Γιάννης Θεωνάς πρ. ευρωβουλευτής

Η θέση της Ελλάδας στο σύγχρονο ιμπεριαλιστικό σύστημα προσδιορίζεται, κυρίως, μέσω των σχέσεών της, με την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ και τις ιδιαίτερες σχέσεις, που αναπτύσσονται μεταξύ των δύο αυτών ιμπεριαλιστικών Οργανισμών.

Οι οπαδοί της μετεξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ομοσπονδιακό κράτος, συνήθως προβάλλουν το επιχείρημα ότι η Ε.Ε. δεν έχει κοινή εξωτερική πολιτική, δεν έχει θεσμοθετήσει την ΚΕΠΠΑ, γι αυτό και ακολουθεί την αμερικάνικη πολιτική.

Δεν είναι, όμως, καθόλου έτσι. Με συντομία θα υποστηρίξω ότι η ΚΕΠΠΑ υπάρχει και ως πολιτική, αλλά και έχει προωθηθεί σημαντικά στο θεσμικό επίπεδο.Μέχρι τη Συνθήκη της Ρώμης (1985), η ευρωπαϊκή οικοδόμηση είχε κυρίως οικονομικό και για την ακρίβεια τελωνειακό χαρακτήρα.

Από το 1986 με την εφαρμογή της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης, όχι μόνο προωθείται η ενιαία εσωτερική αγορά με τις γνωστές 4 ελευθερίες (ελευθερίες κίνησης κεφαλαίων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών και εργαζομένων), που αυτή καθιέρωσε, αλλά αρχίζει επίσης  μια επιταχυνόμενη πορεία προς την ευρωπαϊκή καπιταλιστική ολοκλήρωση, ενώ εκδηλώνεται ταυτόχρονα η διάθεση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας να παρέμβει πιο ενεργά στη διεθνή σκηνή.

Έτσι στην πορεία αυτή, έχουμε διαδοχικά:

- τη Συνθήκη της Ρώμης (1985), που προωθεί την ενιαία εσωτερική αγορά και τις 4 ελευθερίες της.

- τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992), που προωθεί την ΟΝΕ, το ενιαίο νόμισμα και τους θεσμούς προσανατολισμού και ελέγχου της οικονομικής πολιτικής της Ένωσης και των κρατών μελών, ενώ για πρώτη φορά γίνεται λόγος στη Συνθήκη για προώθηση του στόχου μιας «κοινής εξωτερικής πολιτικής» στη θέση μιας «διακυβερνητικής πολιτικής συνεργασίας» που ίσχυε μέχρι τότε.

-  τη Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997), που προωθεί κατά κύριο λόγο την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) και καθιερώνει το θεσμό του Ύπατου Εκπροσώπου για την ΚΕΠΠΑ, θέση στην οποία αναδείχτηκε από της συστάσεώς της και για πάρα πολλά χρόνια, ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ κ. Χ. Σολάνα, ενώ με την ίδια Συνθήκη (του Αμστερντάμ) προωθήθηκε η ένταξη, στις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Συμφωνίας ΣΕΝΓΚΕΝ, αλλά και ανοίγει το δρόμο για ενσωμάτωση στις Συνθήκες, της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), ως τον στρατιωτικό βραχίονα της ΕΕ. Προωθεί επίσης τη διεύρυνση της ΕΕ προς τις χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης και επιχειρεί μια πρώτη θεσμική προσαρμογή της λειτουργίας της Ένωσης για να διευκολυνθεί η διεύρυνση.

-  τη Συνθήκη της Νίκαιας (2001), η οποία προωθεί την Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ), ως τμήμα της ΚΕΠΠΑ και επιχειρεί περαιτέρω προσαρμογή των θεσμικών οργάνων και της λειτουργίας τους στις ανάγκες της διεύρυνσης, ενώ επεκτείνει την  εφαρμογή της «ενισχυμένης συνεργασίας» και στα θέματα του 2^ου πυλώνα (ΚΕΠΠΑ).

Η πορεία αυτή, όπως προδιαγράφεται παραπάνω, εντάσσεται αναμφίβολα στη διαμόρφωση βήμα-βήμα των προϋποθέσεων μετεξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια μορφή ενιαίου κράτους ομοσπονδιακού τύπου. Τα βασικά χαρακτηριστικά της κρατικής οντότητας (κοινή οικονομική πολιτική , ενιαίο νόμισμα, κοινή εξωτερική πολιτική, κοινή πολιτική άμυνας και εσωτερικής ασφάλειας, ιθαγένεια) έχουν διαμορφωθεί ή τείνουν να εξασφαλισθούν σε επίπεδο Κοινότητας. Παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς των βιαστικών οπαδών της ομοσπονδοποίησης η πορεία της πολιτικής ένωσης έχει διανύσει αρκετό δρόμο. Ακόμη και οι όροι διαμόρφωσης του πολιτικού συστήματος (ευρωπαϊκά κόμματα, εκλογικά συστήματα και διαδικασίες) έχουν μπει στην ημερήσια διάταξη.

Η προσοχή, ωστόσο, των δυνάμεων της Αριστεράς και των παλαιών και νέων κινημάτων στη χώρα μας και στην Ευρώπη, είτε είναι κανείς οπαδός της ομοσπονδιακής ΕΕ είτε όχι, χρειάζεται να στραφεί στις εξελίξεις που σημειώνονται τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα την πιο πρόσφατη περίοδο.

Μετά τις δραματικές εξελίξεις στα Βαλκάνια (Κόσσοβο, ΠΓΔΜ, κλπ), τα τραγικά γεγονότα της 11^ης Σεπτεμβρίου, τον πόλεμο στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και τον «δεκαετή πόλεμο» κατά της τρομοκρατίας, παρατηρείται μια επιταχυνόμενη διαδικασία στρατιωτικοποίησης της ΕΕ και της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής άμυνας.

Με το επιχείρημα ότι «η Ευρώπη πρέπει να μιλάει με μια φωνή στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και να διαθέτει μια αξιόπιστη άμυνα», προωθήθηκαν και προωθούνται:

- η λήψη αποφάσεων  εξωτερικής πολιτικής με ειδική πλειοψηφία και με την    κατάργηση του veto.

- ο ορισμός ως ύπατου εκπρόσωπου εξωτερικής πολιτικής του μέχρι τότε, αλλά και συχνότατα των μετέπειτα Γενικών Γραμματέων του ΝΑΤΟ.

- η εφαρμογή της αρχής της «ευελιξίας» στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, σύμφωνα με την οποία καμιά χώρα δεν θα μπορεί να μπλοκάρει αποφάσεις και αποστολές (στρατιωτικές ή «ανθρωπιστικές»), αλλά θα υπάρχει η «δυνατότητα» της «εποικοδομητικής» αποχής για όσες χώρες δεν θέλουν να συμμετέχουν στην λήψη και εφαρμογή τέτοιων αποφάσεων ή αποστολών.

-  η ενσωμάτωση στην Συνθήκη της Συμφωνίας Σένγκεν και η ανάπτυξη της EUROPOL για την προώθηση της εσωτερικής ασφάλειας.

-  η κοινοτικοποίηση των πολιτικών για τις εσωτερικές υποθέσεις, την πολιτική ασύλου, μετανάστευσης και δικαιοσύνης, οι οποίες μέχρι τότε ήταν πολιτικές αρμοδιότητας του κάθε κράτους-μέλους.

Όλες οι Σύνοδοι Κορυφής από τη Νίκαια μέχρι το Λάκεν διέθεσαν πολύ χρόνο και προσπάθεια για να προωθήσουν τις διαδικασίες στρατιωτικοποίησης της Ε.Ε. και διαχείρισης των κρίσεων με στρατιωτικά μέσα

Στην κατεύθυνση αυτή μια σειρά Ευρωπαϊκά Συμβούλια (της Κολωνίας, του Ελσίνκι, της Φέϊρα και του Λάκεν) το ένα μετά το άλλο, προώθησαν με σχετικές αποφάσεις τους:

1. τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού 60.000 ανδρών, ικανού να διαχειρίζεται στρατιωτικά, τις αποστολές και τα καθήκοντα του Πέτερσμπέργκ, δηλαδή «ανθρωπιστικές» αποστολές και αποστολές διάσωσης, αποστολές διατήρησης της ειρήνης και επέμβασης μάχιμων δυνάμεων στη διαχείριση των κρίσεων, καθώς και αποστολές αποκατάστασης της ειρήνης.  Οι δυνάμεις αυτές θα είναι στρατιωτικώς αυτοσυντηρούμενες και θα διαθέτουν το απαιτούμενο δυναμικό διοίκησης, ελέγχου και συλλογής πληροφοριών, επιμελητεία, άλλες υπηρεσίες υποστήριξης μάχης και επιπλέον αεροπορικά και ναυτικά στοιχεία όταν χρειάζεται.
2. τη σύσταση στα πλαίσια του Συμβουλίου, νέων πολιτικών και στρατιωτικών οργάνων και δομών για την πολιτική και στρατηγική καθοδήγηση και υλοποίηση των επιχειρήσεων αυτών.

Δημιουργήθηκαν ως νέα μόνιμα πολιτικά και στρατιωτικά όργανα:

•  η μόνιμη Επιτροπή Πολιτικής Ασφάλειας
• η Στρατιωτική Επιτροπή
• το Στρατιωτικό Επιτελείο
• την ανάπτυξη των σχέσεων Ε.Ε. – ΝΑΤΟ και την προώθηση της συνεργασίας τους στο πλαίσιο της στρατιωτικής διαχείρισης των κρίσεων, με βάση τις  κοινές αξίες , την ισότητα και το πνεύμα εταιρικής σχέσης.  Στόχος εδώ είναι να επιτευχθεί πλήρης και αποτελεσματική διαβούλευση και συνεργασία, προκειμένου να διαμορφώνονται και να λαμβάνονται γρήγορες αποφάσεις για την καταλληλότερη στρατιωτική αντιμετώπιση μιας κρίσης και να εξασφαλίζεται η αποτελεσματική διαχείριση των κρίσεων.  Στο πλαίσιο αυτό, οι στόχοι της Ε.Ε. στον τομέα του στρατιωτικού δυναμικού και οι στόχοι που απορρέουν από την Πρωτοβουλία Αμυντικού Δυναμικού (DCI) του ΝΑΤΟ, θα αλληλοενισχύονται.  Ειδικές ομάδες εργασίας Ε.Ε. και ΝΑΤΟ έχουν αναλάβει, μετά τη Σύνοδο Κορυφής της Φέϊρα, να προωθήσουν συμφωνία περί ασφάλειας Ε.Ε. – ΝΑΤΟ, συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών και συζήτησης μεταξύ Ε.Ε. – ΝΑΤΟ κατά την κατάρτιση στόχων όσον αφορά το δυναμικό , συμφωνία σχετικά με την πρόσβαση της Ε.Ε. στους πόρους και το δυναμικό του ΝΑΤΟ, διαμόρφωση μόνιμων ρυθμίσεων σχετικά με τις δομές και τις διαδικασίες διαβούλευσης μεταξύ Ε.Ε. και ΝΑΤΟ σε περιόδους κρίσης και μη κρίσης.

Οι  εξελίξεις αυτές, είναι φανερό πως σε κανένα βαθμό δεν οδηγούν σε μια ανεξάρτητη και ακόμη περισσότερο σε μια αντίθετη προς τις ΗΠΑ εξωτερική πολιτική και διεθνή παρέμβαση της Ε.Ε. Ας θυμηθούμε εδώ το βασικό επιχείρημα που επίμονα προβάλλονταν την περίοδο της Γιουγκοσλαβικής τραγωδίας. Κατά τους θερμούς οπαδούς της ευρωπαϊκής ενοποίησης η έλλειψη θεσμοθετημένης ΚΕΠΠΑ δεν επέτρεψε στην Ε.Ε. να ακολουθήσει διαφορετική πολιτική απ” αυτή των ΗΠΑ και να αντιταχθεί στους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς στην καρδιά της Ευρώπης, για πρώτη φορά μετά τον Β! Παγκόσμιο Πόλεμο.

Άλλωστε, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως οντότητα, αλλά και όλες οι χώρες-μέλη της, η κάθε μια ξεχωριστά, υιοθέτησαν και πήραν μέρος σ’ όλες τις ιμπεριαλιστικές επιθέσεις των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια, στην Αφρική (Σομαλία), στο Ιράκ, το Αφγανιστάν κλπ.

Στα πλαίσια αυτά, η Ελλάδα, όχι μόνο είναι η χώρα που διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ της για στρατιωτικές δαπάνες και προμήθεια εξοπλισμών (πολεμικά αεροπλάνα, φρεγάτες και άλλα πολεμικά πλοία, τάνκς και άλλα οπλικά συστήματα), που τις περισσότερες φορές δεν καλύπτουν αμυντικές ανάγκες της χώρας, αλλά τους σχεδιασμούς και τις ανάγκες του ΝΑΤΟ, αλλά πήρε άμεσα ή έμμεσα μέρος σ’ όλες τις ιμπεριαλιστικές επιθέσεις.

Όλες οι ναυτικές και αεροπορικές βάσεις και εγκαταστάσεις στη χώρα μας (Σούδα, Άκτιο, Άραξος κλπ) επιστρατεύονται και τίθενται στη διάθεση των ιμπεριαλιστικών επιθετικών δυνάμεων των «συμμάχων», ενώ Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις και μέσα (πλοία κλπ) βρέθηκαν κάθε φορά στην υπηρεσία Αμερικανών και ΝΑΤΟ, στη Σομαλία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσσοβο και τα Σκόπια, το Ιράκ και τον Περσικό Κόλπο, το Αφγανιστάν και όλα τα πεδία επεμβάσεων Αμερικανικών, Νατοϊκών και Ευρωπαϊκών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Πέραν, όμως, απ’ αυτές τις αντιδραστικές δραστηριότητες, η θεσμική προώθηση της ΚΕΠΠΑ και της ΚΕΠΑΑ, εκφράζει την ίδια ακριβώς πολιτική που ακολούθησαν τότε οι κ.κ. Μπλέρ, Σρέντερ, Ντ” Αλέμα κλπ και προσδένεται όλο και με πιο σταθερούς δεσμούς στους αρμούς του ΝΑΤΟ και της Ατλαντικής πολιτικής του, δηλαδή με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ε.Ε. παράλληλα με τη στρατιωτικοποίηση και στα πλαίσια της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, προωθεί επίσης:

• την ανάπτυξη της Europol για τις εσωτερικές υποθέσεις της Ε.Ε.
• τη συγκρότηση ειδικού αστυνομικού σώματος από αστυνομικούς (60.000 άνδρες του λεγόμενου ευρωστρατού), που θα μετέχουν σε διεθνείς αποστολές και θα καλύπτουν όλο το φάσμα των επιχειρήσεων πρόληψης και διαχείρισης κρίσεων.  Η ανάπτυξη των αστυνομικών δυνάμεων της Ε.Ε. θα μπορεί να πραγματοποιείται ύστερα από αίτηση διεθνούς Οργανισμού πχ. ΟΗΕ, ΟΑΣΕ  ή να αποτελεί αυτόνομη αστυνομική επιχείρηση της Ε.Ε.
• την εκτεταμένη εφαρμογή της Συμφωνίας Σένγκεν για τον έλεγχο του μεταναστευτικού ρεύματος και των κινητοποιήσεων ενάντια στην παγκοσμιοποίηση.
• την επικίνδυνη κλιμάκωση των κατασταλτικών μηχανισμών της Ε.Ε. με:

-   τον ορισμό των τρομοκρατικών πράξεων, σε έκταση που μπορεί να περιλαμβάνει κάθε μορφής λαϊκή κινητοποίηση

-  τη συμφωνία για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης

-  την εκπόνηση «Ευρώ-τρομονόμου», με δραματικές συνέπειες στα ατομικά δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες.

Η προηγηθείσα συνοπτική περιγραφή, υπογραμμίζει με αρκετή σαφήνεια το γεγονός ότι το σύνολο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, υπηρετεί έναν μόνο στόχο. Τη διεκδίκηση από την Ε.Ε. ρόλου στη διαχείριση της ιμπεριαλιστικής νέας τάξης πραγμάτων στον κόσμο. Ταυτόχρονα επιδιώκει να εντάξει όλες τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. και ιδιαίτερα τις πιο αδύναμες όπως η Ελλάδα στο σύγχρονο ιμπεριαλιστικό σύστημα σε όφελος των μεγάλων χωρών της Ένωσης.

Η άσκηση, όμως, ιμπεριαλιστικής πολιτικής από τις μεγάλες χώρες της Ένωσης και την Ε.Ε. συνολικά, δεν μπορεί και δεν πρέπει να συναντά την αποδοχή και στήριξη δυνάμεων της Αριστεράς και του λαϊκού μας κινήματος.

Πολύ περισσότερο, που, αν η άσκηση μιας τέτοιας πολιτικής συνδυαστεί με την προβλεπόμενη από τη Συνθήκη του Άμστερνταμ «ενισχυμένη συνεργασία», οι συνέπειες για περιφερειακές χώρες όπως η Ελλάδα, με οξύτατα εθνικά και περιφερειακά προβλήματα, μπορεί να αποδειχτούν ιδιαίτερα τραγικές.

Αυτή η διεθνής θέση της Ε.Ε. δεν έχει καμιά σχέση με την Ευρώπη που εμείς οραματιζόμαστε. Με την Ευρώπη της ειρήνης, της προόδου, του σοσιαλισμού. Για δεκάδες χρόνια, άλλωστε, το επιχείρημα που προβάλλονταν, ότι ο ρόλος του ΝΑΤΟ ήταν αμυντικός γιατί υπήρχε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, ενώ τώρα που αυτό έχει διαλυθεί, αποδείχτηκε ο πραγματικός ρόλος του ΝΑΤΟ, το οποίο όχι μόνο δεν διαλύθηκε, αλλά έχει μετατραπεί σε παγκόσμιο χωροφύλακα.

Χρέος των δυνάμεων της Αριστεράς και ολόκληρου του φιλειρηνικού κινήματος, σε Ελλάδα και Ευρώπη, είναι να προβάλουν ακόμη πιο αποφασιστικά τώρα τη διάλυση του ΝΑΤΟ και να συσπειρώσουν τις γραμμές τους, στην κατεύθυνση συγκρότησης ενός Πανευρωπαϊκού μετώπου πάλης, που θα εκφράσει την αντίθεσή του στην ΚΕΠΠΑ και ΚΕΠΑΑ και το σημερινό αρνητικό περιεχόμενό τους και θα αγωνιστεί για μία άλλη εξωτερική πολιτική, παράγοντα ειρήνης και πολιτικής επίλυσης των κρίσεων, στη βάση του σεβασμού των δικαιωμάτων και της κυριαρχίας των λαών και κρατών σ” ολόκληρο τον κόσμο.

Αθήνα 29 Μαΐου 2013

Γιάννης Θεωνάς