (ή 128% του ΑΕΠ) o 2009, έφθασε 325 δις (ή 178,8% του ΑΕΠ) o 2014 και προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 323 δις (ή 171,7%) o 2015. Τα επόμενα χρόνια το χρέος σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ, προβλέπεται να διαμορφωθεί 160,5% του ΑΕΠ το 2016, 152% o 2017, 144,6% o 2018, 135,3% o 2019, 127,7% o 2020 και 117,2% o 2022. Ακόμα και με την πλήρη εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, το ύψος του το 2020 θα είναι όσο ήταν πριν το Μνημόνιο.!!

Ωστόσο το σημαντικότερο είναι οι συνέπειες από τα ερείπια που αφήνουν πίσω τους τα μέτρα λιτότητας, η λεηλασία των λαϊκών εισοδημάτων και δημόσιας περιουσίας, η συντριβή εργασιακών δικαιωμάτων, αποψίλωση παραγωγικής βάσης, εκρηκτική ανεργία και φυγή νεολαίας, κυρίως επιστήμονες, σε ξένες χώρες. Αυτή η πολιτική δεν δίνει καμιά ελπιδοφόρα προοπτική για το λαό και τη χώρα.

Το κρίσιμο ζήτημα που άμεσα πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι το τεράστιο δημόσιο χρέος, το οποίο αποτελεί στην κυριολεξία «θηλιά» στο λαιμό του ελληνικού λαού και δεν αφήνει περιθώρια ανάπτυξης, μείωσης ανεργίας με νέες θέσεις εργασίας, αύξησης εισοδήματος και έξοδο από την κρίση. Να σημειώσουμε ότι η εξυπηρέτηση του χρέους o 2014 ανέρχεται σε 31 δις (25 δις χρεολύσια και 6 δις τόκοι), τη στιγμή που τα φορολογικά έσοδα θα ανέλθουν σε 54 δις.! Το 2015 τα φορολογικά έσοδα υπολογίζονται σε 55 δις και οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους παρ’ ότι οριακά λιγότερες, δεν αλλάζουν τα δεδομένα του προβλήματος. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η καμπύλη λήξης του χρέους έχει αυξομειώσεις μέχρι το 2020 και παίρνει πάλι την άγουσα προς τα πάνω μετά το 2020, με αποκορύφωση το 2039 για να υποχωρήσει σε χαμηλότερα επίπεδα ως το 2050. Κατά συνέπεια χωρίς διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του (πάνω από 70%), δεν υπάρχει ελπίδα «ανάσας» για την ελληνική κοινωνία και όσα ακούγονται περί «φοροελαφρύνσεων», «κοινωνικό μέρισμα», κλπ, είναι …«καθρεφτάκια» για αγρίους.

2. Επιμήκυνση, «πάγωμα» ή διαγραφή Χρέους;

Από διάφορες πλευρές προβάλλεται ως λύση αντί της διαγραφής, η ιδέα «επιμήκυνσης» ή «παγώματος» του χρέους. Στην καλύτερη περίπτωση πρόκειται για σενάρια «παρηγοριάς». Ακόμα και η πιο ιδανική εκδοχή τους (μεγάλος χρόνος αποπληρωμής πχ. 100 αυτούς που βλέπεις χατζης χρόνια), παρ’ ότι θα ελαφρυνθεί, το βάρος των ετήσιων δόσεων, το χρέος: Bir) δεν διαγράφεται αλλά μεταφέρεται σε μελλοντικές γενιές, b) θα πληρωθούν ένα «βουνό» από τόκους και γ) θα συνοδεύεται από «αιώνια» επιτήρηση.!

Αντίθετα η διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους και η εξόφληση του υπόλοιπου με ρήτρα ανάπτυξης, είναι η μόνη ρεαλιστική και βιώσιμη λύση. Ασφαλώς οι πιστωτές δεν χαίρουν με την ιδέα δραστικού «κουρέματος» και θα κάνουν ότι μπορούν (πιέσεις, εκβιασμούς κά) για την αποτροπή του. Κατά συνέπεια ο μόνος τρόπος αντίστασης και ταυτόχρονα πίεσης που υπάρχει είναι η άσκηση του κυριαρχικού δικαιώματος της προσωρινής ή μόνιμης διακοπής πληρωμής τόκων και χρεολυσίων, με στόχο τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους.

Αυτό το κυριαρχικό δικαίωμα, που στηρίζεται στη θεμελιώδη αρχή του διεθνούς δικαίου: «η σωτηρία του λαού υπεράνω όλων», η εγχώρια ελίτ (κυβερνώσα και οικονομική), το έχουν πρακτικά απεμπολήσει, με την αποδοχή του αγγλικού δικαίου στα ελληνικά ομόλογα μετά το PSI, καθώς επίσης με την αποχή της επίσημης Ελλάδας στο ψήφισμα του ΟΗΕ (Σεπτέμβρης ’14) όπου επιβεβαιώθηκε το παραπάνω δικαίωμα, με πλειοψηφία 124 χωρών.!

3. Ανάπτυξη ή αναπτυξιολογία;

Με το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού, ξαναήλθαν στο προσκήνιο οι υποσχέσεις για ανάπτυξη. Όμως η λογική του είναι εντελώς αντιαναπτυξιακή. Η ενεργός ζήτηση (κατανάλωση και επένδυση) περιορίζεται: Bir) μέσω αύξησης φόρων κατά 1,74 δις (άμεση και έμμεση φορολογία), b) μέσω περικοπής κοινωνικών και αναπτυξιακών δαπανών κατά 1,72 δις, (κοινωνικές -450 εκατ., ΠΔΕ -400 εκατ., λειτουργικές -770 εκατ.). Η πρόβλεψη για αύξηση 2,9% του ΑΕΠ είναι μετέωρη, ενώ το 2014 θα κλείσει αρνητικά αντί μικρής αύξησης 0,6%. Από την άλλη η λαϊκή κατανάλωση συμπιέζεται, ενώ οι ιδιωτικές επενδύσεις δεν δείχνουν σημάδια ανάκαμψης (η βιομηχανική παραγωγή συνεχίζει την καθοδική πορεία). Άρα η ανεργία θα διατηρηθεί στα ίδια επίπεδα, αν υπολογίσουμε τις απολύσεις στο δημόσιο και σχέδιο απελευθέρωσης απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα, με μόνη βαλβίδα εκτόνωσης τη μετανάστευση νέων στο εξωτερικό.!

Κατά συνέπεια οι προβλέψεις για μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 3% το χρόνο ως το 2020, είναι εντελώς εξωπραγματική, με αποτέλεσμα να αλλάζει και τη βάση υπολογισμού του ποσοστού του χρέους στο ΑΕΠ. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, τα επόμενα χρόνια οι δαπάνες του προϋπολογισμού, από 50,2% του ΑΕΠ φέτος, θα μειωθούν στο 47,2% o 2015 και θα σταθερά μειούμενες θα φθάσουν το 2019 στο 42,8%, ενώ αντίστοιχα τα έσοδα θα αυξηθούν από 39,2% του ΑΕΠ φέτος, içinde 40,7% o 2015 ve 2019 içinde 42,2%. Έτσι θα επιτευχθεί το «θαύμα» των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.!

4. Εναλλακτική πολιτική

Η ανάγκη σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, με πρώτο βήμα την τόνωση της καταναλωτικής ζήτησης (επαναφορά κατώτατου μισθού στα 751 €, δώρου Χριστουγέννων στους συνταξιούχους, αύξηση κοινωνικών κά), για άμεση ανακούφιση λαϊκών στρωμάτων και από την άλλη η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων για απορρόφηση κονδυλίων ΕΣΠΑ και στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων, θα μπορούσαν να δώσουν το έναυσμα της επανεκκίνησης της οικονομίας. Σε αυτήν την προσπάθεια σημαντικό ρόλο θα παίξει το τραπεζικό σύστημα, υπό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο, για την παροχή ρευστότητας με ευνοϊκούς όρους. Εξυπακούεται ότι η προώθηση του σχεδίου προϋποθέτει συνολική στροφή στην ασκούμενη οικονομική πολιτική και πάνω απ’ όλα την ύπαρξη αριστερής κυβέρνησης που θα έχει τη θέληση, με στήριξη του ελληνικού λαού, να φέρει σε πέρας το μεγάλο έργο της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής αναγέννησης της χώρας.

5. Δημοσιονομικό Σύμφωνο και η κρίση στην Ευρωζώνη

Η συζήτηση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας δεν μπορεί να γίνει χωρίς να υπολογίζουμε τη διάσταση της Ευρωζώνης. Ειδικότερα από το 2014, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του Δημοσιονομικού Συμφώνου, όλοι οι Προϋπολογισμοί των κρατών-μελών πρέπει να περάσουν από την έγκριση του Eurogroup με στόχο τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς (μείωση ελλειμμάτων με επιβολή μέτρων λιτότητας). Αυτή η πολιτική δημιουργεί προβλήματα ακόμα και σε ισχυρές οικονομίες, όπως της Γαλλίας και Ιταλίας και εντείνει τις αντιθέσεις με τη Γερμανία, η οποία αρνείται τη δημοσιονομική χαλάρωση. Για τη Γερμανία οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί είναι κάτι σαν «ιερό δισκοπότηρο».! Οι πολιτικές λιτότητας ωστόσο αποδυναμώνουν την ανάπτυξη, αυξάνουν την ανεργία και πλήττουν το βιοτικό επίπεδο.

Η ευρωζώνη περνάει βαθιά κρίση, λόγω σαθρού οικοδομήματος ΟΝΕ αλλά και επιμονής σε νεοφιλελεύθερες συνταγές που εξυπηρετούν μόνο τους κατόχους χρηματιστικού κεφαλαίου. Ανακατανομή εισοδήματος και πλούτου σε βάρος λαών και εργαζόμενων για αύξηση κερδών της χρηματιστικής ελίτ. Επανέρχεται κατά συνέπεια στο προσκήνιο η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του σχεδίου της ΟΝΕ η οποία έχει τρεις πιθανές εξελίξεις. Ilk προώθηση ολοκλήρωσης με όρους ομοσπονδίας σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο (πολύ δύσκολο σενάριο), δεύτερο, συντεταγμένη επιστροφή σε ένα ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα με ελεγχόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες (υπάρχουν δυνάμεις του κεφαλαίου που το υποστηρίζουν χωρίς να είναι κυρίαρχες) και τρίτον, αποδέσμευση χωρών και αναζήτηση πιο φερέγγυων συνθηκών συμμετοχής στο ευρωπαϊκό «γίγνεσθαι» με όρους ισότιμης συνεργασίας και ανοικτό τον ορίζοντα της σοσιαλιστικής προοπτικής. Πιο σενάριο θα προκύψει στην πράξη είναι ανοικτό και θα εξαρτηθεί από τις αντιστάσεις και τους αγώνες των ευρωπαϊκών λαών και ειδικότερα της Αριστεράς, σε κάθε χώρα ξεχωριστά, αλλά και συνολικά στο σύνολο τους.

(*) Βασικά σημεία από εκδήλωση του ΜΑΧΩΜΕ με θέμα: «Φορολογία-κοινωνικές δαπάνες, δημόσιο χρέος, ανάπτυξη και Εναλλακτική πολιτική κυβέρνησης της Αριστεράς» Αθήνα, 9.10.14.