Δέσποινα Σπανού

Τα τελευταία χρόνια η θεμελιώδης αρχή του κοινωνικού κράτους, η οποία είναι συνταγματικώς κατοχυρωμένη υφίσταται μεγάλα πλήγματα στη χώρα μας λόγω μνημονίων αλλά και στην Ευρώπη εξ’ αιτίας των πολιτικών λιτότητας. Η ανεργία έχει χτυπήσει κόκκινο, οι υπηρεσίες στην υγεία υποβαθμίζονται, η δημόσια παιδεία διαλύεται, η κατοικία υπερφορολογείται, οι συντάξεις μειώνονται και τα όρια ηλικίας αυξάνονται, η πρόνοια και οι κοινωνικές υπηρεσίες καταργούνται.

Αναλυτικότερα:

Ανεργία στο 30%, ανεργία των νέων στο 60% (νέων γυναικών 65%). Συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 2013 έφτασε στο 27,2% from 25,7 του Δεκεμβρίου του 2012 σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.

Στους νέους μέχρι 24 ετών το ποσοστό σκαρφάλωσε στο 59,3%. Η Ελλάδα καταγράφει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας, ενώ ακολουθεί Ισπανία (26,7%) και Πορτογαλία (17,5%). Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΙΝΕ ΓΣΕΕ – ΑΔΕΔΥ η ανεργία θα φτάσει το 29% (1.450.000 άνεργοι) ή και 30,1% που προβλέπει το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ).

Μαζικές απολύσεις Δημοσίων Υπαλλήλων σε όλους τους κρίσιμους τομείς με καταργήσεις – συγχωνεύσεις οργανισμών, απολύσεις με βάση το πειθαρχικό δίκαιο επίορκων που δεν είναι επίορκοι (για συνδικαλιστική δράση, ιδιωτικές διαφορές, συγκρούσεις με ιδιωτικά συμφέροντα κ. ά.), απολύσεις πασχόντων με δυσίατα νοσήματα με στόχο να συμπληρωθεί ο μαγικός αριθμός των 15.000 ατόμων μέσα στο 2013 plus 25.000 σε διαθεσιμότητα και 150.000 αποχωρήσεις μέχρι το 2012, που είναι μνημονιακή δέσμευση.

Δημόσια υγεία υπό κατάρρευση, μέσω συγχωνεύσεων, υποχρηματοδότηση, έλλειψης προσωπικού.

Ελλείψεις σε βασικά φάρμακα. Αύξηση επιβάρυνσης για ασθενείς.

Εκατοντάδες χιλιάδες ανασφάλιστοι πολίτες

Υπηρεσίες πρόνοιας καταργούνται ή υποβαθμίζονται δραματικά π.χ. βοήθεια στο σπίτι κτλ.

Κατεδαφίζονται βασικές υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης πχ. Βρεφονηπιακοί σταθμοί κτλ.

Δημόσια παιδεία υπό κατεδάφιση.

Πετσόκομμα συντάξεων και κοινωνικών παροχών (πχ. Επίδομα ευπαθών κοινωνικών ομάδων, πολύτεκνων κτλ).

Μείωση δραματική του επιδόματος ανεργίας.

Εμφάνιση του φαινομένου των χιλιάδων πλέον νεοαστέγων.

Οι τεράστιες μειώσεις φαίνονται και στο χώρο της παιδείας με τις συγχωνεύσεις – καταργήσεις σχολείων και την προωθούμενη μείωση του προσωπικού με απολύσεις αναπληρωματικών και μετακινήσεις αλλά και απολύσεις μόνιμου προσωπικού, που αποφασίστικε πρόσφατα και είχε σαν συνέπεια την απόφαση για απεργία στις εξετάσεις και την πολιτική επιστράτευση των εκπαιδευτικών αλλά και μεγάλες μειώσεις στην υγεία, όπου οι μειώσεις για την υγεία στο διάστημα 2009 – 2013 έφτασαν το 41,4%). It 2009 αποτελούσαν συνολικά, 9,7% GDP (ΟΑΣΑ 9,6), 2010 9,0% (δημόσια και ιδιωτική δαπάνη).

Το Μνημόνιο ζητάει να είμαστε κάτω του 6% στη δημόσια δαπάνη. It 2009 ήμασταν στο 6,7% and 2010 at 5,9% (12 περίπου δισ.). Η συνολική δημόσια δαπάνη υγείας θα κινηθεί προς ποσοστό κάτω του 4% GDP, γεγονός που θα μας φέρει στη χαμηλότερη θέση κατάταξης.

Η λειτουργία των νοσοκομείων έχει φτάσει σε ακραία οριακά σημεία. Παρουσιάζονται εκτεταμένες ελλείψεις νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού, οι οποίες θα ενταθούν από την εφαρμογή του μέτρου της διαθεσιμότητας και από το κατ’ ουσίαν πάγωμα των προσλήψεων στα νοσοκομεία. Το ΕΚΑΒ έχει κενά, τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά ιατρεία υπολειτουργούν. Εμφανίζεται το φαινόμενο της έλλειψης φαρμάκων αλλά και ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και μηχανημάτων, πρόβλημα που πλήττει κυρίως τους χρονίως πάσχοντες. Πάνω από 11. 000 νοσοκομειακές κλίνες προβλέπεται να κλείσουν.

Οι δομές Δημόσιας Υγείας στη πρόληψη, την προαγωγή της υγείας, την αντιμετώπιση χρόνιων και ειδικών νοσημάτων, τα ατυχήματα, τις ψυχιατρικές διαταραχές, την ιατρική της εργασίας, τη γηριατρική, την αποκατάσταση, παρουσιάζουν πολύ σοβαρά προβλήματα. Τα Ψυχιατρικά Νοσηλευτικά Ιδρύματα καταργούνται μέχρι το 2015, με τους ασθενείς να κινδυνεύουν να μείνουν κυριολεκτικά στο δρόμο. Η μισθολογική εξόντωση των νοσοκομειακών γιατρών εξαφάνισε και τα τελευταία υπολείμματα της Κλαδικής Σύμβασης Εργασίας του 2008.

Η κατάληξη όλων των μέτρων ήταν το βάρος να στραφεί προς τους ασθενείς. Επιβλήθηκαν εισοδηματικά κριτήρια για τη δωρεάν χορήγηση υγειονομικού υλικού σε τετραπληγικούς, παραπληγικούς, νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους, οροθετικούς. Καθορίστηκε συμμετοχή 50% στους ασφαλισμένους του ΟΓΑ και 30% στους ασφαλισμένους των άλλων Ταμείων επί του συνόλου της δαπάνης προς συμβεβλημένες ιδιωτικές κλινικές. Περιορίστηκαν οι δικαιολογούμενες φυσικοθεραπείες, λογοθεραπείες, εργοθεραπείες. Αυξήθηκαν τα ποσοστά συμμετοχής στα φάρμακα και στις κρατήσεις των ασφαλισμένων, πληθαίνουν τα εκτός λίστας φάρμακα, καθιερώθηκε η αποκλειστική αναγραφή της δραστικής ουσίας ενώ τα σκευάσματα υψηλού κόστους που αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ μειώθηκαν από 900 in 230.

Ο ίδιος ο ΕΟΠΥΥ, εμφανίζει «μαύρη τρύπα» 300 εκατομμυρίων ευρώ. Εάν συνεχιστεί έτσι η κατάσταση, το «άνοιγμα» του Οργανισμού θα ξεπεράσει το 1 bn. ευρώ στο τέλος του 2013. Ετσι, γίνεται μια «ωρολογιακή βόμβα» που αναμένεται να εκραγεί, αδυνατώντας να εξυπηρετήσει τους 9.000.000 ασφαλισμένους. Συνολικότερα η κατάσταση στη Κοινωνική Ασφάλιση είναι τέτοια, ώστε αν δε καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό που εμφανίζεται στα ασφαλιστικά ταμεία θα χρειαστεί να γίνει νέος γύρος περικοπών συντάξεων και καταβαλλόμενων βοηθημάτων από 7 – 15%, που σε ορισμένα επικουρικά ταμεία μπορεί να φτάσει και το 35%.

Η μείωση των κοινωνικών δαπανών και στην Ευρώπη και γενικότερα η υποβάθμιση των κοινωνικών δικαιωμάτων είναι μεγάλη. Βεβαίως η ελληνική περίπτωση είναι η πλέον χαρακτηριστική διότι η διάλυση του κοινωνικού κράτους γίνεται με τον πιο βίαιο και καταλυτικό τρόπο.

Το διαλυμένο κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα χρησιμοποιείται ως μετάβαση από το ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος σε ένα μοντέλο πλήρους απαξίωσης της εργασίας, των κοινωνικών δικαιωμάτων και των δομών αναδιανομής πλούτου και αλληλεγγύης.

Από τα στοιχεία προκύπτουν:

Ο παρακάτω πίνακας των πιο πρόσφατων μεταρρυθμίσεων παρουσιάζει την τάση συρρίκνωσης των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Χώρα	Είδος παρέμβασης στο συνταξιοδοτικό σύστημα[1]
Αυστρία2003/2004	Αυστηροποίηση διατάξεων πρόωρης συνταξιοδότησηςΑύξηση απαιτούμενων ετών ασφάλισης στα 45 έτη για ποσοστό αναπλήρωσης 80% σε ηλικία 65 ετών
Βουλγαρία2010	Αύξηση απαιτούμενων ετών ασφάλισης στα 40 για τους άνδρες και στα 37 για τις γυναίκες (μέχρι το 2019) σε ηλικία συνταξιοδότησης 65 and 63 αντίστοιχα (μέχρι το 2021)Αύξηση κατά 1,8% των εισφορών και ποινικοποίηση της εισφοροδιαφυγής
Γερμανία 2006	Αύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης από 65 in 67 έτη (μέχρι το 2012)
Δανία 2006	Αύξηση ορίων ηλικίας πρόωρης συνταξιοδότησης από 60 in 62 έτη (την περίοδο 2019-2022)Αύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης από 65 in 67 έτη (την περίοδο 2024-2027)
Εσθονία 2010	Αύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης στα 65 έτη για άνδρες και γυναίκες (την περίοδο 2017-2026)
Ισπανία 2010	Συμφωνία κοινωνικών εταίρων για συνολική συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση που θα υιοθετηθεί το 2011 από το Κοινοβούλιο.Αύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 έτη (την περίοδο 2013-2027) Αύξηση ορίων ηλικίας πρόωρης συνταξιοδότησης από 61 in 63 έτη για ασφαλισμένους με τουλάχιστον 33 έτη ασφάλισης Αύξηση των συντάξιμων ετών (βάση υπολογισμού σύνταξης) in 25 Κίνητρα απασχόλησης συνταξιούχων
France 2010	Αύξηση ορίων ηλικίας πρόωρης συνταξιοδότησης από 60 in 62 έτηΑύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης από 65 in 67 έτη Επιδότηση επιχειρήσεων που απασχολούν εργαζόμενους άνω των 55 ετών
Ουγγαρία 2010	Μεταρρύθμιση του δεύτερου πυλώνα συντάξεων που είναι υποχρεωτικός και ιδιωτικός.Από το 2011 οι εργαζόμενοι επιλέγουν αν θα εξακολουθήσουν να ασφαλίζονται στον ιδιωτικό πυλώνα (χάνοντας την εγγύηση για μελλοντική κρατική σύνταξη) ή αν θα επιστρέψουν στο δημόσιο σύστημα συνταξιοδότησης Από το 2011 οι γυναίκες δικαιούνται πρόωρη συνταξιοδότηση με 40 έτη ασφάλισης
Ιταλία1995-2010	Μετατροπή του συστήματος σε καθορισμένων εισφορών νοητής κεφαλαιοποίησηςΑύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης από 60 in 65 έτη για τις γυναίκες από το 2012 Αναθεώρηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής από το 2015
Ρουμανία 2010	Ο στόχος του ΔΝΤ για μείωση των συντάξεων κατά 15% κρίθηκε αντισυνταγματικόςΑύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης στα 63 έτη για τις γυναίκες (μέχρι το 2030) και στα 65 για τους άνδρες (μέχρι το 2015) Αύξηση απαιτούμενων ετών ασφάλισης στα 35 για τις γυναίκες (μέχρι το 2030) και στα 35 για τους άνδρες (μέχρι το 2015) Εισαγωγή εισφοράς 5,5% υπέρ της ασφάλισης υγείας για κάθε σύνταξη άνω των 740 RON.
Μάλτα 2006	Αύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης από 1 έως 4 έτη ανάλογα με την ηλικία του ασφαλισμένου
Ολλανδία 2010	Αύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησηςτο 2020 from 65 in 66
Νορβηγία2001-2010	Εισαγωγή νέου μοντέλου κοινωνικής ασφάλισης από το 2011 για στενότερη σύνδεση των ετών ασφάλισης με την κεφαλαιοποίηση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.Ελαστικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 έτη με επιβράβευση όσων εργάζονται μέχρι τα 67 έτη
Cyprus 2010	Αύξηση εισφορών ανά πενταετία μέχρι το 2039
Ιρλανδία 2010	Μειώσεις συντάξεων δημοσίου 4% κατά μέσο όρο για τους συνταξιούχους άνω των 12.000 ευρώΓια τους νέους δημόσιους υπαλλήλους βάση υπολογισμού της σύνταξης θα είναι όλος ο εργασιακός βίος Αύξηση προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης από 65 in 66 έτη Φορολόγηση εφάπαξ άνω ενός ποσού
Πορτογαλλία 2006-2010	Αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανάλογα με το προσδόκιμο ζωήςΠοινές για συνταξιοδότηση πριν τα 65 έτη Σταδιακός υπολογισμός της σύνταξης με βάση τα εισοδήματα όλου του εργασιακού βίου Αύξηση εισφοράς δημοσίων υπαλλήλων κατά 1%
Σλοβακία 2010	Κατάργηση καταβολής σύνταξης σε όσους εργάζονται ακόμα στο δημόσιο τομέα
Μεγάλη Βρετανία 2010	Συσχετισμός αυξήσεων στη βασική δημόσια σύνταξη ανάλογα με το εισόδημα του συνταξιούχουΕπιτάχυνση της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 66 για άνδρες και γυναίκες Κατάργηση φοροαπαλλαγών για εισφορές των ασφαλισμένων με υψηλά εισοδήματα Αύξηση κατά 3% των εργοδοτικών εισφορών για τις συντάξεις στο δημόσιο τομέα

Πολύ κατώτερες των ευρωπαϊκών

Δραματικά είναι επίσης και τα στοιχεία που δείχνουν τις κοινωνικές δαπάνες στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ, ως ποσοστό δηλαδή των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται ετησίως. Στη χώρα μας το 2009 αντιπροσώπευαν το 28%. Στην ΕΕ-15 και την ΕΕ-27 οι κοινωνικές δαπάνες δέσμευαν μεγαλύτερο μέρος του κοινωνικού πλούτου: 30,3% and 29,5% GDP. Απαράδεκτες ήταν οι επιδόσεις της Ελλάδας, από την εποχή κιόλας της υποτιθέμενες ευημερίας, και στον τομέα των κοινωνικών επιδομάτων καθώς περιορίζονταν στο 14,5% του ΑΕΠ όταν στη ευρωζώνη και στην ΕΕ αφορούσαν το 17% and 16,4% αντίστοιχα. Η συμμετοχή των κοινωνικών δαπανών στο ΑΕΠ είναι τόσο χαμηλή στην Ελλάδα που, όπως ήταν αναμενόμενο, συνεισφέρουν σχετικά λίγο στην μείωση της φτώχειας. Ενώ στην Ευρώπη το ποσοστό του κινδύνου φτώχειας μειώνεται κατά 27% μετά την παρεμβολή των κοινωνικών επιδομάτων στην Ελλάδα μειώνεται μόλις κατά 22,7%. Με βάση αυτό το στοιχείο φαίνεται πως το πρόβλημα των αναποτελεσματικών κοινωνικών δαπανών στην Ελλάδα, με κριτήριο την συμβολή τους στην εξάλειψη της φτώχειας, πρώτα και κύρια έγκειται στο ύψος τους. Στα χρήματα δηλαδή που δαπανούσε το ελληνικό κράτος για να εξασφαλίσει την κοινωνική συνοχή. Πρωτίστως δηλαδή είναι ποσοτικό, απόρροια των χαμηλών κοινωνικών δαπανών κι όχι της κακής κατανομής τους ή της κακοδιαχείρισης, που ακόμη κι αν υπήρξαν αυτά τα φαινόμενα, ήταν υποδεέστερης σημασίας.

Με βάση τα παραπάνω φαίνεται περίτρανα ότι οι Τροϊκανοί κι η στρατιά των αργυρώνητων τεχνοκρατών που σέρνουν μαζί τους είναι είτε επιστημονικά άσχετοι, δηλαδή κομπογιαννίτες, εφ’ όσον οι οικονομικές κατευθύνσεις που δίνουν δεν παίρνουν καν υπ’ όψη τους την κοινωνική πραγματικότητα ή τόσο πολύ τυφλωμένοι από ταξικό μίσος που στέκουν αδιάφοροι απέναντι στο γεγονός ότι η εφαρμογή των περικοπών που περιλαμβάνονται στο πακέτο των 11,5 bn. ευρώ θα οδηγήσει τις κοινωνικές ανισότητες της Ελλάδας στα επίπεδα της βιομηχανικής επανάστασης.

Οι δαπάνες για την υγεία έχουν μειωθεί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, διαφέρουν όμως από τη μία χώρα στην άλλη. η Γαλλία και η Ολλανδία δαπανούν το 11,9% του ΑΕΠ για την υγεία, σύμφωνα με στοιχεία του 2010. Στο Τουρκμενιστάν το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις 2,5%.

Όλες οι χώρες της Ευρώπης έχουν εφαρμόσει πακέτα λιτότητας με χαρακτηριστικό αυτό της Γαλλίας που ανακοίνωσε ο κ. Ολάν στις 10/11/2012 και το οποίο ο Γαλλικός Τύπους ανακοίνωσε «ιστορικό».

Ο γάλλος πρόεδρος αποκάλυψε σε συνέντευξή του στη γαλλική τηλεόραση περικοπές ύψους 30 bn. στον προϋπολογισμό του 2013. Στόχος των περικοπών αυτών είναι να χαμηλώσουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού κάτω από το 3% του ΑΕΠ το 2013. The money saved will come at a third of public spending cuts and the remaining 20 bn. will come from tax increases. "Shock unprecedented budget, the most important in a Thirty Years, ie after the simplicity of 1983 "is the way describing the« Monde »measures. Also, ο γάλλος πρόεδρος ανακοίνωσε ότι θα λάβει μέτρα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας το οποίο αναμένεται να ικανοποιήσει τους επιχειρηματίες και δεσμεύτηκε ότι «θα αντιστρέψει την τάση της ανεργίας μέσα σε ένα χρόνο», στόχος που κρίνεται ιδιαίτερα φιλόδοξος δεδομένης της επιβράδυνσης της οικονομίας και των συνθηκών που ισχύουν.

Η νεοφιλελεύθερη πολιτική που εκπορεύεται από την Ε.Ε. έχει σαν συνέπεια την αύξηση της ανεργίας, τη μείωση του ΑΕΠ και την εκτεταμένη φτώχεια όπως φαίνεται και από το δελτίο Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μάιος 2013).

Απασχόληση και κοινωνική κατάσταση στην ΕΕ: Τριμηνιαία επισκόπηση αναλύει την επιδείνωση της κοινωνικής κρίσης

Η απασχόληση και η κοινωνική κατάσταση στην ΕΕ παρέμειναν κρίσιμες κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2012, καθώς η απασχόληση μειώθηκε γενικά και η ανεργία δεν έπαυσε να αυξάνεται, ενώ η οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών παρέμεινε σοβαρή σύμφωνα με την τελευταία τριμηνιαία επισκόπηση για την απασχόληση και την κοινωνική κατάσταση που εκδίδει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι δυσμενείς συνέπειες των δημοσιονομικών περικοπών και της αύξησης της φορολογίας στην απασχόληση και το βιοτικό επίπεδο γίνονται όλο και πιο εμφανείς σε ορισμένα κράτη μέλη. Στην επισκόπηση επισημαίνεται επίσης ότι η καθαρή μετανάστευση από χώρες εκτός της ΕΕ έχει επιβραδυνθεί και ότι η κρίση έχει επηρεάσει αρνητικά τη γονιμότητα.

Ο κ. László Andor, ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις και την ένταξη, δήλωσε: «Η κοινωνική κρίση στην Ευρώπη εξακολουθεί να επιδεινώνεται και σε ορισμένα κράτη μέλη δεν προβλέπεται αισθητή βελτίωση της κατάστασης. Οι φτωχότεροι είναι πολύ συχνά αυτοί που πλήττονται περισσότερο. Οι κυβερνήσεις πρέπει να πραγματοποιήσουν επενδύσεις για να επιτύχουν την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και να δώσουν στα άτομα μια πραγματική ευκαιρία ώστε να εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή διαβίωση· η Επιτροπή, στο πλαίσιο της πρόσφατης δέσμης της για τις κοινωνικές επενδύσεις, υποδεικνύει τρόπους για τον σκοπό αυτό. Αλλά πάνω απ’ όλα χρειάζεται περισσότερη αλληλεγγύη: τόσο στο εσωτερικό των επιμέρους κρατών όσο και μεταξύ τους. Μόνον αν μείνουμε ενωμένοι θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αυτή την κρίση.»

Η ανεργία εξακολούθησε να αυξάνεται τον Ιανουάριο του 2013· από αυτήν πλήττονται 26,2 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ (19 εκατομμύρια στη ζώνη του ευρώ) ή 10,8 % του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (11,9 % στη ζώνη του ευρώ). Το χάσμα ως προς το ποσοστό ανεργίας μεταξύ, αφενός, νότου/περιφέρειας και, αφετέρου, βορά της ζώνης του ευρώ ανήλθε στο άνευ προηγουμένου μέγεθος των 10 εκατοστιαίων μονάδων το 2012. Το ΑΕγχΠ της ΕΕ συρρικνώθηκε κατά 0,5 % κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2012, σημείωσε δηλαδή τη μεγαλύτερη συρρίκνωση από τις αρχές του 2009. Η συνολική απασχόληση στην ΕΕ μειώθηκε κατά 0,4 % it 2012, με θετικές εξελίξεις αντιληπτές μόνον σε θέσεις εργασίας μερικού χρόνου. Κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2012 μόνον, μειώθηκε κατά 0,2 % σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο.

Οι δαπάνες για την κοινωνική προστασία μειώνονται ταχύτερα από ό,τι σε προηγούμενες οικονομικές κρίσεις

Οι περιορισμοί των δημόσιων προϋπολογισμών έχουν επηρεάσει αρνητικά την απασχόληση τόσο άμεσα, μέσω της μείωσης της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα, όσο και έμμεσα, μέσω της συνολικά χαμηλότερης μακροοικονομικής ζήτησης. Οι αλλαγές στα συστήματα φορολογίας και κοινωνικών παροχών και οι περικοπές στους μισθούς του δημοσίου τομέα οδήγησαν σε σημαντική πτώση του επιπέδου των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα σοβαρή μείωση του βιοτικού επιπέδου των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος. Οι περικοπές των δαπανών και η αύξηση της φορολογίας έχουν διαφορετική επίπτωση στις ομάδες υψηλού εισοδήματος από ό,τι στις ομάδες χαμηλού εισοδήματος. Η ανάλυση δείχνει ότι ο προσεκτικός σχεδιασμός των δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων είναι ζωτικής σημασίας ώστε να μην πλήττονται δυσανάλογα οι φτωχότεροι, όπως συνέβη σε ορισμένες χώρες (π.χ. Εσθονία και Λιθουανία). Το ποσοστό του πληθυσμού της ΕΕ που αντιμετωπίζει άκρως σοβαρά οικονομικά προβλήματα παραμένει πολύ πάνω από τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν καθόλη τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας, καθόσον πλήττεται σχεδόν ένα στα τέσσερα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.

Οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας διαδραμάτισαν εξέχοντα ρόλο στην αντιστάθμιση των απωλειών εισοδήματος των νοικοκυριών στην πρώιμη φάση της κρίσης και συνέβαλαν στη σταθεροποίηση της οικονομίας. Από τα μέσα του 2010 η επίπτωση των απωλειών εισοδήματος μειώθηκε και το 2012 ήταν αμελητέα ακόμα και σε χώρες όπου η ανεργία εξακολουθούσε να ανέρχεται. Αυτή η μείωση των κοινωνικών δαπανών είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι κατά τις προηγούμενες υφέσεις και εκφράζει εν μέρει τις έκτακτες ανάγκες για δημοσιονομική εξυγίανση στο πλαίσιο της κρίσης του ευρώ. Εξουδετερώνει τη λειτουργία οικονομικής σταθεροποίησης των συστημάτων κοινωνικής προστασίας σε πολλά κράτη μέλη και ίσως οδηγεί σε επιδείνωση της ύφεσης, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου του 2013 επιβεβαίωσε ότι η αντιμετώπιση της ανεργίας και των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης παραμένει βασική προτεραιότητα των πολιτικών της ΕΕ και των εθνικών πολιτικών. Τον Φεβρουάριο του 2013, η Επιτροπή πρότεινε μια δέσμη κοινωνικών επενδύσεων (Social Investment Package) η οποία παρέχει στα κράτη μέλη καθοδήγηση για την εκπόνηση πιο αποδοτικών και πιο αποτελεσματικών κοινωνικών πολιτικών που να ανταποκρίνονται στις σημαντικές προκλήσεις που αυτά αντιμετωπίζουν (βλ. IP/13/125, MEMO/13/117, MEMO/13/118 and SPEECH/13/141). Με τη δέσμη υπογραμμίζεται ότι οι δημόσιες επενδύσεις όπως η παιδική μέριμνα, η εκπαίδευση ή η υποστήριξη για την ενεργό και υγιή γήρανση πρέπει να διατηρηθούν ή να ενισχυθούν ακόμη και όταν οι εθνικοί προϋπολογισμοί είναι περιορισμένοι, διότι χωρίς τέτοιες επενδύσεις πολλοί άνθρωποι δεν είναι σε θέση να συμμετάσχουν στην κοινωνική ζωή ούτε να αναπτύξουν το οικονομικό δυναμικό τους.

Η ανεργία και η αεργία των νέων σε επίπεδα υψηλότερα από ποτέ

Όχι μόνον η ανεργία των νέων έφθασε ένα νέο ύψιστο σημείο σε όλη την ΕΕ (23,6 % των νέων σε ηλικία εργασίας ήταν άνεργοι τον Ιανουάριο του 2013), αλλά και οι περίοδοι ανεργίας των νέων τείνουν να διαρκούν περισσότερο. Ένα ποσοστό 7,1 % των νέων σε ηλικία εργασίας ήταν άνεργοι για διάστημα μεγαλύτερο από ένα έτος το τρίτο τρίμηνο του 2012, έναντι 6,3 % ένα έτος νωρίτερα. Η τάση αυτή δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο για τους νέους να αποσπαστούν από την αγορά εργασίας και από την κοινωνία στο σύνολό της. Η αύξηση του αριθμού των νέων κάτω των 25 ετών οι οποίοι δεν έχουν απασχόληση ούτε παρακολουθούν εκπαίδευση ή κατάρτιση (γνωστοί με το αγγλικό ακρωνύμιο NEET) και ανέρχονται σήμερα περίπου σε 8 εκατομμύρια αποτελεί επίσης μείζονα λόγο ανησυχίας.

Για τη συμβολή στην αντιμετώπιση των απαράδεκτα υψηλών επιπέδων ανεργίας των νέων, η Επιτροπή παρουσίασε μια δέσμη μέτρων για την απασχόληση των νέων, on 5 Δεκεμβρίου 2012 (βλ. IP/12/1311, MEMO/12/938 and SPEECH/12/910). Αυτή περιελάμβανε μια πρόταση σύστασης σχετικά με την καθιέρωση μιας «εγγύησης για τους νέους» σε κάθε κράτος μέλος ώστε να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι νέοι έως 25 ετών λαμβάνουν προσφορά εργασίας, συνεχή εκπαίδευση, μαθητεία ή άσκηση εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που εξέρχονται από την τυπική εκπαίδευση ή καθίστανται άνεργοι. Το Συμβούλιο των Υπουργών κατέληξε σε πολιτική συμφωνία σχετικά με τη σύσταση αυτή στις 28 February 2013 (βλ. MEMO/13/152). Also, η Επιτροπή πρότεινε πρόσφατα κανόνες λειτουργίας για την ταχεία εφαρμογή της πρωτοβουλίας για την απασχόληση των νέων με σκοπό την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων (βλ. IP/13/217). Η πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων προτάθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 7-8 February 2013 με προϋπολογισμό ύψους 6 bn. ευρώ για την περίοδο 2014-2020.

Η κρίση πλήττει τη γονιμότητα

Η τριμηνιαία επισκόπηση αναλύει επίσης τις επιπτώσεις της κρίσης στη γονιμότητα. Από το 2009 η γονιμότητα έχει σταματήσει να ανέρχεται και έχει σταθεροποιηθεί σε μέσο όρο μόλις κάτω από 1,6 παιδιά ανά γυναίκα στην ΕΕ των 27. Ο μέσος όρος ηλικίας των γυναικών κατά τον τοκετό εξακολούθησε να ανέρχεται και έφθασε το όριο των 30 ετών. Από την άλλη πλευρά, το προσδόκιμο επιβίωσης εξακολουθεί να αυξάνεται και έχει φτάσει σε 77,4 έτη για τους άνδρες και 83,1 για τις γυναίκες. Η μετανάστευση από χώρες εκτός της ΕΕ έχει μειωθεί σε σχέση με το ανώτατο επίπεδο που σημείωσε το 2007. Παρ’ όλα αυτά, it 2011 η ΕΕ των 27 γνώρισε καθαρή αύξηση ύψους ½ εκατομμυρίου ατόμων, που ισοδυναμεί σε 1 μετανάστη από χώρα εκτός της ΕΕ ανά χίλιους κατοίκους της ΕΕ. Η απόκτηση ιθαγένειας σημειώνει υψηλότερα επίπεδα και έφθασε σχεδόν σε ένα εκατομμύριο περιπτώσεων. Οι μακροπρόθεσμες προκλήσεις για τις αγορές εργασίας της ΕΕ λόγω συρρίκνωσης και γήρανσης του εργατικού δυναμικού παραμένουν σαφώς σοβαρές.

Από όλα τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι τόσο η Ελλάδα (σε μεγαλύτερο βαθμό όσο και άλλες χώρες της Ε.Ε. υφίστανται τις συνέπειες των πολιτικών κοινωνικής λεηλασίας με αύξηση της ανεργίας, διάλυση του κοινωνικού κράτους, αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, υποβάθμιση της κοινωνικής ασφάλισης.

Οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, ο ελληνικός λαός και οι λαοί της Ευρώπης έχουμε υποχρέωση με την οργάνωση μαζικών εργατικών κινητοποιήσεων να ανατρέψουμε αυτές τις πολιτικές.