ΟΡΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ Η ΕΞΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ Κ.ΛΑΠΑΒΙΣΤΑ ΣΤΗ «ΧΑΡΑΥΓΗ» (8/12)

Ερ: Πώς θα χαρακτηρίζατε το κοκτέιλ της πιστωτικής κατάρρευσης κατ’ αρχήν και στη συνέχεια της αυστηρής λιτότητας που επιβλήθηκε στην Κύπρο;

Είναι μια μέθοδος η οποία εφαρμόστηκε σε όλες τις χώρες της περιφέρειας, με εξαίρεση το κούρεμα των καταθέσεων στην Κύπρο που ήταν πρωτοφανές. Ομως, πακέτο μέτρων αυστηρής λιτότητας και πιστωτική στενότητα ήταν η συνταγή για όλες τις χώρες της περιφέρειας με τα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα. Στην Κύπρο, το πρόβλημα πήρε ακραία μορφή, λόγω του χαρακτήρα της κρίσης και της αντιμετώπισης του προβλήματος από το Γιούρογκρουπ. Η κυπριακή κρίση, οπωσδήποτε, ήταν αντανάκλαση της ευρωπαϊκής και ευρωζωνικής κρίσης, σε συνδυασμό με το χαρακτήρα που είχε πάρει η κυπριακή ανάπτυξη. Είχαμε δηλαδή μια υπερδιόγκωση του τραπεζικού τομέα, άρα είναι δεδομένο πως έπρεπε να ληφθούν μέτρα ενωρίτερα, καθώς είχε φανεί η λανθασμένη πορεία ανάπτυξης της οικονομίας, η οποία δεν ήταν βιώσιμη.

Όμως ο τρόπος που η Ε.Ε. αντιμετώπισε αυτή την υπερδιόγκωση των τραπεζών ήταν απαράδεκτη, διότι με τις αποφάσεις που έλαβε συνέτριψε τον τραπεζικό τομέα και επέβαλε όλο το κόστος στους καταθέτες και στις επιχειρήσεις, οι οποίοι δεν είχαν ευθύνη. Από πλευράς Ε.Ε. ήταν μια συνειδητή απόφαση και ήταν η εφαρμογή ενός πειράματος σε μια μικρή οικονομία, προκειμένου να διαπιστωθεί τι θα γίνει, στην περίπτωση που το κόστος μεταφερθεί στους καταθέτες. Η εφαρμογή του κουρέματος στην Κύπρο σηματοδοτεί μια πάρα πολύ σημαντική αλλαγή στην αντιμετώπιση του τραπεζών από τούδε και στο εξής.

Ερ: Στις δύο αξιολογήσεις, όμως, πήραμε τα εύσημα από την Τρόικα για την πιστή εφαρμογή του προγράμματος.

Το πρόγραμμα κατά την άποψή μου είναι καταστροφικό, όπως και στην Ελλάδα δημιουργώντας καταστάσεις πολέμου με διαφορετικό τρόπο. Και η Ελλάδα λαμβάνει εύσημα αλλά, υπάρχει ήδη συρρίκνωση κατά 50% του εθνικού προϊόντος, κάτι που ίσχυε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και το κυπριακό πρόγραμμα είναι στηριγμένο στο ίδιο μοντέλο. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι δεν υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης και αυτό είναι αποτέλεσμα του προγράμματος. Δηλαδή η αντιμετώπιση του τραπεζικού συστήματος έγινε χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη, πώς θα εξελιχθεί και πώς θα αναπτυχθεί η οικονομία. Δεν υπήρξε, επίσης, πρόνοια για την ανεργία, η οποία εκτοξεύτηκε σε μερικούς μήνες και συνεχίζει να αυξάνεται με επικίνδυνους ρυθμούς.

Ερ: Διάφοροι οίκοι εκτίμησαν ότι η ύφεση στην Κύπρο, θα ήταν πολύ μεγαλύτερη μετά το κούρεμα και το μνημόνιο. Φαίνεται όμως ότι φέτος θα κλείσει γύρω στο 8%. Μήπως η ύφεση στην Κύπρο ακολουθεί πιο αργή πορεία από ό,τι σε άλλες χώρες ή αντιδρά πιο γρήγορα στις εξελίξεις;

Θα δούμε πώς θα πάει η ύφεση. Το ΔΝΤ εκτιμούσε ύφεση γύρω στο 8.5%, άλλοι 9.5%, 10% ακόμη και 14%. Ωστόσο η Κύπρος επωφελήθηκε από την καλή πορεία που είχε ο τουρισμός, γεγονός που μείωσε και την πίεση. Επίσης, υπάρχει μια διαφορά στο πώς αντιδρούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο σοκ αν και αρκετές φυτοζωούν και πολλές άλλες έχουν βάλει λουκέτο. Δεν υπάρχει πάντως καμιά αμφιβολία ότι η ύφεση θα είναι βαθύτατη είτε με 8% είτε με 9% είτε με 10%. Η ύφεση θα συνεχιστεί και του χρόνου και το 2015. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Κύπρος βρίσκεται στην αρχή ακόμη.

Ερ: Ποιο κατά την άποψή σας είναι το επόμενο βήμα που πρέπει να κάνει η Αριστερά με τις δυσμενείς προοπτικές όπως διαγράφονται;

Το επόμενο βήμα είναι να διατυπώσει τη θέση ότι η Νομισματική Ενωση έχει αποτύχει και το ευρώ είναι ένα καταδικασμένο πείραμα. Για τις χώρες της περιφέρειας και ειδικότερα για την Κύπρο, η έξοδος από το ευρώ αποτελεί όρο επιβίωσης. Και αυτό γιατί, το κυπριακό ευρώ δεν είναι καν ευρώ, όπως των άλλων χωρών, διότι από τον Μάρτιο δέχεται ήδη τους περιορισμούς στη διακίνησή του.

Αυτή η έξοδος όμως πρέπει να γίνει με συντεταγμένο και οργανωμένο τρόπο. Για τις χώρες του κέντρου το θέμα είναι διαφορετικό. Ναι μεν, έξοδος αλλά με αναδιοργάνωση όλου του ευρωπαϊκού συστήματος, εμπορικών και διακρατικών συναλλαγών. Το κοινό νόμισμα είναι ένας μηχανισμός ώστε τα κράτη να εξυπηρετούν τις συναλλαγές τους, το οποίο όμως έχει αποτύχει.

Πρέπει λοιπόν να βρούμε και να προτείνουμε ως Αριστερά ένα άλλο μηχανισμό, ο οποίος όμως να μην εστιάζεται στον ανταγωνισμό των κρατών. Η Αριστερά πρέπει να δώσει μια απάντηση που να είναι υπέρ των εργαζομένων όλης της Ευρώπης. Να υπάρχει έλεγχος δηλαδή στις διακρατικές συναλλαγές, στις ισοτιμίες και πώς τα κράτη μέλη της ευρωζώνης οργανώνουν τις συναλλαγές τους σε εθνικό επίπεδο.

Η Αριστερά δεν προβάλλει δηλαδή αίτημα επιστροφής σε εθνικό νόμισμα και όλα αυτά να αφεθούν να καθορίζονται από την αγορά.

Ερ: Το εθνικό νόμισμα όμως δεν θα κάνει χειρότερα τα πράγματα, καθώς θα υποτιμηθεί ακόμη περισσότερο;

Εάν φύγει μόνο μια χώρα, αυτή θα είχε να αντιμετωπίσει πολύ μεγάλη δυσκολία, για ένα χρονικό διάστημα. Διότι όντως το νέο νόμισμα θα περνούσε σε φάση υποτίμησης. Θα πρέπει να υπάρχει περιθώριο συντεταγμένης και συμφωνημένης εξόδου ώστε να υπάρχει έλεγχος πόσο θα έπεφτε η ισοτιμία.

Δεν πρέπει, όμως, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα της υποτίμησης, να ασκείται τρομοκρατία. Γιατί αυτό συνέβη στην Ελλάδα. Μας έλεγαν δεν θα είχαμε να φάμε, δεν θα είχαμε βενζίνη για τα αυτοκίνητα δεν, δεν, δεν… και φτάσαμε 30% ανεργία. Η Κύπρος θα μπορούσε κάλλιστα να φύγει από το ευρώ τον Μάρτιο. Σήμερα είναι μέσα στο ευρώ, είναι στο δόκανο θα υποστεί τις επιπτώσεις και δεν θα έχει προοπτικές ανάπτυξης.

Ερ: Τον Μάρτιο ίσως η Κύπρος να μην ήταν έτοιμη για μια τέτοια αλλαγή…

Μπορεί να είναι και έτσι. Ομως η προοπτική παραμονής είναι αδιέξοδη. Θα έχει μια πολύ βαθιά ύφεση η Κύπρος και όταν θα τελειώσει η ύφεση οι προοπτικές ανάπτυξης είναι δυσοίωνες. Διότι το πρόγραμμα του μνημονίου συνθλίβει τους κύριους κλάδους της κυπριακής οικονομίας και δεν φαίνεται άλλος κλάδος που μπορεί να αναλάβει τα ηνία και να δημιουργήσει άλλες συνθήκες. Πρέπει να είναι προετοιμασμένος ο κυπριακός λαός, πως αν ακολουθηθεί αυτή η πορεία, θα έχει υποχώρηση των οικονομικών του συνθηκών και μετά πολύ μέτρια ανάπτυξη.

Ο ένας δρόμος είναι αυτός που διαφαίνεται ότι είναι κακοτράχαλος. Ο άλλος που δίνει διέξοδο είναι η κατάθεση προτάσεων από την Αριστερά, ο οποίος θα δημιουργήσει συνθήκες ανασύνταξης της οικονομίας. Δεν είναι πλέον θέμα αν θα φύγουμε ή αν θα μείνουμε στο ευρώ. Αυτό είναι επακόλουθο.

Ερ: Εισηγείστε ότι το ΑΚΕΛ θα πρέπει να προτείνει αλλαγή πορείας;

Ναι το ΑΚΕΛ πρέπει να προτείνει άλλη πορεία, η οποία πρέπει να εστιαστεί σε τρία σημεία:

1) Banker. Οι κυπριακές τράπεζες είναι χρεοκοπημένες και όσο παραμένουν σε ιδιωτική διεύθυνση και όσο αναδιοργανώνονται στη βάση της Τρόικας δεν θα πάνε καλά. Χρειάζονται, λοιπόν, άλλο πρόγραμμα και άλλη οργάνωση.

2) Χρειάζεται αναδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού και της βιομηχανικής πολιτικής, ώστε να αλλάξει κατεύθυνση το νησί.

3) Χρειάζεται άλλη προσέγγιση, όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά. Διότι ναι μεν υπάρχει η λιτότητα η οποία περιορίζει το έλλειμμα και δημιουργεί ένα σχετικό πλεόνασμα, αλλά το δημόσιο χρέος σε βάθος χρόνου θα είναι μη βιώσιμο.

Αν η ύφεση παραταθεί έστω και λίγο περισσότερο, τότε το δημόσιο χρέος της Κύπρου δεν θα πέσει κάτω από το 150% του ΑΕΠ, μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας. Και με ένα χρέος 130% ή 140% του ΑΕΠ η Κύπρος δεν θα μπορεί να δανειστεί από τις αγορές.

Με τα πιο πάνω δυσμενή δεδομένα δεν θα ακολουθήσει ανάπτυξη. Για να υπάρξει πρέπει να κατατεθούν ριζοσπαστικές προτάσεις για ολική αλλαγή κατεύθυνσης. Κατά την άποψή μου μόνο το ΑΚΕΛ μπορεί να το κάνει και να δράσει έγκαιρα καθώς με την άρση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων, όλες οι καταθέσεις θα εγκαταλείψουν την Κύπρο.

Ερ: Εάν εισπραχθούν τα 6 δις περίπου που οφείλουν στα τραπεζικά ιδρύματα κάποιοι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης… δεν ανατρέπεται το κλίμα;

Πώς θα γίνει αυτό; Αν πωληθούν προκειμένου η τράπεζα να λάβει το λαβείν της, την άλλη μέρα θα καταρρεύσει η αξία της ακίνητης περιουσίας. Οι τράπεζες αυτή τη στιγμή πάσχουν από δύο πολύ σημαντικά προβλήματα. Κατ’ αρχήν είναι η απώλεια καταθέσεων και το δεύτερο είναι οι επισφάλειες, οι οποίες είναι πολύ μεγάλες και γίνονται μεγαλύτερες, όσο βαθαίνει η ύφεση και αυξάνεται η ανεργία.

Υπάρχει και ένα περαιτέρω πρόβλημα. Ακόμη και το πρόγραμμα της Τρόικας να φέρει αποτέλεσμα, θα προκύψει ένας τραπεζικός τομέας που θα κυριαρχείται από μία τράπεζα και από την άλλη ένας Συνεργατισμός, ο οποίος πέρασε στα χέρια του κράτους. Τι τραπεζικός τομέας είναι αυτός και πού είναι η ανταγωνιστικότητα;

Η κατεύθυνση της ανάπτυξης που είχε η Κύπρος και ήταν βασισμένη σε ένα διεθνές τραπεζικό κέντρο και έναν τομέα των υπηρεσιών είχε μεν αποτέλεσμα, αλλά οδήγησε στην καταστροφή. Δεν την «σκότωσαν» χωρίς λόγο, είχε φτάσει σε ένα τεράστιο αδιέξοδο.

Søndag 8 Δεκεμβρίου 2013